Είναι εκπαιδευτικός σύμβουλος, ερευνήτρια παιδικής λογοτεχνίας και creative director στην εταιρία εκπαιδευτικών προγραμμάτων «Μικρός Οδυσσέας». Φοίτησε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας και παράλληλα σπούδασε Εικονογράφηση και Οπτική Επικοινωνία στην Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών AAS.
Η αγάπη της για την βιωματική μάθηση την καθοδήγησε στην σχεδίαση και στην υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων πολλαπλής νοημοσύνης για παιδιά, με εργαλεία τις τέχνες, τις επιστήμες και κυρίως την παιδική λογοτεχνία.
Υπήρξε για 5 χρόνια Υπεύθυνη του Δημιουργικού Προγράμματος του Κέντρου Προσχολικής Αγωγής και Δημιουργικής απασχόλησης «Φωλιά της Αλίκης», στη Μυτιλήνη. Σχεδιάζοντας το πρόγραμμα, προχώρησε σε μία πρωτοπόρα ένταξη πολλαπλών βιβλιοθηκών παιδικής λογοτεχνίας και παιδαγωγικού παιχνιδιού, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στα παιδιά να συνδυάσουν, μέσα από διαφορετικές δράσεις, τα δυο αυτά μοναδικά εργαλεία μάθησης. Με αυτόν το τρόπο αναπτύχθηκαν στον χώρο πρωτοποριακές βιβλιοθήκες ελληνικής και αγγλικής παιδικής λογοτεχνίας, προσχολικής και νηπιακής αγωγής καθώς κι ένα ιδιαίτερα ενημερωμένο τμήμα νεανικής λογοτεχνίας. Δημιουργήθηκε παράλληλα μία άριστη συνεργασία με το τοπικό βιβλιοπωλείο «Book and Art» που της έδωσε την ευκαιρία να συμμετάσχει σε μία ευρύτερη γκάμα παρουσιάσεων βιβλίων και συγγραφέων με την ταυτόχρονη διοργάνωση και βιωματικών εργαστηρίων με τον τίτλο «Μικρός Οδυσσέας».
Τον Ιανουάριο του 2017 μετακόμισε μόνιμα στην Κύπρο και αρχικά συνεργάστηκε με σχολεία και νηπιαγωγεία. Στον πολυχώρο «Masterland» οργάνωσε λογοτεχνικά πρωινά εργαστήρια για δημόσια και ιδιωτικά, δημοτικά σχολεία της Κύπρου ως μία πρωτότυπη εναλλακτική πρόταση εκπαιδευτικής εκδρομής, με αποτέλεσμα μέσα σε 8 μήνες να επισκεφτούν τον χώρο πάνω από 13.000 μαθητές.
Το 2018 ίδρυσε την εταιρία εκπαιδευτικών προγραμμάτων «Μικρός Οδυσσέας», η οποία σχεδιάζει και υλοποιεί για τα σχολεία, βιωματικά, εκπαιδευτικά προγράμματα πολλαπλής νοημοσύνης, με εργαλεία τις τέχνες και την παιδική λογοτεχνία, με την άδεια του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου. Κατά τη διάρκεια αυτής της χρονιάς ταξίδεψε στα σχολεία με το πρότυπο πρόγραμμα φιλαναγνωσίας «Βίβλιος Ίππος», με ιδέες και προτάσεις εναλλακτικής μάθησης κι εκπαίδευσης. Μέσα στα πλαίσια αυτού του προγράμματος το 2019, φιλοξένησε τις συγγραφείς Κατερίνα Τζαβάρα, Ελένη Γερουλάνου, Μαρίνα Γιώτη και Παναγιώτα Πλησή, την εικονογράφο Ίρις Σαμαρτζή και την εκδότρια Μαριάννα Ψύχαλου (εκδ. Μικρή Σελήνη). Μέσα στα πλαίσια των επισκέψεών τους δομήσαν και υλοποιήσαν ιδιαίτερα θεατρικά, εικαστικά και μουσειακά εργαστήρια σε σχολεία και Πανεπιστημιακές Βιβλιοθήκες της Κύπρου.Το 2021 και με σκοπό την ψυχική ενδυνάμωση των παιδιών στα σχολεία λόγω της πανδημίας, δημιούργησε το πρόγραμμα «Η Αλίκη στην χώρα του συγγραφέα» ψάχνοντας ήρωες και ηρωίδες ψυχικής ανθεκτικότητας, ενσυναίσθησης και έμπνευσης. Στο πρόγραμμα ενσωμάτωσε ως εκπαιδευτικά εργαλεία το διαδικτυακό λογοτεχνικό ραδιόφωνο για τα παιδιά, το επιτραπέζιο παιχνίδι ιστοριών και ηρώων και τη θεατρική παρουσίαση στοιχείων του ήρωα.
