Βασικό ζητούμενο των δημοκρατικών κοινωνιών είναι η αποδοχή και η συνύπαρξη. Τελευταία, η ετερότητα, λόγω και της μαζικής μετανάστευσης, έχει γίνει πιο εμφανής. Η άρση των στερεότυπων αντιλήψεων, η ξενοφοβία και ο ρατσιμός είναι θέματα που απασχολούν τόσο την εκπαιδευτική κοινότητα όσο και την οικογένεια. Το βιβλίο αποτελεί μια πολύ καλή αφορμή για συζήτηση και προβληματισμό.
Το ELNIPLEX δημιούργησε μια λίστα βιβλίων με αφορμή το θέμα που διαρκώς εμπλουτίζεται ασφαλώς.
Οι βαλίτσες του Άουσβιτς
της Ντανιέλα Παλούμπο, (εκδόσεις Κέδρος), σελ. 216
22 Μαϊου 1940. Οσβιέτσιμ, Πολωνία. Οι ναζί χτίζουν το στρατόπεδο συγκέρντρωσης του Άουσβιτς. Στόχος: η εξόντωση των Εβραίων. Επειδή απλά ήταν Εβραίοι. Επειδή ο Χίτλερ είπε: “Οι Εβραίοι είναι αυτοί που δηλητηριάζουν όλο τον κόσμο. Μια νίκη των Εβραίων θα σήμαινε το τέλος της ανθρωπότητας, οπότε ο πλανήτης μας δεν θα είχε πια ζωή”. Τον πίστεψαν εκατομμύρια άνθρωποι, σύρθηκαν πίσω από το φασιστικό του μένος.
Η απίστευτη κούρσα της Φατίμα Μπραϊμι
του Γίργκεν Μπανσέρους
Ο Γίργκεν Μπανσέρους προκαλεί γνήσια συγκίνηση γράφοντας για την ιστορία του Γιάκομπ και της Φατίμα. Δίχως να εκβιάζει συναίσθημα, δίχως να ωραιοποιεί ή να τραγικοποιεί, χωρίς πρόχειρους μελοδραματισμούς και κλισέ σωρού clickbait, φτιάχνει ήρωες και ζωές στις πραγματικές τους διαστάσεις, όπου τίποτα δεν γίνεται μαγικά και πάντα χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για να αλλάξουν στάσεις και ριζωμένες νοοτροπίες.
Η τελευταία μαύρη γάτα
του Ευγένιου Τριβιζά (Μεταίχμιο, 2012) σελ. 408
Ανατρεπτικό μυθιστόρημα για παιδιά (και όχι μόνο) του Ευγένιου Τριβιζά που κερδίζει από την πρώτη σελίδα και κρατά αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, μια συναρπαστική περιπέτεια που συνδυάζει τον λυρισμό με το χιούμορ, τη συγκίνηση με το μυστήριο, την απόγνωση με την ελπίδα, ένα δριμύ «κατηγορώ» κατά του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της δεισιδαιμονίας.
Το κουτί
του Κων/νου Πατσαρού (Μεταίχμιο, 2014) σελ. 105, Κρατικό Βραβείο 2015
Ο συγγραφέας καταπιάνεται με σημαντικά θέματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, αποφεύγοντας τον διδακτισμό, με ένα έξυπνο εύρημα, το κουτί. Εξαιρετικό είναι το σημείο στο οποίο περιγράφεται η αντίδραση του Αρίφ όταν πρωτοσυναντά τον Ρασίντ. Τελικά είναι τόσο εύκολο να κάνεις αυτό ακριβώς που μισείς να κάνουν οι άλλοι σε σένα. Δεν είναι καθόλου απλό να είσαι έντεκα χρονών έτσι κι αλλιώς. Πόσο μάλλον όταν νιώθεις ότι μειονεκτείς και διαφέρεις. Όμως ένας καλός φίλος και κάποιες πιο θετικές σκέψεις είναι η απαρχή για καλύτερες μέρες… έξω από το κουτί.
