Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου αποτελεί το πρώτο βιομηχανικό μουσείο της πρωτεύουσας. Ένα παλιό εργοστάσιο Φωταερίου, ένα ζωντανό μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς σε ένα μοναδικό σημείο της πόλης, μέσα στο κέντρο της Αθήνας. Άνοιξε για το κοινό το 2013 και το 2015 για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων ανακηρύχθηκε από το Ελληνικό Τμήμα του ICOM ως το τιμώμενο μουσείο για την Ελλάδα. Το Βιομηχανικό Μουσείο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαιδευτική του διάσταση και προσφέρει μια σειρά πρωτότυπων εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Η μουσειοπαιδαχωγός Αργυρώ Μπατσή μιλάει στην Ανέζα Κολόμβου και το ELNIPLEX για το μουσείο και τα προγράμματα του.
Πείτε μας λίγα λόγια για το μουσείο και την ιστορία του. Ποιος είναι ο στόχος του;
Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου είναι ένα νέο μουσείο, διανύει μόλις τον 3ο χρόνο λειτουργίας του. Στόχος ήταν να αναδείξει και να προστατεύσει το παλιό εργοστάσιο της Αθήνας ενώ ταυτόχρονα να προσδώσει και μια εκπαιδευτική διάσταση σε ένα μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς που λειτουργούσε μέχρι το 1984 και παρείχει ενέργεια και φωτισμό στην πρωτεύουσα για 130 χρόνια.
Τι μπορεί να δει ο επισκέπτης κατά την επίσκεψή του στο μουσείο; Τι περιλαμβάνει μια επίσκεψη στο μουσείο;
Η επίσκεψη στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου περιλαμβάνει μια διαδρομή με 13 στάσεις. Μέσα από αυτή τη βόλτα, ο επισκέπτης ακολουθεί τη γραμμή παραγωγής του φωταερίου, έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει το μηχανολογικό εξοπλισμό (έναν από τους καλύτερα σωζόμενους ανά τον κόσμο), να γνωρίσει τις συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο αλλά και τη ζωή στην περιοχή του Γκαζιού.
Ταυτόχρονα, το Μουσείο διαθέτει πλούσιο φωτογραφικό, αρχειακό οπτικοακουστικό υλικό, προβολές και αντικείμενα από το ίδιο το εργοστάσιο.
Η επίσκεψη στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου αποτελεί μια συνολική εμπειρία για όλες τις αισθήσεις: Ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με τις μυρωδιές του παλιού εργοστασίου, ακούει τις ιστορίες των εργαζομένων μέσα από τα κορνούτα και αγγίζει τις μηχανές που μέχρι πρόσφατα λειτουργούσαν και γέμιζαν με ενέργεια όλη την πόλη.
Θεωρείτε ότι, αν υπήρχε ένα σχετικό μάθημα στην εκπαίδευση, θα βοηθούσε την επαφή των παιδιών με τα μουσεία;
Σίγουρα ένα μάθημα μουσειακής αγωγής στο σχολείο θα βοηθούσε τους μαθητές και θα τους έδινε τα κατάλληλα ερεθίσματα για να έρθουν σε επαφή με την έννοια του μουσείου. Αυτό που κάνουμε εμείς από την πλευρά μας είναι να δίνουμε εκπαιδευτικό υλικό για να γίνεται προετοιμασία στην τάξη πριν από την επίσκεψη και να διευκολύνεται η διεξαγωγή των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΒΜΦ. Παρ’ όλα αυτά, σίγουρα ένα μάθημα σε μια σχολική τάξη δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη βιωματική μουσειακή εμπειρία, αλλά απλώς να τη συμπληρώσει.
Μιλήστε μας λίγο για τα νέα εκπαιδευτικά σας προγράμματα. Σε ποιες ηλικίες αναφέρονται και τι συνδυάζουν;
Το νέο πρόγραμμα του Βιομηχανικού Μουσείου Φωταερίου περιλαμβάνει μια σειρά πρωτότυπων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ξεναγήσεων και νέων εργαστηρίων για όλους: παιδιά, εφήβους και ενήλικες, σχολικές ομάδες και οικογένειες!
Καλούμε μικρούς και μεγάλους να ενεργοποιήσουν τη φαντασία τους, να λειτουργήσουν ομαδικά και, μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες, να γνωρίσουν το παλιό εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας.
