Ο Βαγγέλης Γιαννίσης γεννήθηκε στην Ελλάδα, κάπου προς τα τέλη της δεκαετίας του 80′. Διάβαζε, ζωγράφιζε αλλά δεν έγραφε. Δεν ήξερε ότι μπορεί. Μέχρι που έφυγε στη Σουηδία. Εκεί ξεκίνησε από ανία να μεταφέρει τις σκέψεις του στις λευκές σελίδες ενός υπολογιστή. Και τελικά αυτές οι αρχικά σκόρπιες σκέψεις, έγιναν χείμαρρος που τον παρέσυρε σε μια πορεία που δεν είχε φανταστεί. Από τότε μας έχει δώσει εννιά εξαιρετικά δείγματα αστυνομικής λογοτεχνίας, αναγκάζοντας αρκετούς να μιλούν για τον «Έλληνα Jo Nesbo».
Άλλωστε το να μιλούν με κολακευτικά σχόλια για τα βιβλία του, ο Jorn Lier Horst, ο Arne Dahl και ο Antony Horowitz αλλά και να συμμετέχει στο ίδιο panel και να συζητά για το μέλλον της αστυνομικής λογοτεχνίας με τον Πέτρο Μάρκαρη και τον Arne Dahl δεν το λες και σύνηθες.
Ο Βαγγέλης Γιαννίσης μπήκε το 2014 στις βιβλιοθήκες των Ελλήνων αναγνωστών με το πρώτο του μυθιστόρημα, Το Μίσος, με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Άντερς Οικονομίδη. Ακολούθησαν άλλα οκτώ βιβλία: Ο χορός των νεκρών, Το κάστρο, Η σκιά, Η γυναίκα του Ίσνταλ, Αμαρόκ, Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173, Ίνκουμπους και τελευταίο Ο Άλλος Αδελφός, τα οποία κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Ο Βαγγέλης αρθρογραφεί τακτικά για το true crime στο blog του. Το βιβλίο του Λεωφόρος Αλεξάνδρας 173 έχει μπει πολλές φορές σε λίστες με τα best sellers των βιβλιοπωλείων.
Το Σάββατο 17 Ιουνίου ο Βαγγέλης Γιαννίσης δίνει ραντεβού με το αναγνωστικό κοινό στην 35η Έκθεση Βιβλίου στο Πασαλιμάνι στο Περίπτερο των Εκδόσεων Διόπτρα – Νο 24 για να συζητήσει όχι μόνο για βιβλία αλλά και να λύσει κάθε είδους απορία.
Μια σπουδαία πένα της αστυνομικής λογοτεχνίας μας αποκαλύπτεται σε μια #Συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στο #ELNIPLEX, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του 9ου βιβλίου του, το οποίο κυκλοφορεί με τον τίτλο Ο Άλλος Αδελφός.
Καλώς όρισες
Ο Άλλος Αδερφός
Ελευσίνα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023, η πόλη του Θριασίου Πεδίου και του αρχαίου Τελεστηρίου, η πόλη που μοιάζει να σε γοητεύει με τα απόκρυφα μυστικά της αλλά και εκείνη που γέννησε στην σκέψη σου μια δραματική οικογενειακή σάγκα, μα και η ιδιαίτερη πατρίδας σου. Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία και βιώματα στο βιβλίο σου;
Αυτοβιογραφικά με τη στενή έννοια του όρου, σίγουρα όχι. Υπάρχει όμως η αίσθηση που θυμάμαι μου δημιουργούσε η Ελευσίνα όταν ήμουν μικρότερος: η ευρύτερη περιοχή του αρχαιολογικού χώρου, κοντά στη γειτονιά όπου μεγάλωσα, ο Μυλωνάς (που είναι ένα παζλ από διάφορους «σαλούς» της πόλης), η βάση των Αμερικανών που μπορεί να μην την πρόλαβα, αλλά υπήρχε στις αφηγήσεις, τα ζεστά καλοκαίρια χωρίς κλιματιστικό. Γενικά, στοιχεία που αφενός αναγνωρίζουν όσοι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην πόλη, αφετέρου στοιχεία που θα μπορούσαν να γενικευτούν και να καθρεφτίσουν την εμπειρία όσων μεγάλωσαν σε μικρομέγαλες πόλεις.