Πώς φτάσαμε ως εδώ;
των Σαντρίν Μπο, Σεβρίν Βιντάλ, Αν-Γκαέλ Μπαλπ, Κλεμαντίν Μποβέ, Ανλίζ Ερτιέ, Ανιές Λαρός και Φανί Ρομπέν (Κέδρος) σελ.136
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Ούτε που το πήραμε χαμπάρι.” Όλα τα κείμενα περιέχουν αυτές τις δυο φράσεις-κλειδί. Αδιαφορία. Εσωστρέφεια. Βόλεμα. Επικράτηση του ρηχού όχλου. Ωχ, αδερφέ. Σιωπή. Όλα έπαιξαν το ρόλο τους κι η ζωή γίνηκε μαρτύριο κολάσεως. Πρωταγωνιστές παιδιά και έφηβοι με παρα-πρωταγωνιστές τις οικογένειές τους. Και τα επτά διηγήματα επικοινωνούν μεταξύ τους. Οι ήρωες είναι φίλοι ή γνωστοί ή γείτονες ή συμμαθητές. Τους ενώνει μια κοινωνία θλιβερή που θέλει να περπατάς ίσια, να ξυπνάς 6:33 ακριβώς, να μην έχεις λυμένα κορδόνια, να μην τραγουδάς, να, να, να, ατέλειωτος ο κατάλογος του Κόμματος της Αν-Ελευθερίας. Εξαιρετική αφήγηση σε όλα τα κείμενα, ξεχνάς ότι γράφτηκαν από 7 διαφορετικά πρόσωπα και γεννήθηκαν από το 1965 ως το 1987 η νεότερη (συγγραφέας). Για να μη φτάσουμε ως εδώ, χαρίστε το σε παιδιά από 10-18 ετών. Θα πάρουν χαμπάρι γρήγορα τι μέλλει γενέσθαι.
O Ναβίντ δεν ήρθε για διακοπές
του Πάνου Χριστοδούλου (Κέδρος, 2007) σελ. 126
Ένα βιβλίο για το ρατσισμό και την ξενοφοβία, ένα βιβλίο για όλους τους Ναβίντ που ζουν δίπλα μας.
Δείτε εδώ το online ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι με θέμα τους πρόσφυγες που έχει σχεδιαστεί για να παίζεται μέσα στη σχολική τάξη ή με τους γονείς στο σπίτι.
Σκληρό καρύδι
της Ελένης Σβορώνου (Καλειδοσκόπιο, 2015) σελ.56
Η ιστορία του βιβλίου βασίζεται σε πραγματικό γεγονός και συνέβη πριν χρόνια, σ’ ένα δημοτικό σχολείο της Αθήνας. Μια μυθοπλασία με πραγματικά στοιχεία που δεν απέχει πολύ από την πραγματική ζωή. Μέσω της πρωτοπρόσωπης αφήγησης η μικρή Αϊσέ μας κάνει να δούμε αυτά τα παιδιά με διαφορετική ματιά από αυτή του «ξένου» στη χώρα μας. 
Έρικα
της Ρουθ Βάντερ Ζι (Καλειδοσκόπιο, 2016) σελ.32
Το βιβλίο αποτελεί αφορμή για συζήτηση περί της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπων που έχουν διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο αλλά και για την καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης. Στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των παιδιών σε θέματα όπως ο ρατσισμός, οι διακρίσεις, τα στερεότυπα, αλλά και η προστασία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας καθώς και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα παιδιά καλούνται να αναλάβουν ενεργητική στάση και να αναλογιστούν το ρόλο τους στη σύγχρονη κοινωνία απέναντι σε κοινωνικές ομάδες που απειλούνται με αποκλεισμό από το κοινωνικό σύνολο.
