Είναι μια όμορφη -δεν το λέμε εμείς, φαίνεται- αλλά και έξυπνη γυναίκα. Αυτό το καταλαβαίνει κανείς διαβάζοντας το πρωτότυπο, ευφυές και χιουμοριστικό βιβλίο της ¨Γίνε πράκτορας του πλανήτη” το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Η ειδίκευσή της στην Περιβαλλοντική διαχείριση και επικοινωνία της έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα βιβλίο γνώσεων με οικολογικό ενδιαφέρον αλλά και μια μη κερδοσκοπική οργάνωση η οποία προσπαθεί αν κάνει πράξη τη βιωματική περιβαλλοντική εκπαίδευση. Το ELNIPLEX έχει τη χαρά να φιλοξενεί σήμερα τη συγγραφέα Ελένη Ανδρεάδη.
Συνέντευξη στη Μαίρη Μπιρμπίλη
Ελένη, σπούδασες Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Εργάστηκες ως στρατηγικός αλλά και περιβαλλοντικός σύμβουλος στην Ελλάδα, Αμερική, Αγγλία και Γερμανία για εταιρείες, οργανισμούς και δημόσια όργανα. Σε ποιο σημείο πιστεύεις ότι βρίσκεται η μέριμνα για το περιβάλλον στην Ελλάδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες;
Παρά κάποιες μεμονωμένες καλές προσπάθειες, βρισκόμαστε δυστυχώς συνολικά πίσω σε υποδομές και κατά συνέπεια συχνά και σε παιδεία. Ας πάρουμε την ανακύκλωση ως ένα ενδεικτικό παράδειγμα. Τα κίνητρα που δίνει το κράτος για να μην παραχθούν τα απορρίματα εξαρχής είναι ανύπαρκτα (οι τρεις κανόνες είναι Μειώνω-Επαναχρησιμοποιώ-Ανακυκλώνω, και κανείς πρέπει να εξαντλεί τους πρώτους δύο πριν φτάσει στην ανακύκλωση, που είναι μια ακριβή και ενεργοβόρα διαδικασία). Ο λόγος που δεν υπάρχουν κίνητρα είναι διότι δεν έχουμε εφαρμόσει ακόμα την Ευρωπαική οδηγία σε σχέση με το «Πληρώνω Όσο Πετάω» – θα έπρεπε δηλαδή να χρεώνονται τα δημοτικά τέλη στις εταιρείες και να υπάρχουν οικονομικά κίνητρα και για τους πολίτες σύμφωνα με την ποσότητα που πετιέται στις χωματερές, ώστε να υπάρχει σχετικό κίνητρο μείωσης απορριμάτων και να επιβραβεύται η καλή συμπεριφορά. Παράλληλα υπάρχει δυσπιστία του πολίτη για το εαν ανακυκλώνει ο κάθε Δήμος, ενώ σε περιοχές, ακόμα και όχι απομακρυσμένες (π.χ. Κασσάνδρα της Χαλκιδικής) δεν υπάρχει καν δυνατότητα ανακύκλωσης. Προ εικοσαετίας που εργαζόμουν στην Γερμανία υπήρχε όχι μόνο ανακύκλωση αλλά και κομποστοποίηση απο τον Δήμο, για να αναφέρω ένα απλό συγρκιτικό στοιχείο. Με τους Πράκτορες του Πλανήτη προσπαθούμε να δημιουργήσουμε στα παιδιά μια συνολική παιδεία στα θέματα αειφόρας διαχείρισης, με επίγνωση του τι γίνεται παγκοσμίως, αλλά και με αναγνώριση των υποδομών που υπάρχουν στην κάθε περιοχή.
Δώσε μας έναν ορισμό για τον όρο «αειφορία» για όσους αναγνώστες δεν τον γνωρίζουν.
Η αειφορία είναι η διαχείριση αυτού που έχουμε σήμερα με τρόπο που δεν διακινδυνεύει την δυνατότητα να το έχουν τα παιδιά μας αύριο. Όταν καίμε ορυκτά καύσιμα και δημιουργούμε την αλλαγή του κλίματος, δεν λειτουργούμε σύμφωνα με τους κανόνες της αειφορίας διότι παραδίδουμε στις επόμενες γενιές ένα πλανήτη χειρότερο και με μεγαλύτερα προβλήματα απο αυτόν που παραλάβαμε.