Ένα βιβλίο μέσα στο βιβλίο. Ένα fake-true crime, μέσα σε ένα αστυνομικό ψυχολογικό θρίλερ. Δύο συγγραφείς συναντώνται κάτω από τη συγγραφική πένα σου. Ο εαυτός σου και ο άλλος εαυτός σου. Βαγγέλης Γιαννίσης και Θέμης Αδάμ. Σε ιντιγκάρουν οι προκλήσεις;
Πάντα! Περνάω καλά όταν γράφω, αλλά και γράφω επειδή περνάω καλά. Και για να περνάω καλά. Του χρόνου τον Φεβρουάριο συμπληρώνω δέκα χρόνια στον χώρο και παρόλο που δεν είμαι παντρεμένος, εικάζω πως η αίσθηση είναι παρόμοια με τα δέκα χρόνια γάμου. Για να περνάς καλά πρέπει να βρίσκεις νέες προκλήσεις, πρέπει κάθε τόσο να επανεφευρίσκεις το στιλ σου, όχι μόνο για να μην κουράζονται και βαριούνται οι αναγνώστες, αλλά να μη βαριέται και ο συγγραφέας. Ο Άλλος Αδερφός είναι ένα μεταβατικό βιβλίο, με την έννοια πως έχει κάτι από τον «παλιότερο», τον πρώιμο Βαγγέλη και κάτι από όσα θα ακολουθήσουν στη Δεύτερη Φάση της καριέρας μου, η οποία θα ξεκινήσει το 2024.
Μοιάζει με πραγματική υπόθεση. Τι να πιστέψουμε; Μπορούμε να εμπιστευτούμε τον πρωταγωνιστή-αφηγητή; Αλλά ποιος είναι τελικά; Ένας, πολλοί ή μια ολόκληρη πόλη;
Κι όμως δεν είναι —παρόλα αυτά δεν μπορώ να μη χαμογελάσω κάθε φορά που μου κάνουν την ερώτηση «Είναι πραγματική ιστορία;» επειδή ο στόχος μου ήταν αυτός: να θολώσω τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία. Όσον αφορά τον αφηγητή, ούτε εγώ φοβάμαι ότι μπορώ να δώσω απάντηση. Ξεκίνησα έχοντας στο μυαλό μου ένα πρόσωπο —τον Θέμη— αλλά στην πορεία αυτό μεταλλάχτηκε. Πριν είπα ότι ήθελα να θολώσω τα όρια ανάμεσα σε πραγματικότητα και μυθοπλασία. Εδώ θολώνουν τα όρια ανάμεσα στον ή στους αφηγητές, αλλά και ανάμεσα στους πρωταγωνιστές. Σίγουρα η Ελευσίνα είναι ανάμεσα στους βασικούς πρωταγωνιστές.
Κρατάς τον ρόλο όχι μόνο του αφηγητή και δημιουργού της ιστορίας αλλά μετουσιώνεσαι σε ήρωα του ίδιου σού του μυθιστορήματος, όπως ο Άντονι Χόροβιτς στο βιβλίο του Η Ποινή είναι Θάνατος. Σου αρέσει να γίνεσαι κάποιος άλλος;
Το συγκεκριμένο βιβλίο ήταν και ένα από αυτά που με επηρέασαν στιλιστικά για τον Άλλο Αδερφό. Και ναι, λογοτεχνικά μιλώντας, μου αρέσει να γίνομαι κάποιος άλλος —αλλά μόνο λογοτεχνικά.
