Με αφορμή το νέο τους βιβλίο με τίτλο “Για φαντάσου” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, ο συγγραφέας Κυριάκος Χαρίτος και η εικονογράφος Ντανιέλα Σταματιάδη μιλούν στο #ELNIPLEX για ποίηση, για τραγούδια, για παιδιά, για εικόνες, για φαντασία. Δηλαδή για όλα όσα ομορφαίνουν τη ζωή.
Ο τίτλος για φαντάσου που αποτελεί ταυτόχρονα και εναρκτήρια φράση όλων των ποιητικών αυτών συνθέσεων, είναι πράγματα που φαντάστηκες εσύ ως εικόνες από διάφορους παραμυθένιους, φανταστικούς κόσμους, πράγματα που ήθελες να κινητοποιήσεις τα παιδιά (και όχι μόνο) να φανταστούν ή είχαν κάποια άλλη αφετηρία;
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ: Ήταν απλά ένα ερώτημα προς εμένα και το παιδί. Μετά αυτό έγινε κάτι σαν τικ. Δεν μπορούσα και δεν ήθελα να το σταματήσω. Μετά κατάλαβα ότι γράφω πάλι ένα βιβλίο. Πάντως πέρασα φανταστικά ίσως γιατί δεν σφίχτηκα καθόλου.
Έκατσα ακίνητος και ήρθαν τα τραγούδια σαν πουλάκια και κάτσανε στα χέρια μου.
Πιστεύεις ότι η ποίηση ή αν θέλεις τα ομοιοκατάληκτα στιχουργήματα που ίσως φωνάζουν και «μελοποίησέ με» είναι μια φόρμα με την οποία τα παιδιά είναι εξοικειωμένα να την ακούνε ή έχουμε λίγη δουλίτσα να κάνουμε;
Κ.Σ.: Νομίζω βοηθάει πολύ ο ρυθμός στο να νοιώσουμε κάτι οικείο και να μας θέλξει. Μην ξεχνάμε πως και εμείς τυμπανάκια είμαστε ταμ-ταμ-ταμ.
Πόσο σημαντικά είναι το χιούμορ και η φαντασία στις λέξεις και τις εικόνες;
Κ.Σ.: Νομίζω ότι είναι ο μόνος δρόμος να τραβήξεις την προσοχή ενός παιδιού. Να το κάνεις να σταματήσει και να σε κοιτάξει. Επίσης νομίζω δεν υπάρχει και πιο ωραία αίσθηση απ’ το να γελάει ένα παιδί με κάτι που έγραψες ή είπες.
Το γέλιο -όπως ο χορός και το τραγούδι- είναι εκεί που η ζωή που ξεχειλίζει. Μια γιορτή της ζωντάνιας μας.
Ντανιέλα, πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να εικονογραφείς μικρά, αυτοτελή τραγούδια;
ΝΤΑΝΙΕΛΑ ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗ: Το «εύκολο» η «δύσκολο» είναι πολύ σχετικό στην εικονογράφηση.
Μπορεί μια εικονογράφηση να έχει πολλή δουλειά (εννοώ εργατοώρες) ωστόσο να κυλάει σαν νεράκι, και εν τέλει να την βιώνω ως εύκολη, άλλες φορές να θέλει δουλειά ξανά και ξανά από πάνω και να με δυσκολεύει.
Σε άλλες περιπτώσεις το αποτέλεσμα μπορεί να είναι φαινομενικά απλό, αλλά να είναι πιο δύσκολη η σύλληψη. Είναι πολύ σχετικά όλα και με πολλούς αστάθμητους παράγοντες. Σε μια περίπτωση σαν και αυτή, σίγουρα διευκολύνει το γεγονός ότι δεν χρειάζεται να επαναλαμβάνεις ήρωες, ωστόσο πρέπει σε κάθε τραγούδι να έχεις μια φρέσκια προσέγγιση. Τώρα αν αυτό είναι δύσκολο ή εύκολο δεν ξέρω, δεν θα ήθελα να το χαρακτηρίσω ούτε έτσι, ούτε αλλιώς.
Επέλεξες στις περισσότερες περιπτώσεις, λιτό, αφαιρετικό ύφος, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Αισθάνθηκα έναν σεβασμό στις λέξεις και συ ότι έντυσες κάποια γωνιά κάθε ιστορίας. Τι ισχύει;
Ν.Σ.: Όντως, από την αρχή είχαμε συμφωνήσει ότι η εικονογράφηση θα είναι λιτή. Θέλαμε να αναπνέει το βιβλίο και να υπάρχει μια ισορροπία. Τα τραγούδια του Κυριάκου ξεχειλίζουν από εικόνες και λέξεις, οπότε θεωρήσαμε πιο κατάλληλη μια πιο λιτή εικονογραφική προσέγγιση για να μην πνίξουμε τον αναγνώστη με πληροφορία.