Το 2009 ίδρυσες την ΜΚΟ Πράκτορες του Πλανήτη, με αντικείμενο τη βιωματική εκπαίδευση και δράση παιδιών για την αειφόρο ανάπτυξη. Μίλησέ μας για τη δράση της ΜΚΟ.
Οι Πράκτορες του Πλανήτη είναι μια μη-κερδοσκοπική οργάνωση που έχει ως στόχο να συμβάλλει στη δημιουργία ενός αειφόρου μέλλοντος μέσα από την βιωματική περιβαλλοντική εκπαίδευση και δράση των παιδιών. Απευθυνόμαστε στα παιδιά, καθώς οι ενήλικες, όπως γνωρίζουμε καλά, τα έχουμε κάνει θάλασσα. Μέσα από τις δράσεις μας, τα παιδιά γίνονται μυστικοί πράκτορες και αναλαμβάνουν αποστολές ώστε να πρασινίσουν το σπίτι, σχολείο και την γειτονιά τους. Αυτή είναι η σημαντική τους αποστολή και μέσα από αυτή μαθαίνουν όχι μόνο για την έννοια της αειφορίας και τι σημαίνει στην πράξη, αλλά και για το πώς να είναι υπεύθυνοι πολίτες, με πρωτοβουλία και συνεργατικότητα στη δράση τους. Πέρυσι εκπαιδεύσαμε πάνω απο 10,500 παιδιά, σε 120 σχολεία, σε φεστιβάλ και άλλους χώρους.
TOMS EVENT PHOTO 2 ELPIDA AVRAMELI BY DIMITRIS ANDRITSO PHOTOGRAPHY
Το 2013 οι Πράκτορες του Πλανήτη βραβεύτηκαν ως ένα από τα 100 πιο καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα στην Ελλάδα στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων! Εκτός από τη βράβευση, τι θα ήθελες/τι θα πρότεινες να κάνει το Υπουργείο Παιδείας, -προσφάτως- Έρευνας & Θρησκευμάτων για το περιβάλλον;
Νομίζω ότι πρέπει να δημιουργήσουμε δημόσια σχολεία στα οποία να είμαστε περήφανοι να στέλνουμε τα παιδιά μας, καθώς είναι η πρώτη και σημαντικότερη επαφή ενός παιδιού με μια κρατική υποδομή. Πρέπει να περάσουμε μηνύματα και παιδεία μέσα απο τις ίδιες τις υποδομές πρώτα: με άλλα λόγια, αν το σχολείο είναι βρώμικο και γεμάτο γκράφιτι, τι μήνυμα δίνει αυτό σε ένα παιδί για το πως η κοινωνία περιμένει να συμπεριφερθεί το ίδιο μελλοντικά σαν πολίτης; Το σχολείο πρέπει να ειναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα το ίδιο και δυστυχώς τα προβλήματα είναι πολλά και υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, παρά τις αξιέπαινες προσπάθειες πολλών περιπτώσεων εκπαιδευτικών που αφιερώνουν οι ίδιοι χρόνο και προσωπικά χρήματα για να καλύψουν ελλείψεις.
Πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί τις δράσεις σας;
Θεωρείς ότι μετά τη δράση υπάρχει συνέχεια στα σχολεία ως προς την υιοθέτηση θετικών στάσεων;
Ζητούμε πάντα απο τους εκπαιδευτικούς να αξιολογήσουν τα προγράμματά μας, και είμαι ευτυχής οτι οι αξιολογήσεις είναι εξαιρετικές. Παράλληλα, οι μικροί Πράκτορες ενθουσιάζονται και αποζητούν άμεσα κι άλλες αποστολές. Η μεγαλύτερη επιβράβευση είναι όταν μαθαίνω από εκπαιδευτικούς, αλλά και γονείς, ότι η εμπειρία των παιδιών τους ως Πράκτορες του Πλανήτη διαμόρφωσε την συνείδηση τους μακροπρόθεσμα και οτι αυτά που έμαθαν έχουν συνέχεια στο σχολείο και στο σπίτι.
Ένα ντοκιμαντέρ σε οδήγησε στην Ινδία. Εκεί συνάντησες παιδιά που κατάφεραν να απαγορεύσουν τη χρήση της πλαστικής σακούλας στο χωριό τους… τι σου «είπε» αυτή η εμπειρία σχετικά με τους μικρούς ενεργούς πολίτες;
Οτι τα παιδιά μπορούν πραγματικά – και πρακτικά – να αλλάξουν τον κόσμο και όχι μόνο θεωρητικά. Έχουν ένα ιδεαλισμό και μια επιμονή, που οι ενήλικες συχνά έχουμε χάσει, και είναι απαραίτητα χαρακτηριστικά για να αντιμετωπίσουμε τα μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη μας.