Ως δημιουργός των σεναρίων των ραδιοφωνικών εκπομπών του προγράμματος της «Αλίκης στην χώρα του συγγραφέα», προσπαθεί να καλλιεργήσει την περιέργεια με εργαλείο τον ήχο σε μία εποχή κυριαρχίας της εικόνας.
Επιπρόσθετα προχωρά πλέον σε μια ευρεία συνεργασία με βιβλιοθήκες και οργανισμούς πολιτισμού στην Ελλάδα, στοχεύοντας να συνδέσει τον λογοτεχνικό πλούτο των δύο χωρών και να καταστήσει τα προγράμματά της προσβάσιμα και στην Ελλάδα.
Η Αγγελική Χαλκιοπούλου σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Πώς συστήνεσαι σε όποιον έρχεται σε κάποιο πρόγραμμά σου και δεν σε γνωρίζει;
Συστήνομαι ως Αγγελική η λάτρης των βιβλίων, αφήνω την Αλίκη, τη λογοτεχνική μου περσόνα να αποκαλυφθεί στα παιδιά κατά τη διάρκεια του προγράμματος και να αποτελέσει μ’ αυτόν τον τρόπο ένα “σύμβολο αναζήτησης “ με το οποίο όλοι μπορούν να ταυτιστούν!
Πώς επιλέγεις τα βιβλία που θα εντάξεις στα προγράμματά σου;
Διαβάζω πολλά βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, ως παιδί όμως. Μπορεί να ακούγεται περίεργο αλλά η παιδική λογοτεχνία με ταξιδεύει στην παιδική μου ηλικία. Η γραφή του λογοτεχνικού έργου δημιουργεί αυτόματα στο μυαλό μου εικόνες και περιβάλλοντα, δημιουργεί συναισθήματα και με καθηλώνει με την ευρηματικότητα της κάθε ιδέας. Όταν – κι αυτό είναι εντελώς προσωπική άποψη βέβαια – το βιβλίο, η ιστορία, ο ήρωας ή η ηρωίδα “δέσουν” στο μυαλό μου με την ερμηνεία, την κατανόηση, την ανάπτυξη ενός θέματος, τότε το επιλέγω, γιατί μπορώ να το “μεταδώσω” στα παιδιά, μπορώ να “μεταφέρω” το συναίσθημα, την ένταση, τη δύναμη, μπορώ να στηρίξω τη θέση, την άποψη. Μόνο τότε κι αυτό φυσικά έχει να κάνει με τα δικά μου βιώματα, τις δικές μου εμπειρίες ζωής.