Η θεατρικότητα, σαν μικρά σκετς τα αισθάνομαι όλα, έδρασε μέσα σου ως παράγοντας να εντοπίσεις κάθε φορά το κυρίαρχο αντικείμενο, πρόσωπο, κίνηση στις εικόνες σου;
Ν.Σ.:Τα είδα σαν ποιήματα και άφησα τους συνειρμούς μου ελεύθερους μέχρι να εντοπίσω αυτό που εγώ θεώρησα ότι είναι η ουσία του κειμένου ή κάτι που το χαρακτηρίζει.
Υπάρχει κάποιο από τα 21 αυτά τραγούδια με το οποίο για κάποιο λόγο ταυτίζεστε περισσότερο ή περιέχει κάποια στοιχεία που παραπέμπουν στη δική σας ζωή;
Ν.Σ: Δεν ξέρω αν ταυτίζομαι μαζί του, αλλά το τραγούδι που με κόλλησε πιο πολύ ήταν «το τέλος της βίας». Νομίζω ότι παραπέμπει στις ζωές όλων μας.
Κ.Χ: Εμένα πιο κοντά μου είναι το εγώ+εσύ=ιστορία.
Σας κινητοποιεί, σας αρέσει η ποίηση; Είναι κομμάτι της ζωής σας και αν ναι, με ποιους τρόπους; Και θα επαναλάβω το ίδιο ερώτημα για τη μουσική.
Ν.Σ.: Η μουσική είναι κομμάτι της ζωής μου, ναι, και όχι σαν χαλί (συνήθως έτσι με ενοχλεί κιόλας), αλλά σαν ένα ζωντανό ενεργό στοιχείο που εκφράζει και εμπνέει. Ο τρόπος είναι απλός: Κατά καιρούς βάζω κομμάτια που θέλω να ακούσω και χορεύω μόνη μου (πολύ κλασική παλιά τακτική) ή τραγουδάω έχοντας τους στίχους μπροστά μου (δεν τους θυμάμαι ποτέ απέξω-μεγάλο κρίμα)
Κ.Χ.: Η ποίηση είναι μια υπόθεση ενδοφλέβεια.
Εγώ δεν θα ξαναεκδώσω ποίηση. Έβγαλα ένα ποίημα και μου φτάνει. Όμως ανασαίνω, ζω και φθείρομαι ως ποιητής. Κυρίως τις ώρες και τις στιγμές που δεν κοιτάζει κανείς. Τότε δηλαδή που έχει και σημασία.
Η μουσική είναι η πιο πάνω τέχνη. Δεν υπάρχει μετά. Μετά είναι το σύμπαν… ο Θεός. η μουσική είναι η μεγάλη αόρατη αγκαλιά που μέσα της ξαναγίνεσαι πλήρης. Είναι η μόνη τέχνη που με κάνει να μη φοβάμαι να πεθάνω.
Ποιος θα τα μελοποιήσει; Όλοι μας για αρχή; Ή θα βγάλουμε κάποια είδηση τώρα;
Κ.Χ.: Τα στόματα και οι ανάσες των παιδιών. Στο φόντο θα ακούγεται κάποια τηλεόραση ή οι λυσσασμένες φωνές άλλων παιδιών στην αυλή. Κάποιος θα φωνάζει «μας τρέλανες με το για φαντάσου». Κάποιο μηχανάκι θα περνά στον δρόμο. Η από πάνω θα ‘χει βάλει ηλεκτρική.
Για φαντάσου ένα παιχνίδι
που σου λέει για φαντάσου
και το παίζουν στα σχολεία
αλλά και στη γειτονιά σου… Μπορείτε να μου το συνεχίσετε, έστω για λίγο;
Κ.Χ.: Κι ο καθένας βρίσκει κάτι
Που να αγαπάει πολύ
Έτσι που γεμίζει η πόλη
Για φαντάσου… μουσική
Ν.Σ.: Εγώ μπορώ να σου κάνω αυτό:
Σας ευχαριστώ και τους δυο.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Για φαντάσου–)
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Info
Για φαντάσου, του Κυριάκου Χαρίτου (εικ.: Ντανιέλα Σταματιάδη)
