Ένα πλάσμα με ευγένεια ψυχής που σε κερδίζει με την πρώτη ματιά. Από μικρό παιδί σκαρφιζόταν ευφάνταστες, χιουμοριστικές ιστορίες που ζωντάνευαν με αυτοσχέδιες κούκλες για τους φίλους της στη γειτονιά . Όταν μεγάλωσε ασχολήθηκε με το θέατρο, μια μορφή τέχνης που σε απελευθερώνει και σε ταξιδεύει σε κόσμους φανταστικούς. Αργότερα ασχολήθηκε με τη συγγραφή θέλοντας να εκτονώσει ένα κομμάτι της αχαλίνωτης φαντασίας που είχε από παιδί. Σήμερα είναι νηπιαγωγός και φτιάχνει ιστορίες και με τους μικρούς της μαθητές. Η διδασκαλία συνδυάζει τη φαντασία μέσα από το θεατρικό παιχνίδι αλλά και το παραμύθι , το κουκλοθέατρο και άλλες τέχνες. Γράφει όταν έχει διάθεση να παίξει με τις λέξεις. Οι ιστορίες της πολλές φορές έχουν ως αφορμή ένα τυχαίο περιστατικό, ένα λογοπαίγνιο, ένα αληθινό γεγονός. Οι παρουσιάσεις των βιβλίων της είναι εμπειρία ζωής. Πραγματικά ενσαρκώνει μέσα από το κουκλοθέατρο τους ήρωες των βιβλίων της και τους δίνει ζωή. Δεν διστάζει να μεταμφιεστεί, να παίξει με τα παιδιά, να τραγουδήσει, να τα μυήσει στην τέχνη της διαδραστικής αφήγησης. Νηπιαγωγός; Ηθοποιός; Δασκάλα; Εμψυχώτρια; Συγγραφέας; Δεν υπάρχει δίλημμα. Όλα. Το ELNIPLEX σήμερα έχει τη χαρά να φιλοξενεί τη Γιώτα Αλεξάνδρου.
Συνέντευξη στη Δώρα Πουρή.
Σκαρφιζόσουν ιστορίες από πολύ μικρή ηλικία. Στη μικρή Γιώτα ποιος διάβαζε ιστορίες;
Η μητέρα μου. Έφτιαχνε και δικές της ιστορίες, όταν με νανούριζε. Μαγικά παραμύθια με ήρωες φανταστικούς.
Πώς ασχολήθηκες με το θέατρο και την υποκριτική και πώς συνδυάζονται όλα αυτά με τη διδασκαλία;
Το θέατρο ήταν η μεγάλη παιδική μου αγάπη. Ως δημιουργική τέχνη, σου δίνει τη δυνατότητα να διερευνήσεις τις ζωές άλλων ανθρώπων σε παρελθοντικές χρονικές περιόδους, σε άλλους τόπους αλλά και σε φανταστικούς κόσμους. Να εξετάσεις τις κοινωνικές συνθήκες, το παρελθόν τους, τα κίνητρά τους. Με αφορμή ένα κείμενο, ξεκινάς ένα ταξίδι στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη συγγραφή. Κι αυτό το βρίσκω συναρπαστικό. Η διδασκαλία τώρα στο νηπιαγωγείο ζωντανεύει και γίνεται πιο ελκυστική για τα παιδιά, όταν επιστρατεύει τη συνδρομή του θεάτρου, του κουκλοθεάτρου και των τεχνών γενικότερα. Κοινά τους στοιχεία το παιχνίδι, η φαντασία και η δημιουργία. Η διδασκαλία οφείλει να είναι ευφάνταστη και να προάγει τη δημιουργική αυτοέκφραση των παιδιών ως έναν από τους παιδαγωγικούς της στόχους.
Μίλησέ μας για την εμπειρία σας ως υπεύθυνη θεατρικής αγωγής σε δημοτικά σχολεία.