Τα βιβλία έχουν συγκεκριμένες ηλικίες στις οποίες απευθύνονται;
Για μένα όχι. Και λέω για μένα γιατί αναγνωρίζω πως πολλές φορές ο ηλικιακός διαχωρισμός των βιβλίων βοηθά τους γονείς να επιλέξουν. Θα ήθελα όμως κι εκείνοι σταδιακά να επιλέγουν ή να στηρίζουν την επιλογή των παιδιών τους με άλλα κριτήρια. Εγώ χρησιμοποιώ τα βιβλία όπως σου το έθεσα πιο πάνω, ως “μεταφορείς ιδεών”, ως “σημεία έμπνευσης” που ανοίγουν στο μυαλό των παιδιών “παράθυρα” δημιουργικής σκέψης. Δεν είναι άδικο λοιπόν ένα βιβλίο αριστουργηματικά δοσμένο, με μοναδική πλοκή, ιδέα, γλώσσα, με εξαιρετικούς χαρακτήρες, με ευρηματικότητα και δημιουργικό πνεύμα, να το απορρίψω γιατί δεν απευθύνεται ακριβώς στις ηλικίες με τις οποίες θα δουλέψω;
Πολλές φορές η ηλικιακή κατηγοριοποίηση μου φαίνεται παράλογη γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί και διαφορετικοί παράμετροι για την επιλογή ενός βιβλίου. Το ξεχωριστό βιβλίο θέλω να το γνωρίσουν όλα τα παιδιά, είτε είναι εικονο-βιβλίο, είτε είναι βιβλίο χωρίς καθόλου κείμενο, είτε είναι μέρος ενός μεγάλου βιβλίου από το οποίο θέλω τα παιδιά να πάρουν έστω μία μικρή γεύση, έναυσμα για το μέλλον.
Ισχύει το «Δεν είναι το τι χρησιμοποιώ αλλά το πως»; Ποια άλλη εφαρμογή έχει αυτή η φράση στα προγράμματα που σχεδιάζεις;
Μάλλον το απάντησα και πιο πάνω. Νομίζω αυτή η φράση είναι το βασικό μου μότο. Δυσκολεύτηκα πολύ με την εφαρμογή της στη ζωή μου γιατί “δεν χωρούσα μέσα στα καλούπια τυπικών προγραμμάτων φιλαναγνωσίας”. Υπάρχουν φυσικά πολλοί και μοναδικοί άνθρωποι που ασχολούνται με το παιδικό βιβλίο και προσπαθούν ο καθένας με το δικό του τρόπο να το φέρει κοντά στο παιδί. Έτσι κι εγώ σχεδιάζω το δικό μου δρόμο, όταν σχεδιάζω ένα πρόγραμμα. Μία διαδρομή καθόλου εύκολη αφού συνεχώς προσπαθείς να βρεις τεχνικές και τρόπους για να μεταφέρεις στο κοινό σου αυτό το “ιδιαίτερο κάτι” που εσύ παίρνεις με την ανάγνωση ενός βιβλίου.
Πολλές φορές λοιπόν μέχρι να βρεις το δρόμο σου αποτυγχάνεις, πειραματίζεσαι, τελματώνεις άλλα αν επιμείνεις γιατί αγαπάς και σέβεσαι την διαδικασία, αυτό που προκύπτει είναι η δική σου μοναδική ερμηνεία και αυτήν την αυθεντικότητα και την πίστη σε αυτό που κάνεις, τα παιδιά είναι τα πρώτα που την αναγνωρίζουν!
Πώς είναι μια crossover ανάγνωση; Τι χαρακτηριστικά έχει;
Στην Αμερική και στην Αγγλία η ερμηνεία του Crossover Reading έχει να κάνει κυρίως με την λογοτεχνία που απευθύνεται τόσο σε παιδιά όσο και σε μεγάλους, δηλαδή μπορεί να διαβαστεί από κάθε κοινό (Τι λέγαμε για τις ηλικίες πιο πάνω;).
Εγώ προσωπικά αυτή την “Ανάγνωση που περνά Απέναντι“ την προσάρμοσα στα προγράμματά μου σε πιο μικρές ηλικίες, καταργώντας ουσιαστικά τα ηλικιακά όρια της παιδικής λογοτεχνίας αλλά και για να γίνω πιο τολμηρή, συνδυάζοντας και διαφορετικά “μυαλά συγγραφέων”, διαφορετικές απόψεις, οπτικές και εκφράσεις, διαφορετικά πολιτιστικά περιβάλλοντα, για το ίδιο θέμα, περνώντας ουσιαστικά από την μία ερμηνεία στην άλλη κι έχοντας πάντα στο μυαλό μου τη διαφορετικότητα των παιδιών.
