Γράφει η Μαίρη Τρύφων*
Ήρθε ο καιρός! Σε λίγες μέρες θα πρέπει να επιλέξουμε αν θα υλοποιήσουμε στην υπόλοιπη σχολική χρονιά, ένα ή περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα. Αναφέρομαι στα επίσημα «προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων» όπως ονομάζονται. Ναι, αυτά που αρέσουν σχεδόν σε όλους μας , αλλά δεν μας αρέσει καθόλου η, σχετικά λίγη εδώ που τα λέμε, γραφειοκρατική δουλειά που είναι απαραίτητη. Είτε ακολουθήσουμε την τυπική διαδικασία, είτε το εφαρμόσουμε άτυπα, καλό θα είναι να έχουμε υπόψη μας κάποια πράγματα που θα μας βοηθήσουν στην επιλογή, την σχεδίαση, τον προγραμματισμό, την υλοποίηση σε όλη την πορεία ενός εκπαιδευτικού προγράμματος.
Σκεφτείτε λοιπόν ότι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
1. Είναι μη απτό (άυλο), μη χειροπιαστό .Μπορεί να προήλθε από μια ιδέα, να είναι ένα ζήτημα που απασχόλησε τον εκπ/κό, ένας προβληματισμός, που τέθηκε ή προέκυψε στην εκπαιδευτική διαδικασία. Δεν είναι ανάγκη να υπάρχει καταγεγραμμένο αυτούσιο ή να συναντάται μέσα σε επίσημα αναλυτικά προγράμματα.
2. Είναι ευμετάβλητο, με την έννοια ότι μπορεί να μεταβληθεί αναλόγως από το άτομο ή την ομάδα αφού κάθε μέλος της ομάδας φέρνει στο Πρόγραμμα, τα δικά του χαρακτηριστικά, τις δεξιότητες και τις ιδιαιτερότητες. Δεν μπορεί να είναι «άκαμπτο» , πρέπει να ακολουθεί την ροή του ενδιαφέροντος αυτών που συμμετέχουν.
3. Είναι φθαρτό διαχρονικά. Τα προγράμματα που δημιουργούνται έχουν ένα χρονικό όριο ζωής. Ακολουθούν το ρεύμα και τις τάσεις της εποχής, των ενδιαφερόντων , των αναγκών και των επιθυμιών. Ακολουθούν μια πορεία ανάπτυξης, ωριμότητας και παρακμής .Το ενδιαφέρον για κάποια θέματα αναπτύσσεται, για άλλα όμως φθίνει. Οπότε προσαρμοστείτε αναλόγως, αλλάξτε οπτική γωνία, επιλέξτε διαφορετικούς σκοπούς και στόχους.
Επειδή στο Νηπιαγωγείο είναι σίγουρο ότι, θα μιλήσουμε για υγεία, διατροφή, περιβάλλον, ανακύκλωση, διαπροσωπικές σχέσεις, πολιτισμό, μυθολογία, αρχαιότητα και πολλά άλλα, καλό θα ήταν για την επιλογή και εφαρμογή ενός εκπ/κού προγράμματος σε μια σχολική μονάδα, να υπάρχει και πρέπει να ακολουθείται ένα σκεπτικό, μια μεθοδολογία. Τα βήματα είναι συνήθως τα εξής:
1.Ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος της σχολικής μονάδας (μάκρο-περιβάλλον), όπου ο εκπ/κος κρίνει πότε και που απευθύνεται!
2.Ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος της σχολικής μονάδας (Μίκρο-περιβάλλον), αφού καλό είναι να διερευνούμε το μαθητικό δυναμικό, τους γονείς, τις παρούσες οικονομικές δυνατότητες, τις παρούσες συνθήκες στην συνεργασία με τους συναδέλφους.
3.Σαφής και ξεκάθαρη διατύπωση του σκοπού και των στόχων των εκπ/κών προγραμμάτων ώστε αυτοί να γίνονται γνωστοί και κατανοητοί από όλους τους εμπλεκόμενους.
4.Επιλογή της στρατηγικής από τους εκπαιδευτικούς, για την αποτελεσματική εκπλήρωση του σκοπού και των στόχων γιατί αυτοί πρωτίστως, συνεργάζονται, προτείνουν , συζητούν , συναποφασίζουν και υλοποιούν τον τρόπο που θα προσεγγίσουν και θα επεξεργαστούν το θέμα που έχουν επιλέξει. Εδώ σημαντική είναι η συνεργασία όλων των εκπαιδευτικών καθώς και ο ρόλος της προϊσταμένης/του προϊσταμένου σχετικά με την ενημέρωση του/της για το υπάρχων νομοθετικό πλαίσιο, τις ευθύνες που αναλαμβάνει και το κλίμα που δημιουργεί.