Μια πολύ όμορφη περίοδος της ζωής μου. Με παιδιά διαφορετικών ηλικιών που ήταν επιλογή τους το θέατρο ως εξωσχολική ενασχόληση. Με στόχο την αισθητική απόλαυση και την προσωπική έκφραση των παιδιών και όχι φυσικά την επιλογή και την ανάδειξη των παιδιών-ταλέντων σε μια άψογη παράσταση. Υπήρχε θέση για όλους αρκεί να είχαν τη διάθεση να παίξουν. Παίζαμε λοιπόν, πειραματιζόμασταν, αυτοσχεδιάζαμε, γελούσαμε πολύ…
Πώς ξεκίνησε η συγγραφή βιβλίων για παιδιά;
Από ένα θεατρικό έργο που έγραψα για μια ομάδα παιδιών σε ένα δημοτικό σχολείο. Την «Παραμυθορουφήχτρα». Ένα παραμύθι για τα κλασικά παραμύθια που κινδύνευαν να γίνουν παραμυθοκεφτέδες στο στομάχι του Δόκτορα Μπαμπέση Πανουργίδη. Άρεσε πολύ σε μικρούς και μεγάλους και μου πρότειναν να το στείλω σε κάποιον εκδοτικό οίκο. Από αυτό το παραμύθι ξεκίνησε το δικό μου παραμύθι.
Με ποια κριτήρια επιλέγεις τα θέματα των βιβλίων σου;
Τα θέματά μου τα επιλέγω ανάλογα με το τι με συγκινεί ως παιδί, ως καλλιτέχνη, ως σκεπτόμενο άνθρωπο, ως ευαισθητοποιημένο παιδαγωγό. Ανάλογα με το τι προβληματίζει ή προκαλεί τα παιδιά. Γράφω όταν νιώθω έντονα την επιθυμία να μοιραστώ μαζί τους σκέψεις, ιδέες, συναισθήματα, με την ευχή και την ελπίδα να συγ-κινηθούν και να συμβάλλω δημιουργικά στην αναζήτηση της ταυτότητάς τους και του προσωπικού τους νοήματος στη ζωή. Γράφω όταν έχω διάθεση να παίξω με τις λέξεις. Μια εικόνα που με συγκλόνισε ή με ξάφνιασε, ένα θέμα στην επικαιρότητα, ένα πρόβλημα στο σχολείο, ένα λογοπαίγνιο, ένα φαιδρό περιστατικό και η ιστορία αρχίζει το ταξίδι της κι εγώ απλά ακολουθώ.
Πώς αισθάνεσαι κάθε φορά που παρουσιάζεις κάποιο βιβλίο σου;
Σαν τον Πήτερ Παν που θέλει να τους ξεναγήσει στη μαγική Χώρα του Ποτέ-Ποτέ. Ενθουσιασμό, χαρά, συγκίνηση. Κάθε φορά σαν να είναι η πρώτη φορά.
Υπάρχει κάποιο αστείο περιστατικό που θα ‘θελες να μοιραστείς μαζί μας;
Σε μια παρουσίαση του βιβλίου μου «Θέλω να γίνω μάγος», εγώ στον ρόλο της Μάνιας, της ηρωίδας της ιστορίας, κρατώντας ένα μαγικό ραβδί, έκανα στα παιδιά την εξής ερώτηση: «Αν είχατε ένα μαγικό ραβδί, τι θα εξαφανίζατε από αυτά που σας στεναχωρούν ή σας θυμώνουν στο σπίτι ή στο σχολείο και τι θα εμφανίζατε στη θέση του;» Ένα αγόρι, 5 ετών, παίρνει το ραβδί στο χέρι του και λέει: «Θα εξαφάνιζα τη μαμά μου». Η μητέρα του ακριβώς δίπλα. Έκπληκτη εγώ τον ρωτάω: «Και τι θα εμφάνιζες στη θέση της;» «Τον σκύλο που δε θέλει να μου αγοράσει!»
