Στην 1η Εβδομάδα Μετάφρασης 2022 προσκεκλημένοι του ELNIPLEX ήταν ο συγγραφέας και μεταφραστής Γιώργος Κ. Παναγιωτάκης (Καθετί το λυπηρό είναι ένα ψέμα, Αγαπητέ Έβαν Χάνσεν κ.α., η συγγραφέας και μεταφράστρια Αργυρώ Πιπίνη (Ο Κάφκα και η κούκλα, Αν έρθεις σαν τον άνεμο κ.α., η μεταφράστρια Πετρούλα Γαβριηλίδου (Πόνι, Μυστήρια στη Νέα Υόρκη κ.α. και η επίσης μεταφράστρια Εβίτα Λύκου (Ο Τζορτζ και το διαστημικό κυνήγι θησαυρού, Ο Τζορτζ και το Μυστικό Κλειδί για το Σύμπαν κ.α.
Στο πρώτο μέρος του αφιερώματός αυτού στη μετάφραση και τους λειτουργούς της, σταθήκαμε στους λόγους που δεν μεταφράζονται ελληνικά βιβλία στο εξωτερικό, με την έλλειψη συντονισμένου πλάνου και στρατηγικής, την απουσία ατζέντηδων και γραφείων προώθησης και το χαμηλό συνολικά ενδιαφέρον των Ελλήνων για την υπόθεση βιβλίο να κυριαρχούν ως βασικές αιτίες του κακού του ριζικού μας.
Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος μας απασχόλησε ιδιαίτερα η θεματολογία των ελληνικών βιβλίων, αλλά και η ελληνική γλώσσα ως ενδεχόμενος ανασχετικός παράγοντας, ιδίως στα εφηβικά και νεανικά βιβλία.
Ήδη μέσα από αυτά τα δύο πρώτα μέρη, έχουν φανερωθεί προβλήματα, λύσεις. Λύσεις! Αφού δεν εκδίδονται ελληνικά βιβλία στο εξωτερικό πώς πιστεύετε ότι μπορούν να αυξηθούν ήταν η εύλογη ερώτηση. Η Αργυρώ Πιπίνη χαρτογράφησε με πληρότητα το τοπίο:
-να υπάρχει αρμόδιος φορέας που να υπάγεται στο αντίστοιχο υπουργείο και να ασχολείται με το βιβλίο εν συνόλω κι όχι μόνο με τις μεταφράσεις.
-επιδοτήσεις μεταφράσεων
-κράτος που να ετοιμάζει φυλλάδια με μεταφρασμένα δείγματα ελληνικών βιβλίων ― και για αρχή βιβλίων που έχουν βραβευτεί με Κρατικά Βραβεία (κάτι που έχει κάνει όσον αφορά τη λογοτεχνία ενηλίκων, αλλά όχι για τα βιβλία για νέους και παιδιά, που αντιμετωπίζονται ως φτωχοί συγγενείς).
Ο Γιώργος Παναγιωτάκης μέσα από την επισήμανση των παθογενειών και των ανασχετικών παραγόντων, ουσιαστικά ανέδειξε τις δικές του προτάσεις για την προσέγγιση του ζητήματος:
– θεσμικό ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία που οφείλει να γίνει για το κράτος προτεραιότητα και να δημιουργηθούν υποδομές
– ύπαρξη ατζέντηδων που θα προωθούν το ελληνικό βιβλίο με σοβαρότητα
– άνοιγμα των οριζόντων των ίδιων των δημιουργών
– συστηματική εργασία για την άμβλυνση του περιφερειακού χαρακτήρα της ελληνικής γλώσσας στις μεταφραστικές προτιμήσεις ξένων ατζέντηδων και γραφείων.
Η Εβίτα Λύκου έδωσε δύο σκέλη στην όλη προσπάθεια:
–η ιδιωτική πρωτοβουλία (και με αυτό εννοώ τους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους και όχι τους συγγραφείς μεμονωμένα, στο πλαίσιο αυτοέκδοσης) θα μπορούσε να συνεισφέρει στην αύξηση των μεταφραζόμενων ελληνικών έργων. Υποστηρίζοντας τους συγγραφείς τους, οι εκδότες θα μπορούσαν να μεσολαβούν για συμφωνίες με εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού, και να προωθούν τα βιβλία τους με τρόπο πιο άμεσο από τη συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις βιβλίου.