Νιώθω έτσι πως τα περισσότερα παιδιά θα βρούνε μία δική τους ταύτιση και θα μάθουν να σέβονται σταδιακά τις απόψεις των άλλων.
Το βιβλίο είναι δια πάσαν νόσον… ή όχι;
Το βιβλίο δεν είναι μαγικό ραβδί να μας ελευθερώσει από κάθε πρόβλημα ή χάπι για να γίνουμε καλά. Το βιβλίο αλλάζει τον τρόπο σκέψης μας, μας εμπνέει, μας καλεί να δούμε τον εαυτό μας ως μέρος του όλου κι όχι ως επίκεντρο.
Όπως αντιλαμβανόμαστε αυτή είναι μία διαδικασία ζωής, χρειάζεται υπομονή, αγάπη και εμπνευσμένους ανθρώπους που θα χρησιμοποιήσουν ευφάνταστα το βιβλίο στην εκπαιδευτική διαδικασία για να δρέψουμε αργότερα τους καρπούς της αλλαγής μέσα στην κοινωνία. Εκπαιδευτική επένδυση είναι το βιβλίο για ένα καλύτερο αύριο!
Τι είναι η Λαγουδότρυπα;
Τρεις είναι οι λαγουδότρυπες μέσα στις οποίες θα “χαθούν” φέτος τα παιδιά στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα “ Η Αλίκη στη χώρα του συγγραφέα + “. Καθεμία από τις τρεις έχει οδηγό-σύμβολο έναν ήρωα ή μία ηρωίδα από το λογοτεχνικό βιβλίο “Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων”. Οι Λαγουδότρυπες αυτές θα αποτελέσουν για τα παιδιά εκπαιδευτικά ταξίδια στην Αυτογνωσία & στην Ευαλωτότητα, στην Ψυχική Ανθεκτικότητα, στη Γνώση του κόσμου και στα Όρια. Όλα αυτά με “μαγικά εργαλεία” τα βιβλία, τις ιστορίες, τους χάρτες ηρώων και ηρωίδων. Περισσότερα στις αρχές Σεπτεμβρίου που θα γίνει και η παρουσίαση του προγράμματος στην Δημοτική Βιβλιοθήκη του ΤΕΠΑΚ.
Μίλησε μας για τους Παιχνιδότοιχους…
Οι “Παιχνιδότοιχοι των Ιστοριών” ήταν το αποτέλεσμα μίας εκπληκτικής χρονιάς σε Μονάδες Ειδικής Εκπαίδευσης μέσα στα σχολεία. Με μία προσαρμογή στις ανάγκες και στις δυνατότητες των παιδιών, το λογοτεχνικό πρόγραμμα “Η Αλίκη ανακαλύπτει” κατόρθωσε με τη βοήθεια του ιδρύματος Andrey & Julia Dashin’s Foundation να ταξιδέψει, όλο τον χρόνο, σε δύο δημόσια σχολεία, με αποτελέσματα που εξέπληξαν κι εμάς τους ίδιους. Θέλοντας να “κλείσουμε” τη χρονιά μας με ένα πρότζεκτ συμβολικό τόσο για την ενσωμάτωση των ηρώων και των ηρωίδων στην καθημερινότητα του σχολείου, όσο και για τον εκπληκτικό συνδυασμό ιστορίας και παιχνιδιού ως μέσο έκφρασης και συνάντησης για όλα τα παιδιά του σχολείου, “εμπλέξαμε” σε ένα τοίχο, ήρωες και ηρωίδες βιβλίων που διαβάσαμε, με αντικείμενα που μας ταξιδεύουν στις ιστορίες των βιβλίων αλλά και με εγκαταστάσεις Lego στις οποίες μπορούμε να παίξουμε/αναπαραστήσουμε την ιστορία, με διάφορους τρόπους! Φέτος ετοιμάζουμε ακόμα μεγαλύτερες εκπλήξεις μέσω του προγράμματος, θα συνεχίσουμε στα σχολεία που έχουμε ήδη ξεκινήσει και θα ταξιδέψουμε σε ακόμη ένα σχολείο!