Ταξιδεύεις συχνά στην επαρχία. Πόσο διαφέρουν τα παιδιά που ζουν στην επαρχία από τα παιδιά που ζουν στην Αθήνα;
Τα παιδιά στην επαρχία έχουν συνήθως λιγότερες ευκαιρίες συμμετοχής σε παρουσιάσεις βιβλίων και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Περιμένουν με μεγάλο ενθουσιασμό αλλά και σεβασμό να γνωρίσουν τον συγγραφέα και το έργο του, να συνομιλήσουν και να παίξουν μαζί του. Είναι πραγματική απόλαυση το κάθε μου ταξίδι. Όχι ότι τα παιδιά στην Αθήνα δε συμμετέχουν με την ίδια διάθεση στις όποιες δράσεις. Απλά τυχαίνει να έχουν πληθώρα ερεθισμάτων. Γνωρίζουμε, όμως, πως τα παιδιά είναι το πιο δύσκολο και απαιτητικό κοινό και αν τους κεντρίσεις το ενδιαφέρον, τα κέρδισες, όπου και να είσαι.
Τι συμβουλή θα έδινες σε εκπαιδευτικούς και γονείς να μιλήσουν στα παιδιά για την κρίση;
Αυτό που έχει σημασία είναι να χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά. Να περνούμε ποιοτικό χρόνο μαζί τους, με ηρεμία, ζεστασιά και πραγματικό ενδιαφέρον. Να μην τα φορτώνουμε με ενοχές για τις δικές μας δυσκολίες. Να αφουγκραζόμαστε τις επιθυμίες και τα προβλήματά τους. Να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας στην ψυχική τους ενδυνάμωση, σε μια υγιή αυτοεικόνα, σε μια σωστή διαχείριση των δύσκολων συναισθημάτων τους. Να τα στηρίζουμε στην αντιμετώπιση των δικών τους δυσκολιών. Μέσα από το προσωπικό μας παράδειγμα, να μάθουν να μην εγκαταλείπουν την προσπάθεια και να μην αποθαρρύνονται, παρά τις όποιες αποτυχίες. Να ξανασηκώνονται και να συνεχίζουν τον αγώνα. Ανεξάρτητα από την όποια κρίση.
Μπορούν τα παιδιά να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο και πως θα τα βοηθήσουμε εμείς ως εκπαιδευτικοί;
Αλίμονο αν τα παιδιά πάψουν να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο. Αν όλοι πάψουμε να ελπίζουμε, να ονειρευόμαστε και να επιχειρούμε να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα. Είναι χρέος μας ως εκπαιδευτικοί να τα εμπνεύσουμε, δείχνοντας πίστη στις ικανότητες και στις δυνάμεις τους, ακούγοντας πραγματικά τις ανάγκες και τα θέλω τους, σεβόμενοι τα όριά τους. Να μάθουν να θέτουν στόχους και να αγωνίζονται για την επίτευξή τους. Να υπερασπίζονται και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα και τις υποχρεώσεις τους, με γνώμονα το προσωπικό και το κοινωνικό καλό.
Πώς προέκυψε η ιδέα να γράψεις ένα βιβλίο όπως ¨Τα κλαδιά της σοφίας¨ και τι μηνύματα κρύβει για μικρούς και μεγάλους;
Η αρχική ιδέα της ιστορίας προέκυψε σε ένα ταξίδι μου στη Νυρεμβέργη το 2010. Μια παραμυθένια πόλη που βομβαρδίστηκε σφοδρά από τους Συμμάχους το 1945 και καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς. Ανοικοδομήθηκε μετά τον πόλεμο σε μια προσπάθεια αποκατάστασης του προπολεμικού μεσαιωνικού προφίλ της.