«Τα παιδιά εξερευνούν το μουσείο στο Γκάζι», «Το μυστήριο του Φωταερίου», «Το κυνήγι του Μαύρου Θησαυρού», «Μικροί εργάτες εκπαιδεύονται…», «Παράγουμε ΜΑΖΙ-κά», «Το εργοστάσιο + εμείς» και «Δώσε τα Φώτα σου!» είναι μερικά μόνο από τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα του Μουσείου που συνεχίζονται για ακόμη μια χρονιά. Επίσης, «Το κυνήγι του μαύρου θησαυρού», ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα από τους μικρούς φίλους του Μουσείου, προτείνεται φέτος και σε μια νέα εκδοχή για…μεγάλους!
Παράλληλα, όλη τη χρονιά πραγματοποιούμε τις καθιερωμένες πλέον ξεναγήσεις για μικρούς και μεγάλους.
Φέτος, εντάξαμε στο νέο μας πρόγραμμα και «Το Θέατρο στο ΒΜΦ». Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2015-16, μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν 3 μοναδικές θεατρικές παραστάσεις που εμπνεύστηκαν από τη γραμμή παραγωγής του φωταερίου, το παλιό εργοστάσιο, τις συνθήκες εργασίας και τη ζωή στην περιοχή του Γκαζιού.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία των νέων τεχνολογιών και των φυσικών επιστημών στην εκπαίδευση, συνεργαζόμαστε με τον Κόμβο Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων-INNOVATHENS και τoν Οργανισμό Εκπαιδευτικής Ρομποτικής, Επιστήμης, Τεχνολογίας και Μαθηματικών-STEMEducation και διοργανώνουμε εργαστήρια Εκπαιδευτικής Ρομποτικής & Μικροεπιστήμης για μαθητές Δ’, Ε’ & ΣΤ’ τάξης Δημοτικού και Γυμνασίου: Wedo-Scratchκαι Microscience.
Τέλος, εμπλουτίζουμε το πρόγραμμά μας διοργανώνοντας 2 νέα εργαστήρια: Εργαστήριο Animation με εισηγητή τον πολυβραβευμένο animator και media artist Μπάμπη Αλεξιάδη, τον Οκτώβριο, και Εργαστήριο Εικαστικών με εισηγητή τον εικαστικό Ανδρέα Κοκκαλιάρη, το Νοέμβριο. Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη βιομηχανική κληρονομιά, εμπνέονται απ’ αυτήν και μαθαίνουν ταυτόχρονα να είναι δημιουργικά και να αγαπούν τις τέχνες!
Ανάμεσα στα εργαστήρια που ετοιμάζουμε φέτος, τον Οκτώβριο θα επαναληφθεί και το υπαίθριο εργαστήριο ζωγραφικής που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από μικρούς και μεγάλους, οι «Μικροί Κηπουροί με πινέλα».
Διαβάσαμε ότι πάνω από 10.000 παιδιά και έφηβοι έχουν ξεναγηθεί στο Μουσείο. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η επιτυχία;
Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που κάνει τα προγράμματα ξεχωριστά;
Μέσα σε λιγότερα από 3 χρόνια λειτουργίας του, χιλιάδες οικογένειες και σχολικές ομάδες έχουν φιλοξενηθεί στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου. Σίγουρα ένας από τους λόγους για την επιτυχία αυτή είναι η μοναδικότητα του χώρου: το παλιό εργοστάσιο φωταερίου είναι το μοναδικό βιομηχανικό μνημείο στην Ευρώπη που διατηρεί στην ολότητά του όλες του τις εγκαταστάσεις. Ταυτόχρονα, τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να βιώσουν μια συνολική εμπειρία με όλες τους τις αισθήσεις: την όσφρηση, την ακοή, την αφή τους.
Επιπλέον, τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα του Μουσείου έχουν σχεδιαστεί με πολλή προσοχή, ανάλογα με τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά κάθε ηλικίας, σύμφωνα με τις πιο σύγχρονες παιδαγωγικές πρακτικές και με βασικό άξονα τις αρχές της διαδραστικής μάθησης. Προσπαθούμε να εξελισσόμαστε διαρκώς, γι’ αυτό και φέτος, σε συνεργασία με το INNOVATHENS, διοργανώνουμε δύο νέα εργαστήρια που μας έχουν ενθουσιάσει πολύ και είμαστε σίγουροι ότι θα ενθουσιάσουν και τους μικρούς μας φίλους: τα Εργαστήρια Ρομποτικής & Μικροεπιστήμης και το Εργαστήριο Animation.
Στόχος μας είναι τα παιδιά να περνούν καλά στο μουσείο και να μαθαίνουν διασκεδάζοντας λειτουργώντας ομαδικά και να θέλουν να ξανάρθουν στο Μουσείο μας!
