Φωτογραφία από το Εργαστήρι Παραδοσιακών Φορεσιών και συνέχισης της Ναουσαίϊκης παράδοσης Κονάκι- konaki.gr
Μια πρωτότυπη έκθεση με αποκριάτικες φορεσιές, μάσκες, φωτογραφίες και κείμενα από διάφορες περιοχές της Ελλάδος παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με το Λύκειο Ελληνίδων, στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» από 5 έως 26 Φεβρουαρίου 2017. Πρωταγωνιστούν ο Γενίτσαρος, η μπούλα, και ο Κορδελάτος. Αν βρεθείτε αυτές τις μέρες στην Πλάκα, είναι ευκαιρία να επισκεφτείτε το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και να θαυμάσετε ένα ιδιαίτερο κομμάτι της Ελληνικής Παράδοσης και να μάθετε περισσότερες πληροφορίες για ένα αποκριάτικο έθιμο που αναβιώνει ως τις μέρες μας.
Στην πόλη της Νάουσας, της Ημαθίας και τις άλλες περιοχές της Ελλάδας, την περίοδο της Αποκριάς κυριαρχούν ο χορός, το κέφι και οι μεταμφιέσεις. Ένα έθιμο που αναβιώνει ως τις μέρες μας και μεταφέρεται από γενιά σε γενιά,είναι οι Γιανίτσαροι και Μπούλες. Κατά την παράδοση, γιανίτσαροι και μπούλες μπορούσαν να ντυθούν μόνο τα ανύπαντρα παλικάρια.
Στο καρναβάλι της Νάουσας, το έθιμο χρονολογείται γύρω στον 18ο αιώνα, ενώ οι ρίζες του βρίσκονται σε γιορτές στην αρχαία Ελλάδα προς τιμή του θεού Διόνυσου. Τέτοιες μέρες η μάσκα του Γενίτσαρου στολίζει πολλά μπαλκόνια της Νάουσας.
Στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» ο επισκέπτης μπορεί να δει κατά τη διάρκεια της Αποκριάς τρεις από τις πιο όμορφες παραδοσιακές αποκριάτικες φορεσιές και μια μάσκα αποκριάτικη του Σοχού από τη Θεσσαλονίκη.
Τι έιναι όμως οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες;
Ο Γιανίτσαρος ή “Γενίτσαρος” είναι άντρας ντυμένος με φουστανέλα, ένα βελούδινο γιλέκο το πισλί και στη μέση ένα μοραΐτικο ζωνάρι, στολισμένο με άσπρες και λιλά ρίγες. Ο θώρακας είναι στολισμένος με δεκάδες ασημένια νομίσματα, ενώ κρύβουν το πρόσωπο φορούν ένα προσωπείο. Ο πρόσωπος, ή προσωπίδα αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο της αμφίεσης. Πάνω σε ειδικό καλούπι τοποθετείται χοντρό πανί και πάνω σ’ αυτό γύψος που είναι κερωμένος από μέσα, ώστε να κρατά δροσιά σ' αυτόν που τον φορά. Τα μάτια και το στόμα είναι πολύ μικρά σα σχισμές, ώστε ο χορευτής μετά βίας βλέπει και ανασαίνει.Στην σύνθεση των χρωμάτων βάση είναι το αυγό της κότας. Το κατάλευκο χρώμα του προσώπου συμβολίζει την νεκρότητα της φύσης και του ελληνισμού, σε αντίθεση με τα κόκκινα μάγουλα που δίνουν το ζωντάνεμα της, και την ελπίδα που θα πλημμυρίσει σε όλες τις καρδιές του σκλαβωμένου έθνους. Το κίτρινο βαράκι πάνω στο μέτωπο, διακριτικό παντρεμένης ανατολίτισσας, μπήκε πρώτα στη Μπούλα, και μετά προστέθηκε και στον πρόσωπο του Γενίτσαρου, για ομορφιά αλλά και για να συμβολίζει ότι η σκλαβιά πεθαίνει.
