Γιατί το Πάσχα είναι τόσο νωρίς φέτος;
Γιατί μια τόσο μεγάλη γιορτή -χριστιανική και εβραϊκή- δεν έχει σταθερή ημερομηνία;
Τι σχέση έχει ο εορτασμός του με την εαρινή ισημερία;
Οι Εβραίοι γιόρταζαν το Πάσχα σε ανάμνηση της απελευθέρωσής τους από τους Αιγύπτιους και τη διέλευσή τους από τη Νεκρά θάλασσα. Ο εορτασμός αυτός συνέπιπτε με τη διάβαση του ήλιου από τον ισημερινό γι’ αυτό ονόμασαν τη γιορτή αυτή Πάσχα, λέξη η οποία προέρχεται από την εβραϊκή «πεσάχ» που σημαίνει διέλευση. Βάση του σεληνιακού ημερολογίου που χρησιμοποιούσαν γιόρταζαν το Πάσχα στην πρώτη πανσέληνο (14η του μήνα Νισάν) μετά την εαρινή ισημερία (1η του Νισάν).
Οι χριστιανοί γιορτάζουν το Πάσχα σε ανάμνηση της Ανάστασης του Χριστού και το πέρασμά Του από το θάνατο στη ζωή. Κατά τις Γραφές, ο Χριστός αναστήθηκε την πρώτη μέρα μετά το Εβραϊκό Πάσχα. Έτσι, η εαρινή ισημερία επηρέασε και τον εορτασμό του Χριστιανικού Πάσχα.
Δυο θρησκείες, δυο ημερολόγια (Ιουλιανό και Γρηγοριανό), μια γιορτή. Πώς θα ήταν δυνατόν να υπάρχει μια κοινή ημερομηνία;
Το εβραϊκό ημερολόγιο βασίζεται σε σεληνιακούς κύκλους, ενώ ο χριστιανικός πολιτισμός βασίζεται στον ήλιο. Ένα ηλιακό έτος είναι λίγο πάνω από 365 ημέρες και ένα σεληνιακό έτος είναι περίπου 354 ημέρες.
Πώς καθιερώθηκε ο εορτασμός του Πάσχα
Το Συμβούλιο της Νίκαιας -το πρώτο οικουμενικό συμβούλιο της χριστιανικής εκκλησίας – το 325 μ.Χ. προσπάθησε να λύσει αυτό το μπέρδεμα. Καθιέρωσε την ημερομηνία του Πάσχα, ως την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης και αν η πανσέληνος συμβεί Κυριακή, τότε να εορτάζεται την αμέσως επόμενη Κυριακή.
Τη χρονιά εκείνη η εαρινή ισημερία έγινε κατά την 21η Μαρτίου, έτσι ορίστηκε ως η ημέρα της εαρινής ισημερίας. Βάση λοιπόν αυτού και των εκκλησιαστικών κανόνων που απαγόρευαν τον εορτασμό του Πάσχα πριν την 21η Μάρτη, υπάρχουν 35 ημερομηνίες στις οποίες μπορεί να γίνει ο εορτασμός του Πάσχα. Η πρώτη ημερομηνία είναι η 22η Μαρτίου και η τελευταία δυνατή ημερομηνία είναι η 25η Απριλίου.
Όπως μπορείτε να αντιληφθείτε η ημέρα της ισημερίας δεν είναι στην πραγματικότητα σταθερή, όπως φέτος που έγινε μια μέρα νωρίτερα στις 20 Μαρτίου, σηματοδοτώντας την αρχή της άνοιξης. Όμως οι κανόνες είναι σαφείς.
Από το 325μ.Χ. είχε υιοθετηθεί το Ιουλιανό ημερολόγιο των 365 ημερών. Όμως υπήρχε απόκλιση γιατί το έτος έχει διάρκεια 365,242 ημερών. Έτσι το 1582 δημιουργήθηκε -από τους αστρονόμους Χριστόφορο Κλάβιους και τον Λουίτζι Λίλιο- το Νέο ημερολόγιο προς διόρθωση του λάθους αυτού.