Ένα βιβλίο με δύο χρονικά πεδία ανάπτυξης – το ένα τοποθετείται στη δεκαετία του 80’ και το άλλο στη μετα-covid εποχή. Μοιάζει να απολαμβάνεις να φέρνεις τους ήρωές σου αντιμέτωπους με τον χρόνο κάτω από την πίεση της αστυνομικής διαδικασίας. Σε δυσκόλεψαν αυτά τα άλματα στον χρόνο αλλά και η προσαρμογή της ιστορίας στις μετα-covid συνθήκες;
Εγώ σίγουρα το απολαμβάνω, δεν ξέρω βέβαια αν ισχύει το ίδιο και για τους ήρωές μου. Νομίζω πως ο χρόνος είναι ο μεγαλύτερος αντίπαλος που μπορεί να έχει κάποιος χαρακτήρας, μιας και αφενός ο χρόνος είναι αμείλικτος, συνεχίζει να κυλάει ό,τι και να γίνει και κάποια στιγμή τελειώνει, οπότε τον καθιστά ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση. Πρόκληση ήταν και το χρονικό πέρα-δώθε. Ως τεχνική φαίνεται απλή και χρησιμοποιείται κατά κόρον στο είδος. Είχα εμπιστοσύνη πως θα κατάφερνα να τη χρησιμοποιήσω με τρόπο που υπηρετεί την πλοκή —όπως και τις αναφορές στη μετά-covid πραγματικότητα, που ήθελα να είναι διακριτικές, όσο πρέπει, να μην πνίγουν την αφήγηση.
Ίνκουμπους
Το Ίνκουμπους είναι ένα πλάσμα που συμβολίζει τον εφιάλτη κι ενσαρκώνει ό,τι συμβαίνει στο υποσυνείδητό μας, ενώ κοιμόμαστε. Είναι ικανό αυτό το θηρίο να ξυπνήσει τα πιο ζωώδη ένστικτα ενός ανθρώπου και να τον ωθήσει σε πράξεις ανύπαρκτης ανθρωπιάς;
Σίγουρα μέσα μας υπάρχει κάτι κακό. Το κακό ενυπάρχει ακόμα και μέσα στο καλό. Αλλά τόσο το καλό, όσο και το κακό είναι επιλογές —με το καλό να είναι συγκριτικά δυσκολότερη. Δεν θεωρώ ότι τα ένστικτά μας αυτά κοιμούνται, πιστεύω ότι μας συνοδεύουν καθημερινά (το σε τι βαθμό εξαρτάται φυσικά πάντα από το κάθε άτομο ξεχωριστά) και η καταστολή τους είναι και αυτή μία επιλογή.
Στο Ίνκουμπους ο Άντερς Οικονομίδη καλείται να εξιχνιάσει τον βιασμό μιας νεαρής φοιτήτριας και φέρνει στο φως παρόμοιες περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης. Στο βιβλίο σου αλλά και στην πραγματική ζωή, γιατί πιστεύεις πως ενώ το φαινόμενο έχει πάρει δραματικές διαστάσεις, τα θύματα σωπαίνουν;
Η πιο απλή απάντηση είναι: επειδή τα θύματα βλέπουν την αντιμετώπιση που έχουν όσες και όσοι μιλάνε. Και τις περισσότερες φορές η αντιμετώπιση αυτή είναι αποτρεπτική. Αλλά δεν μου αρέσουν οι απλές απαντήσεις, επειδή τις περισσότερες φορές πίσω από μία απλουστευμένη απάντηση κρύβονται περισσότερες πτυχές. Άρα, η απάντηση αυτή είναι μία, αλλά σίγουρα όχι και η μοναδική.
Ο Άντερς Οικονομίδης θα επιστρέψει στην ενεργό δράση ή αποσύρθηκε;
Θα επιστρέψει, απλά… θα καθυστερήσει λίγο, για να δώσει χώρο σε μερικές νέες ιδέες. Αλλά θα είναι παρών στη Δεύτερη Φάση που προανέφερα.