5.Δημιουργία των κατάλληλων διοικητικών συστημάτων πληροφόρησης, προγραμματισμού και ελέγχου .Η υλοποίηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, όσο και αν ενδιαφέρει τους εκπαιδευτικούς , αν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες διοικητικές υπηρεσίες που να λειτουργούν υποστηρικτικά, δεν έχει δυνατότητες να «πάει» πολύ μακριά!
6.Οικονομικός προγραμματισμός! Δεν μας αρέσει, το ξέρω, το αποφεύγουμε, αλλά είναι καλό ,πριν οποιαδήποτε επιλογή εκπαιδευτικού προγράμματος, να γίνεται από τους εκπ/κούς ένας προϋπολογισμός, μια πρώτη οικονομική ανάλυση, σχετικά με το τι θα χρειαστεί να δαπανηθεί για την υλοποίηση του Ε.Π. Πολλές ιδέες είναι ωραίες, αλλά όταν έρθει η ώρα να εφαρμοστούν, είναι οικονομικά δυσβάσταχτες, ιδίως στις τις παρούσες συνθήκες.
7.Υλοποίηση,που είναι το πιο δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα και δημιουργικό κομμάτι. Το ΕΠ μπορεί να διατρέχει όλα τα γνωστικά αντικείμενα , να συνδέεται με τα όλα ή κάποια πεδία του Αναλυτικού προγράμματος, είναι όμως εξίσου σημαντικό να ακολουθεί και να σέβεται, τις δυνατότητες των παιδιών.
8.Ο έλεγχος είναι απαραίτητος! Μετά από κάθε στάδιο, πρέπει να γυρίζουμε «πίσω», να αξιολογούμε τι έχουμε κάνει, αν έχουμε πετύχει ως τώρα τους στόχους μας, να αναδιοργανώνουμε τις δραστηριότητες μας, τις σκέψεις μας, τα σχέδια μας .
9. Δημοσιοποίηση ναι! Γιατί όχι; Είναι σημαντικό όταν ολοκληρωθεί ένα ΕΠ , να είμαστε σε θέση να δημοσιοποιήσουμε τα αποτελέσματα και όλα εκείνα τα στοιχεία, που χρειάζεται, ώστε να γίνει το Πρόγραμμα ευρύτερα γνωστό, σε γονείς, συναδέλφους, φορείς, σε έντυπο και ηλεκτρονικός τύπο. Όλα τα στοιχεία, είτε είναι θετικά είτε αρνητικά, έχουν την αξία τους.
10.Αποτελέσματα. Μπορεί να είναι πολλά και διαφορετικά ,όπως: να δημιουργούνται κίνητρα στους εκπαιδευτικούς, ώστε να δίνεται νέα ώθηση στην εργασία του και τη συνεργασία του με μαθητές, συναδέλφους, γονείς. Ακόμη και οικονομικά οφέλη μπορεί να δημιουργήσει ένα Ε.Π. Και εφόσον αναφερόμαστε σε Δημόσια σχολεία, οικονομικά οφέλη είναι πιθανές δωρεές από φορείς, συνδρομή του Συλλόγου Γονέων, αν υπάρχει, και βοήθεια από την τοπική κοινωνία. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα είναι η αλλαγή στο παιδαγωγικό κλίμα του σχολείου. Αλλάζει το κλίμα μεταξύ των συναδέλφων, των παιδιών και των γονέων. Είναι διαπιστωμένο ότι τις περισσότερες φορές, νιώθουν όλοι ότι συμμετέχουν σε ένα κοινό σκοπό, έχουν κοινούς στόχους και αυτό τους φέρνει πιο κοντά.
«Μα αφού τα κάνω έτσι κι αλλιώς, γιατί θα πρέπει να το δηλώσω; Γιατί να κάθομαι να συμπληρώνω τόσα χαρτιά τώρα; Γιατί να δαπανήσω τόσο χρόνο παραπάνω; Μήπως θα πληρωθώ γι΄αυτό; Μήπως και θα το αναγνωρίσει κανείς;». Σωστές κι αυτές οι απορίες, συνάδελφοι, αλλά ο αρνητισμός δεν θα μας πάει πολύ μακριά! Αφού το ξέρουμε πια, ότι «μόνο με την πρωτοβουλία και την ευαισθησία κάποιων εκπαιδευτικών που αγωνίζονται καθημερινά να αλλάξουν το σχολείο «από μέσα», υπάρχει περίπτωση αυτή η ταλαιπωρημένη και πολύπαθη παιδεία να κάνει βήματα μπροστά». Ας μην μας πτοήσουν λοιπόν μερικά χαρτιά παραπάνω. Ας διαλέξουμε κάτι που ενδιαφέρει εμάς και τα παιδιά. Αν το οργανώσουμε με μυαλό και καρδιά το σίγουρο είναι ότι θα έχουμε ένα πετυχημένο για όλους αποτέλεσμα.
*Προϊσταμένη 9ου Νηπ/γείου Π.Φαλήρου
M.Ed Διοίκηση και Διαχείριση Εκπ/κών Μονάδων