Καλωσήρθες καρακάξα
του Κώστα Μάγου (Καλειδοσκόπιο, 2009) σελ.30
Μια καρακάξα έρχεται στο δάσος και η κουκουβάγια χάνει το πολύχρωμο κολιέ της. Τι σχέση μπορεί να έχουν μεταξύ τους αυτά τα δύο γεγονότα και πώς συνδέονται μαζί τους μια αλεπού, ένας λαγός, ένας ασβός, ένας δρυοκολάπτης και κάμποσα ακόμη ζώα του δάσους; Το Καλωσήρθες Καρακάξα, του Κώστα Μάγου, είναι ένα εικονογραφημένο βιβλίο που στοχεύει στην αποδόμηση της αναπαραγωγής των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων. Το βιβλίο κυκλοφορεί και στη νοηματική γλώσσα.
Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους
του Νικόλα Ανδρικόπουλου (Καλέντης, 2006) σελ.40
Βραβείο Εικονογράφησης 2007 από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Η ζωή του γινόταν κάθε μέρα όλο και πιο δύσκολη. Από τη δουλειά του τον έδιωξαν γιατί ήταν διαφορετικός. Από τα μαγαζιά τον έδιωχναν γιατί ήταν διαφορετικός. Στις συγκοινωνίες δεν τον δέχονταν γιατί ήταν διαφορετικός. Οι φίλοι του έπαψαν να τον κάνουν παρέα γιατί ντρέπονταν που ήταν διαφορετικός. Κι αυτός ρωτούσε τον εαυτό του: Τώρα πρόσεξαν ότι είμαι διαφορετικός; Πρέπει να γίνω ένας ίδιος μες στους ίδιους; Ένα αντιρατσιστικό παραμύθι, με θέμα το δικαίωμα στη διαφορετικότητα.
Ο μεγάλος λύκος και ο μικρός λύκος
της Ναντιν Μπρουν Κοσμ (Ηλίβατον, 2008) σελ.28
Είναι η ζωή, φίλε μου. Κανείς δεν προσπαθεί να αλλάξει τον άλλο. Υπάρχει αποδοχή. Κανείς δεν επιτίθεται στο φορτίο που ο άλλος φέρει. Είναι η ζωή, φίλε μου. Έτσι πρέπει να ‘ναι.
Ο φίλος μου ο Τζιμ
της Κρόουθερ Κίτυ (εκδόσεις Μάρτης, 2019) σελ. 28
Στο χωριό των άσπρων γλάρων ο μαύρος κότσυφας είναι ένας ξένος. Όλοι τον κοιτάζουν με δυσπιστία, κανείς δεν τον θέλει. Με τον καιρό διαπιστώνουν πόσο σπουδαίος είναι αυτός ο παράξενος ξένος. Μια γοητευτική ιστορία που αναφέρεται στην πραγματική φιλία, την ξενοφοβία, τον ρατσισμό, αλλά και στην αγάπη για το βιβλίο και τη γνώση.
Χάρης και Φάρις
της Γιώτα Αλεξάνδρου (Βιβλιόφωνο, 2013) σελ.64
Η ιστορία παρουσιάζει με διακριτικότητα, ευαισθησία αλλά και ρεαλισμό το θέμα των ασυνόδευτων παιδιών. Αναδεικνύει ταυτόχρονα την ανθρώπινη πλευρά του ζητήματος, τις ανάγκες και τα δικαιώματά τους. Πέρα από την όποια αισθητική απόλαυση, το βιβλίο μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο πάντα μιας εκπαίδευσης που σέβεται τη διαφορετικότητα και αναγνωρίζει την αξία και την ισοτιμία κάθε πολίτη.Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει παράρτημα με δραστηριότητες και τα διαπολιτισμικά παιχνίδια που μπορούν να βρουν εφαρμογή στην τάξη.
