Η Βασιλική Τζόκα γράφει για το βιβλίο της Μαριάννας Κουμαριανού “Δέλτα όπως Διδώ – Μικρασιατικές Μνήμες” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καλέντη σε εικονογράφηση του Φίλιππου Φωτιάδη, στο πλαίσιο της σειράς Μικρές Ιστορίες για Μεγάλα Γεγονότα.
Εκατό σχεδόν χρόνια πέρασαν από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το 1922 είναι η χρονιά που γράφτηκε μια αιματοκυλισμένη σελίδα της σύγχρονης ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας. Η Μικρά Ασία με τις πολυάνθρωπες ελληνικές αποικίες και τη Σμύρνη, το σταυροδρόμι των πολιτισμών όπου ο ελληνισμός δέσποζε, είχε οριστικά χαθεί. Μαζί της χάθηκε και ένας ακμαίος πολιτισμός. Με αφορμή τη συμπλήρωση των εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, η σειρά Μικρές Ιστορίες για Μεγάλα Γεγονότα (εκδόσεις Καλέντη) φιλοξενεί το βιβλίο της Μαριάννας Κουμαριανού, με τίτλο «Δέλτα όπως Διδώ – Μικρασιατικές μνήμες» και τα σχέδια του Φίλιππου Φωτιάδη.
Το αφήγημα της Μαριάννας Κουμαριανού επαναφέρει μνήμες μιας ζωής που έσφυζε στα Μικρασιατικά παράλια. Τσεσμέ, Έφεσος, Αϊβαλί, Κορδελιό, το κοσμοπολίτικο Αϊδίνι και πάνω απ’ όλα το «Παρίσι του Λεβάντε», η Σμύρνη, με την Μπέλλα Βίστα, την Πούντα, τον Φραγκομαχαλά και όλες τις κοινότητες των εθνών, τις πολυάνθρωπες συνοικίες, τις άπειρες συντεχνίες, τα τυπογραφεία, τα εμπορικά καταστήματα, τα ιδρύματα, τα σχολεία, το ανθρωπομελίσσι που συμβίωνε στην εύφορη γη της Ιωνίας. Η αναπόληση γίνεται μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Το κορίτσι της ιστορίας που έφυγε από το Aϊδίνι και εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη έως την καταστροφή της είναι η Διδώ Σωτηρίου. Η εμβληματική πεζογράφος έζησε μέσα στη θύελλα (1909-2004) κι αργότερα έγραψε για όσα βίωσε, για το πόσο «θηρίο είν’ ο άνθρωπος», για τους «Νεκρούς» και για τα «Ματωμένα χώματα», με «μοναδική έγνοια να συμβάλλω στην ανάπλαση ενός κόσμου που χάθηκε για πάντα∙ να μην ξεχνούν οι παλιοί∙ να βγάλουν σωστή κρίση οι νέοι», αναφέρει η ίδια στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του μυθιστορήματός της «Ματωμένα χώματα» (1962).
Στηριγμένη σε πληθώρα πηγών, η Μαριάννα Κουμαριανού διηγείται –με γλώσσα μυθοπλαστική, ωστόσο κοντινή στο αίσθημα και στον τρόπο των Μικρασιατών– στιγμές των παιδικών χρόνων της Διδώς Σωτηρίου στο Αϊδίνι και κυρίως στη Σμύρνη. Στην ουσία, όμως, αναδιηγείται τη μεγαλύτερη εικόνα, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται καλειδοσκοπικά τα γεγονότα. Μετά τη λογοτεχνική αφήγηση, ακολουθεί ένα συνοπτικό πληροφοριακό υλικό προς αξιοποίηση και αφορά τη Σμύρνη από την αρχαιότητα έως σήμερα. Εκτός από τη λεπτομερή παράθεση των πηγών που χρησιμοποιήθηκαν για τη συγγραφή του βιβλίου, ένα πλούσιο ευρετήριο τοπωνυμιών της Μικράς Ασίας διευκολύνει τον αναγνώστη και δίνει μια χαρτογραφημένη και πιο ολοκληρωμένη εικόνα της ζωής και της εποχής, κάνοντας την αναδρομή στα γεγονότα και την ανάγνωση του βιβλίου ακόμη πιο γοητευτική. Η προσδοκία μου για το συγκεκριμένο βιβλίο, όπως και για τα υπόλοιπα της σειράς, είναι να αποτελέσει ένα καλό αποτύπωμα, επετειακού χαρακτήρα, με διαχρονική ισχύ.
* Η Βασιλική Τζόκα διευθύνει τη σειρά Μικρές Ιστορίες για Μεγάλα Γεγονότα. Εργάζεται στις Εκδόσεις Καλέντη ως Υπεύθυνη του Εκδοτικού Τμήματος.
