Η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος στη Βιθυνία της Νίκαιας το 325 μ.Ζ. καθόρισε τον εορτασμό του Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας και μετά το Ιουδαϊκό Πάσχα. Πώς συνδέθηκε όμως το αρνί με τον εορτασμό του Πάσχα;
Ο Ιησούς Χριστός είχε αποκληθεί από τον Ιωάννη το Βαπτιστή ως ο “αμνός του θεού” που θα πάρει στις πλάτες του τις αμαρτίες του κόσμου. Οι Εβραίοι έσφαζαν αρνιά κατά το Πάσχα τους και από το αίμα του έβαφαν τις πόρτες τους ως αναπαράσταση της αιματηρής εξόδου τους από την Αίγυπτο. Κάπως έτσι το έθιμο πέρασε και στην ελληνική γη. Μια ελληνική γη η οποία έχει και τους δικούς της νόμους.
Ο Ιανουάριος αποκαλείται από τους περισσότερους Γενάρης. Προφανώς όχι τυχαία! Το μήνα αυτόν γεννούν συνήθως τα γιδοπρόβατα τα μικρά τους κι η κτηνοτροφία υπήρξε θεμελιωδώς σημαντική για την ελληνική οικογένεια. Μόνο που αυτόν τον μεσαίο μήνα του χειμώνα, τα χιόνια των βουνών είναι γεμάτα χιόνια και οι…πρασινάδες είναι άφαντες. Μη έχοντας τροφή για να τα ταΐσουν, οι βοσκοί έσφαζαν αρκετά από τα νέα γιδοπρόβατα για να περιορίσουν τον αριθμό τους αφού ούτως ή άλλως θα πέθαιναν από…ασιτία. Η υπερπροσφορά αυτή κρέατος στα τέλη του Γενάρη και το Φεβρουάριο ίσως και να επέβαλλε τους νόμους της. Το κρέας υπάρχει άφθονο, το Τριώδιο ανοίγει και η δεύτερη εβδομάδα του, η Κρεατινή, επιτρέπει κατανάλωση κρέατος ακόμα και τις Τετάρτες και Παρασκευές που όλες τις άλλες απαγορευόταν. Πώς να απαγορεύσει η θρησκεία αποχή από το κρέας μια περίοδο 20-30 ημερών όπου το κρέας υπάρχει σε ποσότητες και τα ψυγεία είναι μάλλον άγνωστη λέξη με τα ψυχρά κατώγια των σπιτικών να αναλαμβάνουν την όποια συντήρηση του κρέατος;
Ο χειμώνας βαδίζει στο τέλος του, τα χιόνια λιώνουν, τα φυτά και τα λουλούδια αρχίζουν προϊόντος του χρόνου να ξεφυτρώνουν και τα επιζήσαντα γιδοπρόβατα έχουν επιτέλους άφθονο φαγητό για να βοσκήσουν. Αλλά, ποιος σφάζει ένα ζώο που μετά τις μεγάλες πείνες του τρώει σαν τρελό; Ποιος σφάζει ένα ζώο όταν αυτό αυξάνει μέρα τη μέρα το βάρος του και επομένως αυξάνει την αξία του και διατροφικά αλλά και καθαρά…οικονομικά; Κανείς! Είναι η ώρα της Σαρακοστής, της νηστείας, της αποχής από το κρέας που δεν υπάρχει ούτως ή άλλως γιατί κανείς δε σφάζει ζώο που παχαίνει. Γιατί είναι κόντρα σε κάθε λογική.
Και γιατί τα σφάζουμε λοιπόν το Πάσχα; Γιατί πολύ απλά βαδίζοντας προς το καλοκαίρι, το Μάιο και τον Ιούνιο, η ελληνική γη θα έχει ξανά τα προβλήματά της. Οι βροχές θα μειωθούν σημαντικά, τα λαμπρά λουλούδια της άνοιξης άνθισαν, ομόρφυναν το βλέμμα και τα τοπία μας και πλέον, δίχως το φυσικό πότισμα του ουρανού, αρχίζουν να ξεραίνονται και να μαραίνονται. Κι αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι οι διαθέσιμες τροφές για τα αγαπητά γιδοπρόβατα θα είναι ξανά μειωμένες και αργότερα παντελώς απούσες καθώς ακολουθεί το λαμπρό και μη εξαιρετέο ελληνικό καλοκαίρι με τους 3 τουλάχιστον μήνες ξηρασίας, με ήλιους βασιλιάδες και βροχές αποδημητικές σαν πουλιά.