Με λένε Πρόμις
της Έλενας Αρτζανίδου (Ψυχογιός, 2006) σελ. 35
Με συγκεκριμένες απεικονιστικές επιλογές, οι οποίες επιμένουν στη ρεαλιστική αναπαράσταση μιας ηρωίδας από την Αφρική κι ένα παιχνίδι με το όνομά της, στο βιβλίο περιγράφονται οιπρώτες μέρες ενός κοριτσιού στο Νηπιαγωγείο. Η υποδοχή, οι αντιδράσεις και στο τέλος η αποδοχή στο πλαίσιο της φιλίας, και του παιγνιδιού ξεδιπλώνονται σε μια ιστορία βραχείας φόρμας για μικρά παιδιά.
Το απέναντι νησί
της Ελένης Γεωργοστάθη (Ψυχογιός, 2016) σελ. 56
“Αν αρνείσαι να κοιτάξεις αυτόν που ανασαίνει δίπλα σου, πώς θα αφήσεις το βλέμμα σου να ταξιδέψει παραπέρα; Όσοι άλλωστε αποφεύγουν να αντικρίσουν τον άλλο –πολύ ή λίγο διαφορετικό από τους ίδιους– στην πραγματικότητα τρέμουν μη διακρίνουν πάνω του ό,τι ακριβώς τους τρομάζει κι όταν κοιτάζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη. Κλείνονται έτσι στον μικρόκοσμό τους, επαναπαύονται στην παθητική καλοπέραση, αρνούνται όχι μονάχα να ανακαλύψουν, αλλά και να θυμηθούν, να αξιολογήσουν να ερμηνεύσουν νηφάλια και λογικά το ίδιο το παρελθόν τους, ζώντας σε μια γυάλα φόβου, προκατάληψης, άγνοιας και τελικά διαστρέβλωσης της πραγματικότητας.”
Το κουμπί της αγάπης κι ο πρίγκιπας που δεν είναι πια μικρός
των Β. Ηλιόπουλου και Κ. Ματαθία Κόβο
Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος έγραψε μια ιστορία για τη ρητορική του μίσους και του ρατσισμού που αξίζει να διαβάσει κανείς. Κι επειδή το θέμα των επιλογών και της ελεύθερης βούλησης είναι διάχυτο στο βιβλίο, αυτοί έζησαν καλά κι εμείς….
Τι τρέχει με τον Μπαντού
της Άννας Μιχίδη (εκδόσεις Ελληνοεκδοτική), σελ. 40
Ο Μπαντού είναι μαθητής της πρώτης τάξης Δημοτικού και δεν του αρέσει καθόλου το σχολείο. Τα πράγματα δεν ήταν όπως τα περίμενε και τον αρχικό ενθουσιασμό του για το σχολείο, γρήγορα διαδέχτηκε η απογοήτευση. Το σχολείο δεν είναι γέλιο και παιχνίδι με τ’ άλλα παιδιά, όπως νόμιζε. Ο Μπαντού δυσκολεύεται να γράψει και να διαβάσει και του φαίνονται όλα δύσκολα. Κάποιες μέρες δεν έχει διάθεση να πάει σχολείο και τη μια πονάει η κοιλιά του, την άλλη πονάει το κεφάλι του.
Τι σκαρώνει ο λύκος;
της Τζένης Κουτσοδημοπούλου (Κόκκινη κλωστή δεμένη, 2016) σελ.32
Μια ιστορία διαφορετική. Με μήνυμα έμμεσο που σε βάζει σε σκέψεις. Ένα μήνυμα που πολύ μας χρειάζεται στις μέρες μας. Η ξενοφοβία, η άρνηση να δεχτούμε κάποιον διαφορετικό. Η άρνηση να ακούσουμε κάποιον πριν διαμορφώσουμε άποψη για το ποιόν του. Η επιμονή μας να πιστεύουμε σε στερεότυπα και ιδέες που ενδεχομένως να καταρριφθούν.
