Η Φωτεινή Στεφανίδη είναι μία από τις πλέον κορυφαίες και πολυβραβευμένες εικονογράφους-εικαστικούς που έχει η Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια. Δεκάδες βραβεία, με τον Χρήστο Μπουλώτη και άλλους συγγραφείς, βραβεία, εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Με μια μίνι συνέντευξή της στο elniplex, μας μιλά για την πρόσφατη βράβευσή της, την παράδοση των Ελλήνων εικονογράφων ενώ καταγράφει την άποψή της εν είδει παραπόνου για τη θέση της εικόνας στα εγχώρια βραβεία των “παιδικών” βιβλίων.
Μέσα απ’ τις εικόνες βαθαίνει η θέαση του κόσμου
ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΥΛΩΤΗΣ
“Ανοίγω την εξώπορτα όπως κάθε πρωί και κοιτάζω για την αλληλογραφία. Ανάμεσα στους λογαριασμούς και στις προσκλήσεις, ένας μεγάλος φάκελος, ελαφρά τσαλακωμένος, με αποτύπωμα από αθλητικό παπούτσι, σκισμένος στη μια γωνιά. Εμφανώς το όνομά μου στη θέση του παραλήπτη με μαρκαδόρο. Αποστολέας: The Golden Pen of Belgrade. Ανοίγω με προσοχή. Το δίπλωμα της Golden Pen. Όμορφος σχεδιασμός. Χρυσό μελάνι. Ικανοποίηση μοναδική. Μια διεθνής διάκριση πόση χαρά μπορεί να δώσει. Εκεί που κανείς δεν σε γνωρίζει, εκεί που νιώθεις ότι η εργασία σου άρεσε. Και μια σταλαγματιά πίκρας στην άκρη.”
Είναι η πρώτη φορά που διακρίνεσαι στην Golden Pen of Belgrade;
Η τρίτη. Μα κάθε φορά είναι σαν να είναι η πρώτη.
Με ποιο έργο αυτή τη φορά;
Ένα μικρό χειροποίητο βιβλιαράκι είχα φτιάξει τώρα, κάτι σαν συνοδεία της “Παράξενης αγάπης του αλόγου και της λεύκας” του Χρήστου Μπουλώτη.
Η πίκρα;
Για τη χώρα μας. Όχι από θέμα διακρίσεων, θα ήμουν αγνώμων. Από τη στροφή που εντελώς συγχρονισμένα με την οικονομική κρίση έγινε σε πολλά. Συμπεριφορές, σκεπτικό, αισθητική.
Εξήγησέ μας.
Περάσαμε μια γεμάτη δεκαετία. Υπέροχα κείμενα, εκδοτική γενναιοδωρία, σκληρή δουλειά πλην καλοτυπωμένη, αναγνώριση, αγάπη από τα παιδιά, τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Όλα αυτά μέχρι που εμφανίστηκε η κρίση μαζί με τη γκρίνια. Αντίθετα, σε χώρες πραγματικής δοκιμασίας δεκαετιών όπως η Σερβία ή η Σλοβακία, οι διοργανώσεις πάντα σταθερές, το κέφι επίσης, κι ας αποστέλλουν απλά και όχι με κούριερ τις διακρίσεις και τους καταλόγους, κι ας σκίζονται οι γωνιές, κι ας ποδοπατιούνται οι -προσεκτικά αμπαλαρισμένες- μακέτες. Η διοργάνωση της επόμενης Golden Pen ξεκινά τη μέρα που τελειώνει η προηγούμενη. Το ίδιο και της ΒΙΒ Μπρατισλάβας. Και ενώ κατηγορούνται ως μίζερες (λόγω μη πολυτέλειας) από τους δικούς μας, δεν μιζεριάζουν. Φανταστείτε, η διοργάνωση του Βελιγραδίου συνεχιζόταν και μέσα στον πόλεμό τους, και η έκκληση ήταν να μη στέλνουμε πρωτότυπα έργα αλλά αντίγραφα για τον φόβο της καταστροφής ή της απώλειάς τους!
Στην Ελλάδα τι γίνεται;
Έχουμε μια παράδοση εκπληκτική στην εικονογράφηση. Γιάννης Κεφαλληνός, Κώστας Γραμματόπουλος, Γιάννης Τσαρούχης, Γιάννης Μόραλης, Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, Γιώργης Βαρλάμος, τολμώ και Γιάννης Στεφανίδης. Ξεκινήσαμε κι εμείς βγαίνοντας από την ΑΣΚΤ, μια παρέα, ονειροπολώντας σε κάθε μας βήμα για αντάξια συνέχεια. Μείναμε μόνοι. Είναι δυνατόν μετά από τέτοιο παρελθόν να βρίσκονται σε αυτό το επίπεδο αισθητικά τα βιβλία του Δημοτικού; Γιατί; Από εκεί ξεκινούν όλα. Όταν η ρίζα δεν ποτίζεται, τι καρπούς να περιμένεις;
Οι ελληνικές διοργανώσεις;
Σε όλες τις επίσημες ελληνικές συναντήσεις-διοργανώσεις για το παιδικό βιβλίο η γκάμα των κατηγοριών για τη συγγραφή είναι μεγάλη: Βραχεία φόρμα, εκτενές παραμύθι, εφηβικό, παιδικό, πρωτοεμφανιζόμενου, γνώσεων, και ανάμεσα σε όλα αυτά και εικονογραφημένο. Η μοναδική κατηγορία που είχε από χρόνια η εικονογράφηση περιορίστηκε στο μισό (συγχωνεύτηκε με το κείμενο στον ξενόφερτο όρο picture book). Ας δοθεί στην εικόνα μία θέση. Έστω μία. Μία δική της θέση. Με επιτροπή από εικαστικούς και γνώστες της τέχνης του βιβλίου. Είναι τόσο δύσκολο;
Τι προτείνεις;
Εικαστική παιδεία. Να, τώρα, στην ανασκαφή της Αμφίπολης ήρθαν στο φως αριστουργήματα αισθητικής, και σχεδόν όλοι κοιτούν αν είναι ελληνικό το δεύτερο δάχτυλο του ποδιού της Καρυάτιδας, ή αν είναι και γιατί οι οφθαλμοί του αλόγου δίχρωμοι. Ότι η έκφραση του αποχαιρετισμού αποτυπώνεται σε άσκηση ισορροπίας με ελάχιστα βοτσαλάκια, ότι το δάχτυλο αυτό για να γίνει -ασχέτως μήκους- απαιτείται βαθειά γνώση του κόσμου, η πραγματική αγωνία του καλλιτέχνη δηλαδή, απασχολεί ελάχιστους και όχι εκείνους που εκφράζουν δημόσια άποψη.
Ευλογία θα ήταν μια άλλη στροφή. Με δυο λόγια: Εκθρονίζεται η αισθητική του σούπερ μάρκετ. Ξανάρχεται το παραμύθι με τον συμβολισμό και τη μαγεία του. Σχέδιο με το μολύβι να ξεκινάει από την καρδιά. Βλέμμα στον πολιτισμό της χώρας μας. Κλειστά μάτια μήπως έρθει και καμμιά ιδέα δική μας, καταδική μας. Και όταν τα ανοίξουμε, ας βλέπουμε στο φως, στο φως του ήλιου μας.
Διαβάστε επίσης τη συνέντευξη της Φωτεινής Στεφανίδη στο elniplex στις 29 Μαρτίου 2014.
