Τα παιδιά αγαπούν τους δεινοσαύρους, συχνά στα όρια της εμμονής. Μπορούν να κυνηγούν κάθε λεπτομέρεια που τους αφορά, μπορούν να μαθαίνουν ονόματα και να εστιάζουν στις διαφορές των δεκάδων ειδών τους, να τους συλλέγουν σε μινιατούρες ή άλλες εκδοχές και να κυρίως να καθηλώνονται με κάθε ιστορία, ταινία, βιβλίο έχει έναν δεινόσαυρο στο καστ του.
Σχεδόν κανένας γονιός δεν μπορεί εύκολα να απαντήσει ποια στιγμή ακριβώς πυροδοτείται αυτό το ενδιαφέρον των παιδιών για τους δεινοσαύρους. Τα ίδια τα παιδιά δεν θυμούνται ασφαλώς την αφετηρία αγάπης με τα άλλοτε κυρίαρχα όντα του πλανήτη, αλλά έχουν τις δικές τους εξηγήσεις:
“Ο κόσμος των δεινοσαύρων μοιάζει σαν ένας φανταστικός κόσμος γεμάτος μυστήρια και περιπέτειες. Τα είδη, ο τρόπος που ζούσαν αλλά και η εξαφάνισή τους με τα ηφαίστεια και τους μετεωρίτες σε κάνουν να θέλεις να ασχοληθείς μαζί τους” μας είπε ο 11χρονος Φίλιππος ενώ ο συνομήλικός αδερφός του, Λαέρτης, απάντησε: “Όταν ήμουν πιο μικρός μου άρεσαν πολύ. Έκανα τρελά παιχνίδια με τη φαντασία μου και τα τουβλάκια μου κι άλλοτε νικούσε ο δυνατότερος κι άλλοτε ο εξυπνότερος. Μπορούσα να στήνω παιχνίδια με την εξυπνάδα και τη δύναμή τους. Οι ταινίες και τα βιβλία, επίσης, μου δημιουργούσαν εικόνες για να πλάθω φανταστικά σενάρια παιχνιδιών. Τώρα δεν μου αρέσουν πια“.
Όταν ήμουν εγώ 10 ετών, το μακρινό 1986, κανένα σχεδόν παιδί, αγόρι ή κορίτσι, δεν ασχολούνταν με τους δεινοσαύρους, δεν κυκλοφορούσε καμία συλλεκτική μινιατούρα, κανένα καρτούν δεν είχε ήρωα δεινόσαυρο και πουθενά τα πάλαι κυρίαρχα σπονδυλωτά του οικοσυστήματος δεν απασχολούσε το παιχνίδι μας. Δεν ήταν τοπικό φαινόμενο αυτό. Σε όλη την Ελλάδα το ίδιο συνέβαινε.
Σήμερα ελάχιστα αγόρια 2-7 ετών (μεγάλο ποσοστό και στα κορίτσια) δεν έχουν ασχοληθεί ή αγαπήσει κάποιον δεινόσαυρο μέσω κάποιας ταινίας, καρτούν, βιβλίου, παιχνιδιού. Μάλιστα, ένα σεβαστό ποσοστό παιδιών αυτής της ηλικίας μπορεί να σου πει πώς έμοιαζαν και πού ζούσαν, να σου μιλήσει για Μεσοζωϊκή και Κρητιδική εποχή, να σου ονομάσει μια ντουζίνα δεινοσαύρους, ακόμα και να σου μιλήσει για διαφορές στις φολίδες, τον σκελετό, το βάδισμα, τη διατροφή ή τις συνήθειές του. Πώς συνέβη αυτή η συντριπτική αλλαγή στα ενδιαφέροντα των παιδιών στην Ελλάδα;
Εβδομήντα πέντε ταινίες κυκλοφόρησαν από το 1914 ως το 1989 με δεινοσαύρους στο κέντρο ή στην περίμετρο της πλοκής τους. Στις Η.Π.Α., ναι, το ενδιαφέρον είχε πυροδοτηθεί. Στην Ελλάδα όμως αυτό το ενδιαφέρον, αυτή η Generation Dinosaur (ή Dino-Fever όπως την αποκαλούν κάποιοι πέρα από τον Ατλαντικό) γεννιέται με το σαρωτικό Jurassic Park του Στήβεν Σπίλμπεργκ το 1993, χρονιά που γεννιέται ο ανιψιός μου (η αυτοαναφορική παρεκτροπή έχει να κάνει ακριβώς με την Δεινοσαυρογενιά που έρχεται στο φως και γνωρίζω από πρώτο χέρι και εγώ την συμπάθεια προς τους δεινοσαύρους).