Ο Ρίκο Κοκορίκο
της Σοφίας Μαντούβαλου (Μικρή Μίλητος, 2003) σελ.32
Ο Ρίκο Κοκορίκο θίγει το θέμα της ξενοφοβίας, με τρόπο προσιτό για παιδιά νηπιαγωγείου αλλά και δημοτικού. Στις μέρες μας υπάρχουν πολύχρωμες τάξεις και η διαφορετικότητα αποτελεί έναυσμα για την καλλιέργεια της αποδοχής και του σεβασμού σε κάθε τι διαφορετικό και την αρμονική συνύπαρξη των παιδιών μέσα σ’ ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον.
Φτερό στον άνεμο
της Μαξίν Τροτιέ
Ένα πολύ ιδιαίτερο κείμενο, μια ρυθμική, ποιητική, πρωτότυπη, όμορφα δοσμένη ιστορία για το must θέμα της τελευταίας δεκαετίας, τη χρυσή αλυσίδα της ενοχής: ρατσισμός-πρόσφυγες. Η Μαξίν Τροτιέ φτιάχνει εικόνες μέσα από τα μάτια της μικρής Άννας, δημιουργεί μεταφορές ολοζώντανες, απολύτως παραστατικές, εύληπτες από κάθε παιδί και χτυπά την ακούσια νομαδική ζωή των υποχρεωτικώς μεταναστευόντων με το ρόπαλο της καρδιάς.
Μεγάπολις
της Κλέα Ντιεντονί (Κόκκινο, 2015) sel.32
Ένα πολυτροπικό βιβλίο, αντιρατσιστικό με τον δικό του αντισυμβατικό τρόπο!
Τριγωνοψαρούλη μην εμπιστεύεσαι ποτέ αχινό!
του Βαγγέλη Ηλιόπουλου (Πατάκης, 2013) σελ. 36
Ο Τριγωνοψαρούλης του Βαγγέλη Ηλιόπουλου είναι αναμφίβολα ένας από τους πλέον ξεχωριστούς ήρωες παιδικών βιβλίων. Από το 1997 όταν ξεπετάχτηκε μέσα από το τριγωνικό αβγό του συγγραφικού οίστρου και των εκδόσεων Πατάκη, μέχρι και σήμερα, Τριγωνοψαρούλης εξακολουθεί να συγκινεί με τον ίδιο καθολικό τρόπο τα παιδιά. Απέσπασε τον Έπαινο Αντιγόνη Μεταξά 1998 του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Έχει αναγραφεί στη λίστα του Documentation Centre of Books for Disabled Young People της ΙΒΒΥ ενώ έχει επιλεγεί από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου ως παραμύθι της Γαλάζιας Γραμμής, το οποίο μπορούν να ακούνε τα παιδιά τηλεφωνικά. Στο πιο πρόσφατο βιβλίο της σειράς «Τριωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ποτέ αχινό!» ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος κατορθώνει να βάλει γκολ στον ρατσισμό και τις διακρίσεις.