Καθόμουν σ’ ένα ξύλινο παγκάκι στον περίβολο του κάστρου της. Είχα αφεθεί στην ομορφιά του τοπίου. Χάζευα τους περαστικούς προσπαθώντας να μαντέψω την ιστορία τους. Παρατηρούσα το ύφος τους, τον τρόπο που περπατούν, κοιτούν, συσχετίζονται. Ένα μεγάλο δέντρο δέσποζε στο τοπίο και τραβούσε την προσοχή. Τη δική τους και τη δική μου. Μια βελανιδιά. Διαδοχικές εικόνες πέρασαν ξαφνικά από μπροστά μου. Σαν από πολυκαιρισμένο φιλμ. Το χτες ήρθε να με συναντήσει στο σήμερα. Αναλογίστηκα τι έχει ζήσει αυτό το δέντρο. Σιωπηλός μάρτυρας της ανθρώπινης ιστορίας. Των φωτεινών και σκοτεινών σελίδων της. Όχι μόνο της επίσημης και καταγεγραμμένης Ιστορίας αλλά και της ιστορίας των απλών ανθρώπων. Αγόγγυστος και ανιδιοτελής αρωγός τους σε κάθε τους βήμα. Ανήμπορος υπερασπιστής της ζωής μπροστά στον παραλογισμό της ανθρώπινης απληστίας. Αυτή η ιδέα της ολοκληρωτικής αδυναμίας, του ανυπεράσπιστου του δέντρου με συγκλόνιζε πάντα. Τα αγαπώ πολύ τα δέντρα. Τα παιδιά πάλι αγαπούν τον πόλεμο. Είναι προσφιλές παιχνίδι στην καθημερινότητά τους. Όμως, το παιχνίδι γίνεται εφιάλτης, όταν η πραγματικότητα συναντήσει τη φαντασία τους. Και τότε όλα αλλάζουν… Η ζωή βέβαια θα πάρει πάλι τη σκυτάλη και θα ξανανθίσουν μέσα από τις στάχτες τα δέντρα και τα πρόσωπα των ανθρώπων. Η ιστορία, οι ιστορίες συνεχίζονται…
Το κείμενο το ξανακοίταξα με προσοχή και αγάπη τρία χρόνια μετά, με την προοπτική της έκδοσής του πια από τις εκδόσεις Παρρησία. Ένιωσα ότι ιδανικές για να συμπληρώσουν, να υποστηρίξουν και να αφηγηθούν από κοινού την ιστορία της βελανιδιάς, θα ήταν οι εικόνες της ταλαντούχας ζωγράφου-εικονογράφου Ντανιέλας Σταματιάδη. Και μάλιστα η τεχνοτροπία που είχε ακολουθήσει σε ένα άλλο βιβλίο, την «Υπόσχεση» της Άννας Κονόμος. Ήμουν τυχερή που δέχτηκε. Είναι σαν να βλέπεις την ιστορία να διαδραματίζεται μπροστά σου σε απόσταση αναπνοής. Κι εσύ είσαι κρυμμένος στην άκρη της σελίδας. Ασφαλής και ευγνώμων.
Η υποβλητική μουσική του επίσης ταλαντούχου μουσικού Γιάννη Μυγδάνη ντύνει έξοχα την αφήγηση της ιστορίας και δένει αρμονικά με το σύνολο. Είμαι ευτυχής για τη συνεργασία μαζί τους.
Τα κλαδιά της σοφίας κρύβουν τις ελπίδες και τα όνειρα των ανθρώπων. Τα παιδιά και οι νέοι άνθρωποι, σήμερα έχουν το δικαίωμα να ονειρεύονται;
Κανείς δεν έχει δικαίωμα να τους στερήσει τα όνειρα. Να μας τα στερήσει. Μέσα στο όνειρο βρίσκεται ο σπόρος της αναγέννησης, της μεταμόρφωσης, της αλλαγής όσων μας θλίβουν και μας συνθλίβουν καθημερινά. Ένα βήμα χωρίζει το όνειρο από την πράξη. Αρκεί να το κάνουμε.
Μια ευχή για τα παιδιά του κόσμου που ελπίζουν σ’ ένα καλύτερο αύριο
Με αγάπη, πίστη και αγώνα, όλα μπορούν να συμβούν!