Ο εμπορικός τυφώνας-franchise του Jurassic Park ξεκινά να σαρώνει το σύμπαν. Πριν καν από την κυκλοφορία του μυθιστορήματος του Michael Crichton το 1990, τέσσερα κινηματογραφικά στούντιο υπέβαλαν προσφορές για τα κινηματογραφικά δικαιώματα του βιβλίου. Με την υποστήριξη των Universal Studios, ο Σπίλμπεργκ απέκτησε τα δικαιώματα για $ 1,5 εκατομμύρια και ο συγγραφέας του βιβλίου προσλήφθηκε με επιπλέον $ 500.000 να προσαρμόσει το μυθιστόρημα για την οθόνη (μαζί με τον David Koepp).
Αυτή η ταινία επιστημονικής φαντασίας και η τρέλα στο πάρκο άγριων ζώων με εκφυλισμένους δεινόσαυρους είναι που σαρώνει σε εισπράξεις και στήνει μια νέα μόδα που την πρώτη δεκαετία θα είναι τόσο κυκλωτική που βλέπεις δεινοσαύρους παντού, από λαμπάδες και πιτζάμες μέχρι βιβλία, παιχνίδια και σακουλάκια περιπτέρου. Αυτά ήταν η ιδιαιτέρως εμπορική του πλευρά. Το Jurassic Park έγινε κόμικς, βιντεοπαιχνίδια, έγινε θεματικό πάρκο με κόστος 110 εκατομμυρίων δολαρίων (έξι χρόνια φτιαχνόταν) και τα αναμενόμενα έσοδα, άλλα πάρκα για παιδιά ενσωμάτωσαν θεματικές Jurassic Park στις διαδρομές τους (Ορλάντο Φλόριντα) ενώ η τρέλα των θεματικών πάρκων μεταπήδησε σε Ιαπωνία και Σιγκαπούρη αλλά και σε δεκάδες πόλεις όλου του κόσμου με τη μορφή μουσείων, εργαστηρίων, δράσεων και άλλων εκδοχών.
Μετά την τεράστια επιτυχία της ταινίας, ο Σπίλμπεργκ ζήτησε από τον Crichton να γράψει ένα μυθιστόρημα sequel. Έτσι ακολούθησαν το 1995 το The Lost World οδηγώντας στην ταινία The Lost World: Jurassic Park (1997). Τρίτη ταινία της σειράς ήταν το Jurassic Park III (2001), τέταρτη το Jurassic World του 2015 και πέμπτη το Jurassic World: Το Fallen Kingdom (2018).
Το δημιούργημα του Σπίλμπεργκ είναι το εμπορικό/καλλιτεχνικό ηφαίστειο που διαχέει τη λάβα των δεινοσαύρων στον κόσμο. Γιατί όμως τα παιδιά αγκάλιασαν αυτό το ζώο;
Μέγεθος, δύναμη, κυριαρχία. Τα παιδιά έλκονται από τον ισχυρό, τον κυρίαρχο, τον απροσπέλαστο, αυτόν που κάνει ένα βήμα και έχει διασχίσει την απόσταση από το σχολείο στο σπίτι. Σε αυτήν την παράμετρο εδράζεται και ο ψυχολογικός παράγοντας “κάνω ο,τι θέλω”. Οι δεινόσαυροι, λόγω, όπως προαναφέραμε μεγέθους και δύναμης, προφανώς και επιβάλλουν παντού στη φύση τη θέλησή τους. Κανείς δεν μπορεί να αναγκάσει έναν δεινόσαυρο να κάνει πίσω, να φύγει από το σημείο που είναι ή να λυπηθεί τη φωλιά μιας χελωνίτσας. Οι δεινόσαυροι προκαλούν ένα καθολικό, καθηλωτικό δέος.