TOMS EVENT PHOTO ELPIDA AVRAMELI BY DIMITRIS ANDRITSO PHOTOGRAPHY
Ήταν αυτή η εμπειρία που σε οδήγησε στη συγγραφή αυτού του πρωτότυπου βιβλίου γνώσεων με τα τόσο σημαντικά περιβαλλοντικά μηνύματα;
Ακριβώς – ήταν η έμπνευση πίσω απο την δημιουργία της οργάνωσης Πράκτορες του Πλανήτη, και μετέπειτα, του βιβλίου.
Τελικά ποια προσόντα πρέπει να διαθέτει κανείς για να γίνει πράκτορας του Πλανήτη; H ηλικία είναι δεσμευτική; Εμείς οι «μεγάλοι» είμαστε τελικά ανεπίδεκτοι;
Δουλεύουμε με όλες τις τάξεις δημοτικού, με νηπιαγωγεία, και κάποιες φορές πρώτες τάξεις γυμνασίου. Τα περισσότερα μας προγράμματα όμως απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 8-12. Τα παιδιά επίσης εκπαιδεύουν ιδιαίτερα αποτελεσματικά τους γονεις τους! Κάνουμε workshops στα οποία οι Πράκτορες φέρνουν τους γονείς τους για εκπαίδευση και παίζουμε μαζί κάποια παιχνίδια. Οπότε δεν θα έλεγα οτι οι ενήλικες είμαστε ανεπίδεκτοι, απλά οτι συχνά δεν έχουμε την σωστή ενημέρωση. Είχα μάλιστα αρκετούς ενήλικες αναγνώστες του βιβλίου μου, οι οποίοι μου είπαν οτι έμαθαν πολλά απο αυτό, πράγματα σε σχέση με την περιβαλλοντική διαχείριση που δεν γνώριζαν.
Εκτός από τα περιβαλλοντικά μηνύματα, οι πράκτορες του βιβλίου, δεδομένης της εθνικότητάς τους, δίνουν έμμεσα κι ένα παράδειγμα διεθνικής συνεργασίας πολιτών…
Τα προβλήματα είναι παγκόσμια και φυσικά χρειάζεται η συνεργασία μεταξύ κρατών, είτε μιλάμε για θέματα όπως η αλλαγή του κλίματος, είτε για συγκεκριμένα προβλήματα, όπως μόλυνση ενός ποταμού που ρέει απο μία χώρα σε άλλη. Έτσι η ύπαρξη Πρακτόρων απο διαφορετικές χώρες έχει διπλό σκοπό: πρώτα να ενημερώσει τα παιδιά για θέματα που δεν γνωρίζουν στην Ελλάδα διότι δεν μπορούν να τα δουν άμεσα, όπως την άνοδο της στάθμης της θάλασσας στο Μπανγκλαντές για την οποία μιλάει η Πράκτορας Ανίτα, ενώ παράλληλα να περάσει το μήνυμα της συνεργατικότητας στη δράση και το οτι ο κόσμος μας είναι όλος ένα, ενιαίο οικοσύστημα.
Το πρώτο σου βιβλίο, «Γίνε Πράκτορας του Πλανήτη», βρέθηκε στις μικρές λίστες των βραβείων Αναγνώστη, Βίτω Αγγελοπούλου του Ελληνικού τμήματος ΙΒΒΥ, και Public για το 2015. Σου δημιουργεί αυτό ένα δημιουργικό άγχος για τη συνέχεια; Eίναι προς έκδοση η συνέχεια, έτσι δεν είναι;
Δημιουργικό άγχος, όπως λες, ναι, χωρίς κάποια αρνητική επιφόρτηση της έννοιας. Ίσα ίσα, καθώς οι αναγνώστες αγκάλιασαν τον κόσμο που δημιούργησα στο πρώτο βιβλίο, έχω την ενθάρρυνση να τους πάρω μαζί μου τώρα σε μία ακόμα πιο τρελή περιπέτεια με μεγαλύτερες εκπλήξεις που δεν είχα τολμήσει πριν… Το επόμενο βιβλίο θα έχει περισσότερη αφηγηματική πλοκή, διατηρώντας στοιχεία του πρώτου βιβλίου, όπως το ότι ο αναγνώστης είναι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, αλλά και τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα.