Η Μπούλα είναι άντρας ντυμένος γυναίκα, με φαρδύ, λουλουδάτο φόρεμα του τύπου της γυναικείας φορεσιάς, χωρίς σιδερωμένες πιέτες. Φοράει, ένα βελούδινο κεντητό γιλέκο με μανίκια, το λιμπαντί, ολομέταξες τραχηλιές στο στήθος, φλουριά και ζώνη με σκαλιστές πόρπες, τα κολλάνια. Η μάσκα που φοράει στο πρόσωπο είναι λευκή, έχοντας όμως κατακόκκινα χείλη και έντονα βαμμένα μάγουλα. Το κεφάλι της είναι στολισμένο με λουλούδια, τούλια και κορδέλες.
Χαρακτηριστικός είναι ο χαιρετισμός των Γενίτσαρων, ο οποίος σε αντίθεση με την συνηθισμένη χειραψία, κρατά σταθερό το χέρι και αναπηδά ολόκληρο το σώμα του. Η Μπούλα θα πάρει τη θέση της ανάμεσα σε δύο «προστάτες» Γιαννίτσαρους.
Γυρίζουν παρέες, παρέες τους δρόμους και τις πλατείες, χορεύοντας προκαθορισμένα τραγούδια με ειδικό τρόπο, που θυμίζει πολεμικό χορό. Οι περισσότεροι χοροί είναι κατεξοχήν αντρικοί, εκτός από τη Μακρυνίτσα που χορεύεται από τη Μπούλα. Ο ζουρνάς τους και το νταούλι τους συνοδεύει και χορεύουν σε ομάδες, σε μπουλούκια, στους δρόμους της Νάουσας.
Οι Κορδελάτοι είναι μια ομάδα με αρχηγό, έναν άντρα μεγάλης ηλικίας τον μπαϊρακτάρη, που κρατάει το λάβαρο της Αποκριάς και νεαρούς άντρες με στολή τσολιά που στην πλάτη τους κρέμονται πολύχρωμες κορδέλες και μαντήλια, τους ληστές, τους μοσκάρους και, τέλος, τα όργανα. Ξεκινούν περιοδεία στα γειτονικά χωριά χορεύουν και καλούν τον κόσμο για γλέντι και χορό. Κατά την λαϊκή παράδοση κάθε νεόνυμφη κοπέλα του χωριού κρατάει ένα χρωματιστό μαντήλι, το οποίο παίρνει ο Κορδελάτος που θα θελήσει να χορέψει μαζί της. Το χρωματιστό μαντήλι ράβεται πάνω στο γιλέκο του. Η παραδοσιακή φορεσιά του Κορδελάτου έχει πολλά ραμμένα χρωματιστά μαντήλια στο μπροστινό μέρος, ενώ στην πλάτη χρωματιστές κορδέλες.
Η αποκριάτικη μάσκα του Σοχού είναι φτιαγμένη από μαύρο μάλλινο ύφασμα ή ακατέργαστο δέρμα μαύρου τράγου και καλύπτει ολόκληρο το κεφάλι, αφήνοντας μια σχισμή στα μάτια και μια στο στόμα.
Οι φορεσιές ανήκουν στην Ιδιωτική Συλλογή Παραδοσιακών Ενδυμάτων «Ιμάτιο».
Προλαβαίνετε να περάσετε μια βόλτα και να θαυμάσετε από κοντά τις παραδοσιακές φορεσιές, ώστε να γνωρίσουν τα παιδιά στοιχεία από τη λαϊκή μας παράδοση, σ΄ένα χώρο τόσο ξεχωριστό που φαντάζει σα σκηνικό άλλης εποχής, όπως το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης Α. Χατζημιχάλη.
Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης Α. Χατζημιχάλη , Πλάκα – Ακρόπολη.
Διεύθυνση: Αγγελικής Χατζημιχάλη 6. Τηλέφωνο: 2103243972
Τρίτη έως Παρασκευή: 09:00 με 19:00
Σάββατο & Κυριακή : 09:00 με 14:00
Πληροφορίες:
Ώρες Λειτουργίας:
Δευτέρα κλειστά
Τρίτη έως Παρασκευή 09:00-19:00
Σάββατο & Κυριακή 09:00-14:00
Ωράριο Βιβλιοθήκης
Τρίτη – Παρασκευή 09:00 – 15:00
Διεύθυνση: Αγγ. Χατζημιχάλη 6 Πλάκα, Τ.Κ. 10558
Τηλέφωνα επικοινωνίας για πληροφορίες , ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα: 210-3243987, 210-3243972