Η εξαφάνισή τους. Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στη γη σίγουρα είναι γοητευτικό αφού επέτρεψε σε όλους τους υπόλοιπους φτωχούς συγγενείς της γης να υπάρξουμε. Πιο σαγηνευτική όμως μοιάζει αυτή η επιστημονική διχογνωμία, στα όρια της συνωμοσιολογικής αβεβαιότητας, αιτία της εξαφάνισής τους που επικράτησε για πάρα πολλά χρόνια. Κάπως έτσι, τα απομεινάρια τους (σκελετοί σε μουσεία, περιοδικά κτλ) μας επιτρέπουν να πλησιάσουμε αυτούς τους γίγαντες του κόσμου σε απόσταση αναπνοής χωρίς να κινδυνεύουμε.
Επιστήμη. Οι δεινόσαυροι ωθούν τα παιδιά να γίνουν μικρούς επιστήμονες. Καθώς η επιστήμη έχει πολλά βιωματικά μέρη, αυτή είναι μια αγαπημένη διάσταση κάθε παιδιού που βαριέται συνήθως τις θεωρίες και αναζητά την πρόκληση της προσωπικής εμπλοκής από την οποία θα αποκομίσει άμεσα ευχαρίστηση και ικανοποίηση της περιέργειας και εκουσίως γνώση. Και οι δεινόσαυροι προσφέρονται να εκτρέψουν την ενασχόληση ενός παιδιού σε ένα πλήθος τομέων: παλαιοντολογία, ανασκαφές, βιολογία, σκελετοί, οστά, ηφαίστεια, μετεωρίτες, κυρίαρχα είδη, επιβίωση κ.α.
Οι δεινόσαυροι είναι οι δράκοι των παραμυθιών. Δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που δεν έχει σκεφτεί ότι οι δράκοι των παραμυθιών μοιάζουν τρομερά με τους δεινοσαύρους. Νομίζω ότι η αυτή η αρχετυπική συμπάθεια προς τους δράκους, τους πρωταγωνιστές δεκάδων παραμυθιών των παιδικών χρόνων όλων των γενεών, ζωντάνεψε με την εμφάνιση των δεινοσαύρων στο προσκήνιο των παιδικών ενδιαφερόντων.
Οι sirial killers της νηπιακής ηλικίας. Έχετε δει, υποθέτω, δεινοσαύρους με το αίμα να στάζει από τα δόντια καθώς μόλις ξέσκισαν ένα μικρότερο σαρκοβόρο που βρέθηκε ατυχώς στο διάβα τους. Ελάχιστοι ως κανείς όμως δεν είδαν παιδί να έχει σκιαχτεί από αυτήν την εικόνα. Σχεδόν όλα τα παιδιά κινούνται σε μια γκάμα από ικανοποίηση για το γεύμα του δεινοσαύρου μέχρι παραδοχής κοινής λογικής “είναι λογικό αφού είναι ο δυνατότερος” ή πιο κυνικά “αφού πεινούσε”. Αυτό το ασύγκριτο κώλυμα που έχουμε οι περισσότεροι άνθρωποι με τις υποθέσεις serial killer, είναι μάλλον αρχέγονο, όπως φανερώνουν οι φίλτατοι δεινόσαυροι, ήδη από τα βρεφικά μας χρόνια.
Στην πορεία, αυτή η αγάπη για τους δεινοσαύρους εξασθενεί. Λίγα παιδιά εξακολουθούν να ασχολούνται με δεινοσαύρους, ελάχιστα γίνονται μεγαλώνοντας παλαιοντολόγοι, βιολόγοι και τα σχετικά. Εκείνη η φάση που οι επιστήμονες ονομάζουν “intense interests” (περίοδος προσκόλλησης σε έντονα ενδιαφέροντα) περνάει, παραδίδει το πνεύμα της σε άλλες, συνήθως λιγότερο εμμονικές, ενασχολήσεις. Ο Αμερικανός γεωλόγος και παλαιοντολόγος Kenneth Lacovara στο πανεπιστήμιο του Rowan έχει αναφέρει ότι οι δεινόσαυροι είναι ένα πεδίο υπεροχής των παιδιών έναντι των γονιών τους. Ο γονέας μπορεί να ονομάσει τρεις ή τέσσερις δεινόσαυρους και το παιδί μπορεί να ονομάσει είκοσι. Πόσο συχνά υπερέχουν έναντί τους; Είναι ένα από τα ελάχιστα σημεία υπεροχής έναντι των φωτεινών παντογνωστών ενηλίκων του σπιτιού τους.