Η συγγραφική σου προσπάθεια εναρμονίζεται και με την αμιγώς επαγγελματική. Αναφέρομαι στις ενδιαφέρουσες δράσεις του Sani Green και του προγράμματος οικολογικής εκπαίδευσης «Sani Adventurer & Explorer», που περιλαμβάνει υπαίθριες δραστηριότητες και έχει σχεδιαστεί ειδικά για παιδιά και εφήβους. Είναι εύκολο να υιθετήσουν τέτοιες πρωτοβουλίες πολλές άλλες επιχειρήσεις; Κι αν ναι, γιατί πιστεύετε ότι δεν το κάνουν; Δεν είναι στην κουλτούρα μας ακόμα;
Πιστεύω οτι πολλές εταιρείες έχουν υιοθετήσει σημαντικές πρωτοβουλίες στην Ελλάδα μέσα στα πλαίσια ενός προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Σίγουρα το οικονομικό κλίμα δεν βοηθάει να γίνεται αυτό ακόμα περισσότερο, όταν αυτό που απασχολεί τις περισσότερες Ελληνικές εταιρείες αυτή την στιγμη είναι η επιβίωσή τους. Πολλές πρωτοβουλίες πάντως δεν θέλουν σημαντική επένδυση και μπορούν να είναι ουσίας.
Αρκετοί δύσπιστοι ενήλικες θα αναρωτιούνται αν στην καθημερινότητά σου ακολουθείς ένα τρόπο ζωής «φιλικό» προς το περιβάλλον. Περιέγραψέ μας κάποιες ας πούμε οικολογικές συνήθειες που δεν απαρνιέσαι.
Η αλήθεια είναι ότι τα δώδεκα χρόνια που ζούσα στο εξωτερικό, ήταν πιο εύκολο να έχω μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Είχα επιλέξει παραγωγό 100% ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το διαμέρισμά μου (δηλαδή αντί της ΔΕΗ, σε πολλές χώρες του εξωτερικού έχεις την επιλογή άλλης εταιρείας με ένα τέτοιο προφίλ που μάλιστα δεν είναι ακριβότερη) και δεν είχα αυτοκίνητο καθώς με κάλυπταν πλήρως τα μέσα μαζικής συγκοινωνίας. Στην Ελλάδα κάποια πράγματα είναι δυσκολότερα – και άλλα πάλι καθόλου. Πολλά απο αυτά που κάνω είναι απλά και τα αναφέρω στο βιβλίο. Κομποστοποιώ, αγοράζω οικολογικούς λαμπτήρες φωτισμού, προσπαθώ να μειώσω τα πλαστικά απορρίματα, έχοντας πάντα υφασμάτινες σακούλες για τα ψώνια στο αυτοκίνητό μου, αγοράζοντας προιόντα με λιγότερη συσκευασία ή κυκλοφορώντας με ένα παγούρι νερό και επαναχρησιμοποιούμενη κούπα για καφέ, φτιάχνω τα δικά μου καθαριστικά για το σπίτι, αγοράζω τοπικά προιόντα εποχής, τρώω λίγο κρέας… Δεν είμαι τέλεια ούτε πιστεύω οτι αυτό είναι το νόημα του βιβλίου ή της οργάνωσης. Απλές κινήσεις όμως του καθενός μας, μπορούν να κάνουν συνολικά μεγάλη διαφορά. Τις περισσότερες φορές η καλή οικολογική συμπεριφορά έχει να κάνει με την νοικοκυροσύνη, ενώ οδηγεί σε λιγότερα έξοδα και καλύτερη υγεία και ζωή, πράγματα που όλοι τα θέλουμε.
Ξέρουμε ότι αυτή είναι μια άκρως απόρρητη πληροφορία, αλλά τελικά πρέπει να επιβεβαιώσεις ή να διαψεύσεις την πληροφορία: Είσαι η Διοικητής Δ;
Όχι, βέβαια! Αλλά και να ήμουν δεν θα σας το έλεγα…
Ελένη, το elniplex σε ευχαριστεί για την όμορφη κουβέντα!
Κι εγώ!
Τη γνωρίσαμε μέσα από το βιβλίο της “Γίνε πράκτορας του πλανήτη” των εκδόσεων Μεταίχμιο (2014). Έκτοτε παρακολουθούμε τις άκρως απόρρητες περιβαλλοντικές αποστολές της. Ποια είναι αλήθεια η Ελένη Ανδρεάδη;