Περί- ουσίας, απόψεων και σκέψεων
Η συγγραφή ενός βιβλίου μοιάζει με το να λύσεις ένα μυστήριο που απαιτεί να τοποθετήσεις τα στοιχεία στις σωστές θέσεις ώστε να συμπληρωθεί το σχήμα του;
Θα έλεγα ότι μοιάζει πρώτα με τη δημιουργία ενός μυστηρίου, για το οποίο ο συγγραφέας δεν ξέρει τίποτα —έχει μονάχα στο μυαλό του μια θολή εικόνα— και στη συνέχεια πρέπει ταυτόχρονα να το εξιχνιάσει, αλλά και να το κάνει πιο συγκεκριμένο. Είναι μία άσκηση ισορροπίας.
Οι ήρωές σου εξελίσσονται, μεγαλώνουν και μαζί τους εξελίσσεσαι και εσύ, ως αφηγητής, ως εξερευνητής του ανθρώπινου συνειδητού-υποσυνείδητου-ασυνείδητου και ως συγγραφέας. Τι αποζητάς από τους ήρωες, από τον εαυτό σου αλλά και από τους αναγνώστες;
Από τους ήρωές μου σίγουρα να κάνουν δύσκολες επιλογές. Είναι τα εργαλεία μου για να ασχοληθώ με δύσκολα ερωτήματα και για να εξερευνηθούν τα ερωτήματα αυτά χρειάζονται πάντα δύσκολες και επίπονες επιλογές. Από τον εαυτό μου να εξελίσσεται, να μεταμορφώνεται και να ισορροπεί καλύτερα ανάμεσα στο «θέλω περισσότερα/μπορώ και καλύτερα» και το «βρίσκεσαι σε καλό σημείο, απόλαυσέ το». Από τους αναγνώστες μου ζητάω… συγκέντρωση. Ξέρω ότι δεν είμαι εύκολος συγγραφέας, ξέρω ότι μου αρέσει να χρησιμοποιώ πολλούς χαρακτήρες, ξέρω ότι μου αρέσει να φτιάχνω πλοκές που απλώνονται σε πολλά πλοκάμια, αλλά θεωρώ ότι ότι αξίζει αυτή η θυσία —η προσοχή, εννοώ. Και δεν θα ζητούσα τίποτα παραπάνω από ό,τι ζητάω από τον εαυτό μου ως αναγνώστη.
Τα αστικο-κοινωνικά μυθιστορήματα του 19ου αιώνα, όπως το Έγκλημα και Τιμωρία, οι Άθλιοι, τα μυθιστορήματα του Ντίκενς και του Εμίλ Ζολά, ξεκινούσαν από ένα εγκληματικό γεγονός και πάνω σε αυτό έπλαθαν την κοινωνία. Τα δικά σου;
Πλέον θεωρώ ότι είμαστε στο σημείο όπου η κοινωνία γεννά τα εγκλήματα και εμείς την εξετάζουμε μέσω αυτών. Σαν μια νεκροτομή, ας πούμε, για να μείνουμε και στο μοτίβο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Αλλά η βία είναι η μαμή της ιστορίας. Η βία γεννά την κοινωνία και η κοινωνία γεννά βία.
Η αιχμηρή ματιά του ευρωπαϊστή κοσμοπολίτη Πέτρου Μάρκαρη, το ανατρεπτικό χιούμορ του Αντρέα Καμιλλέρι, οι παράδοξες πλοκές του Chris Carter, η λαοφιλέστατη προσέγγιση του Jo Nesbo και το λογοτεχνικό στυλ του ποιητή Arne Dahl. Ζηλεύεις κάποιον;
Μόνο έναν; Θα πω μονάχα ότι δεν θα έγραφα ποτέ αν δεν υπήρχαν οι Nesbø και Dahl. Τους ζηλεύω με την έννοια πως πασχίζω να φτάσω στο επίπεδό τους. Ανεξάρτητα από το αν θα τα καταφέρω ή όχι. Ανεξάρτητα από το συγγραφικό μου μπόι, μου αρέσει να τεντώνομαι και να προσπαθώ να αγγίζω τα πρότυπά μου.