– (σε έναν ιδανικό κόσμο), θα μπορούσε το ελληνικό υπουργείο πολιτισμού να θεσμοθετήσει μια ετήσια δράση που να υποστηρίζει και να χρηματοδοτεί τη μετάφραση επιλεγμένων νέων τίτλων (ενδεχομένως σε συνδυασμό με τα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας). Κάτι τέτοιο θα έδινε μεγαλύτερη εξωστρέφεια στο ελληνικό βιβλίο και θα αποτελούσε μια πραγματικά απτή προσπάθεια προώθησης του ελληνικού πολιτισμού.
Η Πετρούλα Γαβριηλίδου προσδοκά και αυτή σε μια “μακρόπνοη πολιτική για τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας“, η οποία όμως μέχρι να τη δούμε να παίρνει σάρκα και οστά θα είναι μια προσπάθεια “που θα γίνεται μάλλον μεμονωμένα από τους εκδότες, τους λογοτεχνικούς πράκτορες, τους ίδιους τους συγγραφείς και τους λίγους που ασχολούνται με αυτό που λέμε αντίστροφη μετάφραση. Ενδεχομένως, αν όλοι αυτοί συντονιστούν, τα αποτελέσματα να είναι πιο ικανοποιητικά”. Παρήγορο ότι το πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων που σταμάτησε, ξεκίνησε πάλι το 2021, είτε για ολόκληρη τη μετάφραση, όπου επιχορηγείται έως και το 75% του συνολικού της κόστους, είτε για δείγματα μεταφράσεων: https://greeklit.gr/el/to-programma/
Με όποιον-α συγγραφέα και μεταφραστή/μεταφράστρια να μιλήσεις, σχεδόν από όλους θα ακούσεις για την απουσία σοβαρού, στιβαρού, διάφανου φορέα χάραξης μιας συγκροτημένης εθνικής στρατηγικής βιβλίου που θα περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα την ουσιαστική και ισορροπημένη προώθηση του βιβλίου στα σχολεία όλων των βαθμίδων από το νηπιαγωγείο, τη ριζική ανασυγκρότηση των βιβλιοθηκών και την ενίσχυση όλων των περιφερειακών και ακριτικών βιβλιοθηκών, την προώθησή του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό με σοβαρότητα και υπευθυνότητα και την ενίσχυση των κινήτρων και την αύξηση των μεταφράσεων ελληνικών βιβλίων στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στις δημοφιλείς γλώσσες.
Πρέπει να αιτηθούμε ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ με αποφασιστικότητα τη δημιουργία ενός νέου εθνικού φορέα βιβλίου, ενός Ελληνικού Οργανισμού Βιβλίου που θα λειτουργήσει υπό το Υπουργείο Πολιτισμού και θα ασχολείται επισταμένα με όλα όσα αφορούν το ελληνικό βιβλίο, εντός και εκτός συνόρων. Με διαφάνεια, κανόνες, αξιοκρατία, δυναμισμό, πρωτοβουλίες, παρεμβάσεις, επιδοτήσεις και διαφεγγείς επιχορηγήσεις όταν και όπου χρειάζεται. Με κατάρτιση ριζικά αναδιαρθρωμένων προγραμμάτων σε κάθε σχολείο και περιφέρεια από εμπνευσμένες/-ους παιδαγωγούς, με σωστά και σταθερά αμειβόμενες επισκέψεις δημιουργών (συγγραφέων, εικονογράφων, μεταφραστών, επιμελητών, εκδοτών) βιβλίων σε σχολεία και βιβλιοθήκες, με σύσταση μιας εθνικής επιτροπής ατζέντηδων εντός του φορέα οι οποίοι θα δημιουργούν διαύλους για το ελληνικό βιβλίο σε όλες τις εκθέσεις και διεθνούς κύρους διοργανώσεις.
Καλούμε ΟΛΟΥΣ τους Έλληνες πολίτες, όλους τους κατοίκους της ελληνικής επικράτειας, αναγνώστες, μαθητές, εκπαιδευτικούς, συγγραφείς, εικονογράφους, εκδότες, εργαζόμενους στον χώρο του βιβλίου, οποιονδήποτε, να ΔΙΑΔΩΣΟΥΝ και να ΥΠΟΓΡΑΨΟΥΝ το ψήφισμα που δημιουργήσαμε για τη σύσταση ενός νέου Ελληνικού Οργανισμού Βιβλίου. Να το κάνουν δικό τους. Να πάψει να έχει προέλευση ELNIPLEX, που για εμάς είναι αδιάφορο, και να αποκτήσει πολλές χιλιάδες υπογραφές που θα ζητούν τα αυτονόητα κάθε πολιτισμένου κράτους.
Υπογράψτε το ψήφισμα που δημιουργήσαμε, κοινοποιήστε το, διαδώστε το
Υπογράψτε πατώντας εδώ