“Δεν εξαφανίστηκαν εντελώς. Κάποιοι έγιναν σαύρες, κάποιοι κροκόδειλοι και κάποιοι πουλιά”. Η δήλωση αυτής της 11χρονης Μαριέττας όταν τη ρωτήσαμε αν την στεναχωρεί η εξαφάνισή τους είναι ενδεικτική της θλίψης που προκαλεί στα περισσότερα παιδιά η ξαφνική έκλειψη του είδους από τη γη.
Τα βιβλία και ο Δεινόσαυρος Γκρρρ!
Εκατοντάδες βιβλία με δεινοσαύρους κατέκλυσαν παγκοσμίως τα ράφια των βιβλιοπωλείων. Η Ελλάδα δεν εξαιρέθηκε από την δεινοσαυρο-μανία. Κάποια από αυτά είναι αξιόλογα και όχι εμπορικές επιθέσεις της μόδας.
Για παιδιά 0-3 ετών, όμως, οι δεινόσαυροι είναι ακόμα πιο δύσκολη υπόθεση. Είναι εκεί που γεννιέται το ενδιαφέρον όπως τονίσαμε παραπάνω. Οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με εκδόσεις βιβλίων για το μέγα target group 4-7 ετών και κάπως για το 7-9 (θυμηθείτε το Η εποχή των δεινοσαύρων του Δρ. Στηβ Μπρουσάτ, τα βιβλία του Στίλτον, του Μικρού Δράκου Καρύδα ή του Κοπέρνικου). Όμως με το κοινό των παιδιών μέχρι 3-3,5 ετών τι γίνεται; Μάλλον συγγραφική δυσκαμψία θα χαρακτήριζα την απουσία βιβλίων παρά εκδοτική ατολμία ή αδιαφορία.
Έτσι λοιπόμ, μια πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια για παιδιά μέχρι 3 περίπου ετών είναι το Δεινόσαυρος Γκρρρ! (Dinosaur Roar) του Πολ και της Ενριέττα Στίκλαντ, το οποίο περιέχει πάρα πολλά είδη δεινοσαύρων και με ελάχιστες λέξεις μας ξεναγεί εικονογραφικά στην ποικιλομορφία τους. Πρόκειται για ένα βιβλίο που δίνει την δυνατότητα στον μικρό αναγνώστη να αναπτύξει παρατηρητικότητα και φαντασία καθώς επεξεργάζεται οπτικά τους δεινοσαύρους που παρελαύνουν σε κάθε σελίδα. Παράλληλα, η συγγραφέας δίνει μια διάσταση συναισθημάτων (κακόκεφοι, χαλαροί), μεγεθών (μικροί, αδύναμοι, δυνατοί, μεγαλόσωμοι) και άλλων γνωρισμάτων, κυρίως εξωτερικών, κάτι που διεγείρει την οξυδερκή παρατήρηση και εντοπισμό διαφορών.
Περιέχει αφίσα με δεινοσαύρους, το εξώφυλλό του έχει ανάγλυφες φολίδες δεινοσαύρου και είναι, όπως είπαμε, πολύ ενδιαφέρον για παιδιά μέχρι 36-40 μηνών.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Δεινόσαυρος Γκρρρ! |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Dinosaur Roar |
| Συγγραφέας: | Ενριέττα Στίκλαντ |
| Εικονογράφηση: | Πολ Στίκλαντ |
| Σειρά : | Δεινόσαυρος Γκρρρ! |
| Μετάφραση: | Ελένη Μπακογεώργου |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Απρίλιος 2019 |
| Υπεύθυνη έκδοσης: | Υβόνη Καρύδη |
| Σελιδοποίηση: | Νίκη Αντωνακοπούλου |
| Σελίδες: | 32 |
| Μέγεθος: | 15 Χ 18 |
| ISBN: | 978-960-16-7429-2 |
Στην ίδια σειρά κυκλοφορούν οι Δέκα δεινοί δεινόσαυροι στα πρότυπα των Δέκα Μικρών Ινδιάνων.