Πώς ξεκίνησε η ιδέα να εντάξετε το θέατρο στις δράσεις του ΒΜΦ;
Η ένταξη της τεχνικής του θεάτρου σε μουσεία, το λεγόμενο “MuseumTheatre” δεν θεωρείται κάτι καινούριο για το εξωτερικό. Στην Ελλάδα, όμως, δεν είναι πολύ διαδεδομένη. “Το Θέατρο στο ΒΜΦ” είναι κάτι καινοτόμο καθώς τα θεατρικά έργα εμπνεύστηκαν από το παλιό εργοστάσιο φωταερίου αλλά και αναδείχτηκαν μέσα από δύο διαγωνισμούς: ένα διαγωνισμό θεατρικών μονολόγων κι έναν παραμυθιού, το 2014 και το 2015 αντίστοιχα. Καλλιτέχνες και ομάδες έγραψαν τα έργα τους, κριτική επιτροπή που προερχόταν από τους χώρους των μουσείων και του θεάτρου επέλεξε τα καλύτερα, τα οποία ανέβηκαν ως θεατρικές παραστάσεις στο χώρο των Παλαιών Φούρνων, ενώ το κοινό ψήφισε την αγαπημένη του παράσταση.
Το μουσειακό θέατρο, επομένως, εφαρμόζεται στο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου με έναν μοναδικό τρόπο καθώς εμπλέκει τόσο την καλλιτεχνική κοινότητα όσο και το κοινό του μουσείου στη διαδικασία.
Η ανταπόκριση του κοινού στις παραστάσεις, και τις δύο χρονιές, ήταν πολύ μεγάλη κι έτσι αποφασίσαμε φέτος, για πρώτη φορά, να εντάξουμε κάποιες από τις παραστάσεις αυτές στις Νέες Εκπαιδευτικές Δράσεις του ΒΜΦ. Οι παραστάσεις απευθύνονται σε σχολικές ομάδες Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου και νομίζουμε ότι θα είναι μια μοναδική μουσειακή εμπειρία, θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα παιδιά και τους εφήβους να ανακαλύψουν, με αυτό τον πρωτότυπο τρόπο, το παλιό εργοστάσιο φωταερίου, την ιστορία της Αθήνας και της περιοχής του Γκαζιού.
Μπορείτε να δείτε αναλυτικά τις παραστάσεις “Το Θέατρο στο ΒΜΦ” εδώ.
Οι συνθήκες στη χώρα μας είναι δύσκολες. Η συμμετοχή του κόσμου παραμένει αυξημένη; Η βιωσιμότητα των μουσείων περνάει κρίση;
Η έννοια της βιωσιμότητας και ιδιαίτερα των μουσείων είναι ένας όρος που ακούγεται πολύ τον τελευταίο καιρό. Αν η βιωσιμότητα συνάδει με την αύξηση της επισκεψιμότητας και της συνεχούς αλληλεπίδρασής με το κοινό μας, τότε ναι, είμαστε βιώσιμοι. Αν η βιωσιμότητα προσμετράται με όρους κέρδους, τότε πολύ λίγα μουσεία μπορούν να θεωρηθούν βιώσιμα. Θεωρούμε ότι το πιο σημαντικό είναι κάθε μουσειακός ή πολιτιστικός χώρος να προσφέρει στα διαφορετικά κοινά και στην τοπική κοινότητα.
Τι φέρνει ένα μουσείο κοντά στην κοινωνία;
Οι άνθρωποί του και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονται και καθιστούν προσιτή την πολιτιστική κληρονομιά, οι δράσεις του αλλά και η διάθεση να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται σε νέες απαιτήσεις και προκλήσεις της κοινωνίας.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Να συνεχίσουμε να κάνουμε τη δουλειά μας με αγάπη και σεβασμό και να προχωρήσουμε σε νέες συνεργασίες, έχοντας πάντα βασικό μας στόχο να γνωρίσει όλο περισσότερο το κοινό τη βιομηχανική μας κληρονομιά.
Ευχαριστούμε!
Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου
Πειραιώς 100, Γκάζι,
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
Τηλ: 210 3475535, 210 3461589
Fax: 210 3413228
gasmuseum@athens-technopolis.gr,
http://www.technopolis-athens.com/web/guest/museum/home
Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου/IndustrialGasMuseum
Πρόσβαση:
Μετρό: Σταθμός «Κεραμεικός», Τρόλεï: No. 21 (από Ομόνοια), Στάση «Φωταέριο», Λεωφορεία: 049, 815, 838, 914, Β18, Γ18, Στάση «Φωταέριο».
Προσβασιμότητα:
Σε όλους τους ισόγειους χώρους του Μουσείου υπάρχει ειδική ράμπα για άτομα με κινητικά προβλήματα ενώ στους Παλαιούς Φούρνους οθόνη αφής παρουσιάζει στους επισκέπτες τις θεματικές ενότητες και το υλικό που εκτίθεται στα πατάρια.