Πώς η Ελλάδα ξύπνησε από τις 15 Φεβρουαρίου την 1η Μαρτίου
και πώς το 1923 κράτησε 13 μέρες λιγότερες;
Το 1582 το νέο Γρηγοριανό Ημερολόγιο ξεκίνησε να γίνεται αποδεκτό από τα καθολικά κράτη της Ευρώπης τα οποία υποδέχονταν λίγο ευκολότερα τις αλλαγές. Αλλά η Ορθόδοξη Αντολική Εκκλησία είχε τα θέματά της και κράτησε το Ιουλιανό Ημερολόγιο μέχρι και τον 20ο αιώνα. Τότε ήρθε για την Ελλάδα μία μοναδική ημέρα. Από τις 15 Φεβρουαρίου ξημέρωσε… Μάρτης. Πώς έγινε αυτό;
Η ελληνική κυβέρνηση το 1923, αντικατέστησε το Ιουλιανό ημερολόγιο με το Γρηγοριανό, με έναρξη της εφαρμογής του στις 16 Φεβρουαρίου 1923, που ονομάστηκε εύκολα κι ωραία… 1η Μαρτίου. Αφαιρέθηκαν δηλαδή 13 ημέρες από το 1923, εξ αιτίας της απόκλισης των δεκατριών ημερών ανάμεσα στα δυο ημερολόγια από το 325 μ.Χ. μέχρι το 1582. Η Εκκλησία αποδέχτηκε το 1924 το Γρηγοριανό ημερολόγιο για τις ακίνητες εορτές. Ενώ για τις κινητές και ιδίως του Πάσχα συνεχίζει τη χρήση του Ιουλιανού.
Το πιο πρόωρο Πάσχα… το ζήσαμε!
Φέτος, λοιπόν, η πρώτη πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία έγινε στις 31 Μαρτίου, έτσι ο εορτασμός του Πάσχα θα είναι 1η Απριλίου αλλά στη χώρα μας μια εβδομάδα αργότερα, στις 8 Απριλίου.
Το 2018 δεν κατέχει όμως το ρεκόρ για το πιο πρόωρο Πάσχα. Το Πάσχα κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα που έγινε πιο νωρίς ο εορτασμός ήταν το έτος 2008, στις 23 Μαρτίου και για να ξαναδούμε τέτοιο πρόωρο Πάσχα θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2160. Δηλαδή… χαίρετε κι αντίο.
Η τελευταία φορά που το Πάσχα έπεσε στις 22 Μαρτίου ήταν το 1818 ενώ την επόμενη φορά θα συμβεί το 2285.
Καθολικοί κι Οθρόδοξοι μαζί το… 2038!
Το 2038, όπως και το 2190 ο εορτασμός του Καθολικού Πάσχα θα συμπέσει με τον Ορθόδοξο εορτασμό και θα γίνει κατά την τελευταία ορισμένη ημερομηνία, στις 25 Απριλίου. Αν και το Πάσχα των Ορθοδόξων μπορεί να πραγματοποιηθεί πλέον μέχρι τις 8 Μαΐου, συνυπολογίζοντας τα ημερολόγια, τις πανσέληνους και τις ισημερίες και τα σφάλματα.
Επιπλέον, μια εκκλησιαστική πανσέληνος δεν συμβαίνει απαραίτητα την ίδια ημερομηνία με μια αστρονομική πανσέληνο. Επομένως, είναι πιθανό να εμφανιστεί ένα εκκλησιαστικό Πάσχα και ένα αστρονομικό Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες.
Το επόμενο έτος, το 2019, η πανσέληνος θα έρθει στις 21 Μαρτίου 2019 (μετά την εαρινή ισημερία). Ωστόσο, το εκκλησιαστικό Πάσχα θα πέσει στις 21 Απριλίου 2019, ενώ το αστρονομικό Πάσχα θα λάβει χώρα στις 24 Μαρτίου 2019.
Καλό Πάσχα και καλά ξεμπερδέματα…