Δέκα δεινοί δεινόσαυροι κάνανε παρέα,
ένας τους αρρώστησε κι έμειναν μόνο… ΕΝΝΕΑ!
Πρόκειται για ένα counting consept book (Αγγελική Γιαννικοπούλου, “Βιβλία Εννοιών, Βιβλία Γνώσεων για μικρά παιδιά” στο Το Παιδικό Βιβλίο Γνώσεων των Γιάννη Σ. Παπαδάτου και Γιάννη Παπαδόπουλου, εκδ. Παπαδόπουλος, Αθήνα 2017), ένα βιβλίο εννοιών και συγκεκριμένα αρίθμησης-ρυθμικής αντίστροφης μέτρησης από το δέκα μέχρι το ένα, όπου σε κάθε εικονογραφημένο σαλόνι, οι δεινόσαυροι γίνονται κατά ένας λιγότεροι λόγω ενός γεγονότος, διαφορετικού κάθε φορά που διώχνει έναν κάθε φορά.
Πρόκειται για βιβλίο γνωριμίας με τους αριθμούς και την έννοια της μείον ένα αφαίρεσης σε συναφή σύνολα, καθώς και με δέκα δημοφιλείς δεινοσαύρους που εμφανίζονται στις σελίδες του.
“Στα βιβλία εννοιών η ενεργή συμμετοχή των παιδιών-αναγνωστών θεωρείται απαραίτητη και επιζητείται διαρκώς. Η ανάγνωση παίρνει διαλογική μορφή , αφού ο ενήλικας επιζητά την απρέμβαση ακόμη και των μωρών με ενθλάρρυνση ποικίλωνμορφών -π.χ. Δείξε μου την κότα, Πώς κάνει το σκυλάκι; κλπ. Ίσως γι’ αυτό ο δανέζικος όρος pegebog (pointing book δηλαδή βιβλίο που δείχνουμε) θεωρείται αρκετά επιτυχημένος, αφού θέτει την έμφαση στη διαδραστική ανάγνωση.” (Α. Γιαννικοπούλου, βλ. παραπάνω).
Προτείνεται για παιδιά μέχρι περίπου 30-36 μηνών.
Από τις εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορούν επίσης:
– Δεινόσαυρος Γκρρρ! Ο Τυρρανόσαυρος ρεξ
– Δεινόσαυρος Μπου! Ο Δεινόνυχος
– Δεινόσαυρος Μιαμ! Ο Διπλόδοκος
– Δεινόσαυρος Νταπ! Ο Τρικεράτωψ
Πηγές:
reddit
simplemost
wikipedia
imdb
αρχείο elniplex.com
Γιάννης Σ. Παπαδάτος & Γιάννης Παπαδόπουλος (2017), Το παιδικό βιβλίο γνώσεων, εκδόσεις Παπαδόπουλος, Αθήνα
| ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
Αγόρασέ το |
|---|---|
| Τίτλος: | Δέκα δεινοί δεινόσαυροι |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Dinosaur Roar |
| Συγγραφέας: | Ενριέττα Στίκλαντ |
| Εικονογράφηση: | Πολ Στίκλαντ |
| Σειρά : | Δεινόσαυρος Γκρρρ! |
| Μετάφραση: | Ελένη Μπακογεώργου |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Απρίλιος 2019 |
| Υπεύθυνη έκδοσης: | Υβόνη Καρύδη |
| Σελιδοποίηση: | Νίκη Αντωνακοπούλου |
| Σελίδες: | 48 |
| Μέγεθος: | 15 Χ 18 |
| ISBN: | 978-960-16-7430-8 |