Έλμερ ο παρδαλός ελέφαντας
του Ντέιβιντ Μακ Κι, Πατάκης
Ο Έλμερ είναι ένας ελέφαντας. Μόνο που ενώ όλοι είναι γκρι ή έστω γκριζωποί, αυτός είναι μια πανδαισία χρωμάτων. Ο Έλμερ είναι η ψυχή της παρέας. Όλοι διασκεδάζουν μαζί του, κάνουν αστεία και περνούν ευχάριστα. Ώσπου ο Έλμερ συνειδητοποιεί ότι δε θέλει να είναι πια διαφορετικός αλλά να γίνει όπως όλοι οι άλλοι ελέφαντες. Πηγαίνει λοιπόν σε μία βατομουριά με γκρι βατόμουρα και βάφεται γκρίζος από πάνω μέχρι κάτω. Τώρα είναι όπως οι άλλοι ελέφαντες και αισθάνεται όμορφα. Αλλά, οι ανατροπές στα συναισθήματά του δε σταματούν εδώ…
Το κίτρινο λεωφορείο για την πατρίδα
του Χρήστου Μπουλώτη (Πατάκης, 2012) σελ.55
Το βιβλίο συμπεριλαμβάνεται στις βραχείες λίστες των Κρατικών Βραβείων στην κατηγορία παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου. Ο εκδοτικός οίκος το προορίζει για αναγνώστες ηλικίας 8+. Εγώ που μετράω πολλούς παραπάνω από 8 Απρίληδες, απόλαυσα κάθε μια από τις πενήντα σελίδες του. Δεν είναι είναι ότι προσεγγίζει το σημαντικό θέμα της διαφορετικότητας, αλλά ο τρόπος που το κάνει. Απλά, τρυφερά, νοσταλγικά αλλά δίχως μελοδραματισμούς. Κι αν θωρείτε πολλές τις σελίδες του βιβλίου για να διαβαστούν στην τάξη σας, διαβάστε το εσείς. Σίγουρα θα σας εμπνεύσει να μιλήσετε με έναν άλλον τρόπο για τους λαούς και τις πατρίδες τους. 
Το γαιτανάκι
της Ζωρζ Σαρή (Πατάκης, 2014) σελ.60
Το βιβλίο που επανεκδόθηκε με εικονογράφηση της Έφης Λαδά είναι σχεδόν έγκλημα να ταυτίζεται και να διαβάζεται μόνο τις απόκριες. Ένας ήρωας. Ένα όνειρο. Ένα ταξίδι. Πολλές δυσκολίες. Εκατομμύρια άνθρωποι. Ένας κόσμος. Για την αφηγηματική ικανότητα της Ζωρζ Σαρή έχουν μιλήσει πολλοί. Το “Γαϊτανάκι” είναι ένα παιδικό μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί. Ταξιδεύει ο κυρ Νικόλας, ταξιδεύεσαι κι εσύ. Μέσα από το ταξίδι του αυτό περνούν ο πόλεμος, η βία, ο ρατσισμός, η έχθρα μα και η φιλία, η αγάπη, η καλοσύνη, η γενναιοδωρία, η ευγένεια.
Μικρές Σπουδαίες Πράξεις Ενάντια στις διακρίσεις
του Φρανθίσκο Ιόρκα
ΜΙΚΡΕΣ ΣΠΟΥΔΑΙΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ενάντια στις διακρίσεις. Εδώ παρουσιάζονται ιστορίες ανθρώπων όπως η Ρόζα Παρκς, η Μαλάλα Γιουσαφζάι, ο Φίρας Μάραφι… που αγωνίστηκαν για τα δικαιώματά τους πιστεύοντας βαθιά πως όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι.
Μήλα γύρω στη μέση πορτοκάλι
του Γιώργου Σακελλαρίδη (Polaris ) σελ.24
Ο σεβασμός στον διαφορετικό.
Η φιλία και η καλή επικοινωνία αντί της βίας.
Η προσέγγιση και η αποδοχή του άλλου χωρίς ρατσιστικές διαθέσεις.
Η ενσυναίσθηση, η ικανότητα δηλαδή να μπαίνουμε στη θέση και τα συναισθήματα του άλλου.
Ο συγγραφέας και σε αυτό το βιβλίο, προσβλέπει σε ένα σχολείο με κοινωνικό κλίμα, ανθρώπινο περιβάλλον που θα χαρακτηρίζεται από ζεστασιά, θετικό ενδιαφέρον, και σταθερά όρια ανεπίτρεπτων συμπεριφορών, όπου τα παιδιά θα νοιώθουν ικανοποίηση και ασφάλεια μέσα στη σχολική ζωή. Πρόκειται λοιπόν, για ένα βιβλίο που με χιούμορ, με παιγνιώδη τρόπο, αλλά και γνώση και υπευθυνότητα, απευθύνεται στα μικρά παιδιά, με σκοπό να τα ευαισθητοποιήσει.