Τι θα φάνε πάλι τα αρνιά; Η απάντηση είναι ξανά…δε θα φάνε. Πρέπει να μειωθεί δραστικά ο αριθμός τους. Όχι, γιατί υπάρχει κάποια ιδιαίτερη λόξα να τα σφάξουν. Αλλά γιατί δε θα έχουμε να τα ταίσουμε, θα πεθάνουν και θα χάσουμε την ευκαιρία ή να τα πουλήσουμε όταν θα είναι τροφαντά κι υγιή ή να τα φάμε οι ίδιοι υπό τις ίδιες συνθήκες. Έτσι επιλέγουμε τη θανάτωσή τους. Και η απάντηση στο πότε είναι απλή: το Πάσχα βέβαια! Παλαιότερα μάλιστα στα πλαίσια αυτής της εξολόθρευσης ήταν εξαιρετικά ενεργές και άλλες γιορτές όπως του Αγίου Γεωργίου (Απρίλιος), του Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαίου) και αρκετές ακόμη, όλες τον Απρίλιο και το Μάιο προκειμένου να μειωθεί το διαθέσιμο υπόλοιπο σε γιδοπρόβατα και αφορμής δοθείσης…να καεί το πελεκούδι.
Κι εδώ έρχεσαι να αναρωτηθείς:
Τελικά, η θρησκεία ακολούθησε τους εγχώριους νόμους της φύσης και την ελληνική κτηνοτροφία ή το αντίθετο;
Πώς θα μπορούσε όμως να συμβεί το αντίθετο από τη στιγμή που η φύση δε μπορεί να αλλάξει το Γενάρη ως μήνα γέννησης των γιδοπροβάτων, τα χιόνια του Γενάρη, την ελάττωση των βροχών το Μάιο και προς το καλοκαίρι και ένα σωρό ακόμα τέτοιων φυσικών νόμων;
Μήπως παράδοση και διατροφή συμβάδισαν επιλέγοντας μια αναγκαία συνεννόηση;
Σήμερα, που η εκτροφή αρνιών έχει εμπορευματοποιηθεί και αυτοματοποιηθεί πλήρως, για ποιο λόγο εξακολουθεί αμείωτο αυτό το έθιμο της σαρωτικής σφαγής των αμνοεριφίων στην Ελλάδα;
Έχω μόνο μία απάντηση σε όλο αυτό που απαντάει μερικά μόνο από όσα μπορεί να απασχολήσουν τη σκέψη. Τα έθιμα που επιβιώνουν ανά τους αιώνες είναι εκείνα που οι ίδιες οι κοινωνίες των ανθρώπων θέλουν να κρατήσουν. Εκείνα τα έθιμα που εξυπηρετούν τις βαθύτερες ανάγκες των ανθρώπων. Και όπως υποχώρησαν ένα σωρό έθιμα που σχετίζονταν με την κραταιά αγροτική ζωή, με τα προικιά και τα προξενιά και άλλους θεσμούς της ελληνικής κοινωνίας που φθίνουν ή εξαφανίστηκαν, έτσι και αυτό το έθιμο έχει την εξήγησή του στη βαθύτερη και αμείωτη ανά τους αιώνες ανάγκη των Ελλήνων και των ελληνικών οικογενειών να συνευρίσκονται πέριξ στρογγυλής ή άλλου σχήματος τραπέζης, να τρώνε, να πίνουν, να συζητούν και να χορεύουν, άλλοι βαθιά θρήσκοι, άλλοι με ένα ένδυμα θρησκευτικό και άλλοι απλά ακολουθώντας ένα έθιμο της γης που γεννήθηκαν.