Πριν λίγες ημέρες συμμετείχες στο 4ο Φεστιβάλ Αστυνομικής Λογοτεχνίας και συνομίλησες με τέρατα της εγχώριας και παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας, ανάμεσά του ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Chris Carter και ο Arne Dahl. Πες μου δυο λόγια για την εμπειρία σου.
Με δυο λόγια, ήταν σχολείο για μένα. Και ο Βαγγέλης του 2014 μάλλον θα έλεγε ότι του κάνουν πλάκα, εάν κάποιος ταξιδιώτης από το μέλλον του έλεγε τι θα γίνει τον Μάιο του 2023. Είναι δύσκολο σε τέτοιες περιπτώσεις να ισορροπήσεις από τη μία τον επαγγελματισμό (συγγραφέας ανάμεσα σε συγγραφείς) και την αγάπη του αναγνώστη που συναντάει συγγραφείς με τους οποίους μεγάλωσε και θαυμάζει.
Βλέπουμε εξαιρετικά βιβλία να παραμένουν στην αφάνεια και άλλα όχι τόσο αξιόλογα να εκτοξεύονται. Στη σημερινή εποχή η επιτυχία ενός βιβλίο εξαρτάται μόνο από το καλό management;
Θα έλεγα όχι μόνο από αυτό, αλλά σίγουρα βοηθάει. Πλέον το «παιχνίδι» γίνεται μέσω του BookTok και του Goodreads.
Μυθιστορήματα-διηγήματα, true crime, creative non-fiction, αστυνομική μυθοπλασία, ψυχολογικά θρίλερ με κοινωνικές προεκτάσεις, εγκλήματα, μυστήρια, παράδοξα, …τώρα και εξαφανίσεις. Τι άλλο;
Νομίζω ότι από το παλμαρέ μου λείπει η μαύρη κωμωδία, οπότε είπα να γράψω μία αστυνομική μαύρη κωμωδία, η οποία θα βγει στα ράφια την επόμενη χρονιά.
Συχνά στα βιβλία σου κάνεις μουσικές αναφορές. Ποια θέση κρατά η μουσική στη ζωή σου;
Δεν φαντάζομαι τη ζωή μου χωρίς μουσική. Χαρακτηριστικό είναι πως δουλεύω πάντα με μουσική, είτε γράφω είτε μεταφράζω. Ακόμα και στις ερωτήσεις αυτές απαντώ ακούγοντας μουσική. Ουσιαστικά, αν το καλοσκεφτώ, κλείνω τουλάχιστον ένα οκτάωρο τη μέρα ακούγοντας μουσική.
Απολαύστε το αιχμηρό μυαλό του.
Σου δίνω κάποιες λέξεις και θα ήθελα να μου γράψεις ένα μικρό κείμενο-παράγραφο- πρόταση με αυτές. Νοσταλγία, παρόρμηση, τζούρα θανάτου, Χίμαιρα, πορφυρό, Commedia dell’arte.
Η νοσταλγία είναι επικίνδυνη επειδή σε εγκλωβίζει στο παρελθόν. Η παρόρμηση, από την άλλη, μπορεί να καταστρέψει το μέλλον σου. Σε κάποιους, βέβαια, αρέσει να τζογάρουν το μέλλον τους, ακόμη και το παρόν, επειδή η αδρεναλίνη τους κάνει να ξεχνούν πως κάθε μέρα είναι και μια τζούρα θανάτου, επειδή το τέλος έρχεται κοντά με κάθε δευτερόλεπτο που περνάει. Ίσως, βέβαια, αυτό το κυνήγι Χιμαιρών να είναι και ο μοναδικός μας τρόπος να ξεχάσουμε ότι κάποια στιγμή θα φύγουμε —το οποίο φροντίζει να μας θυμίζει το πορφυρό μας αίμα κάθε φορά που δραπετεύει από τις φλέβες μας και ποτίζει κάποιο ρούχο, χαλί ή το χώμα. Ίσως στην τελική η ζωή να είναι μια παράσταση κι εμείς ηθοποιοί της Commedia dell’ arte.