Ποιοι είναι οι “Δημοσιογράφοι του Μέλλοντος” και πως συνδυάζονται με την λογοτεχνία;
“Οι Δημοσιογράφοι του Μέλλοντος” είναι ένα πρόγραμμα το οποίο εμπνεύστηκα μετά από μία συζήτηση που είχα με την κόρη μου την Μάγδα, για το πόσο “τυπικά” πολλές φορές αντιμετωπίζει το εκπαιδευτικό σύστημα την γνώση και τη μάθηση. Με ρώτησε λοιπόν η Μάγδα: “Μαμά πως είναι δυνατόν να “τεμαχίζουμε” έτσι τη γνώση, πως διαχωρίζουμε τα αντικείμενα σαν να είναι “ανοίκεια” μεταξύ τους. Πως βάζουμε από τη μία πλευρά την Τέχνη (όσο περιορισμένη), από την άλλη την Επιστήμη ή την Τεχνολογία, από την άλλη τη Λογοτεχνία, την Ιστορία ή την Γεωγραφία κ.τ.λ. Πώς είναι δυνατόν να μην αναγνωρίζουμε το ουσιαστικό αποτέλεσμα που έχει η συνδυασμένη δράση όλων μαζί στην ουσιαστική μόρφωση;” Τότε ήταν που κατάλαβα πως η Μάγδα είχε “βάλει σε λέξεις” αυτό που προσπαθώ μέχρι τώρα να εφαρμόσω στο εκπαιδευτικό μου πρόγραμμα.
Αγαπώ τις ιστορίες, τους ήρωες και τις ηρωίδες και τις “βγάζω βόλτα” στον κόσμο και στην ζωή μας. Και η ζωή μας έχει απ’ όλα, έχει φαντασία, όνειρο, επιστήμη, συναίσθημα, τεχνολογία, τέχνες, πολιτισμό! Σκέφτηκα λοιπόν πως οι “Δημοσιογράφοι του Μέλλοντος” θα μπορούσαν να είναι η ετήσια εκδοχή του προγράμματός μου, οι ερευνητές ζωής και γνώσης μέσα από την λογοτεχνία.
Έτσι τα “κλειδιά της έμπνευσής τους” για κάθε θεματική που επέλεξαν τα βρήκαμε μέσα στα βιβλία. Ουσιαστική ήταν και η ελευθερία που ένιωσαν τα παιδιά, να ενσωματώσουν στη δράση τους, σύγχρονα μέσα, δημιουργώντας έτσι τους “Ινφλουένσερς της διαφορετικότητας” και τους “Τικ – τοκερς της Αιμοδοσίας”. Φέτος ολοκληρώσαμε ένα τέτοιο ετήσιο πρόγραμμα με μεγάλη επιτυχία στο Β’ Δημοτικό Σχολείο Ποταμού Γερμασόγειας, στη Λεμεσό, με την συμβολή εξαιρετικών δασκάλων όπως η Όλγα Οικονομίδου, η Ευαγγελία Παπανικολάου, η Βάσω Παπαγεωργίου και φυσικά η εξαιρετική διευθύντρια, η κ. Μαρία Τσαγγάρη. Κι όλο αυτό παρόλο που οι καραντίνες και οι απουσίες παιδιών δυσκόλεψαν το έργο μας. Ήθελα όμως με όλη μου την καρδιά αυτό το πρόγραμμα να ολοκληρωθεί ακόμη και μέσα σε δύσκολες συνθήκες πραγματώνοντας ουσιαστικά το νόημα της ψυχικής ενδυνάμωσης που προσπαθούμε να μεταφέρουμε!
Ποιος ήταν ο στόχος της Ημερίδας του Ιουνίου;
Με τον τίτλο “ΑλλάΖΩ γιατί ΔιαβάΖΩ και ΔιαβάΖΩ γιατί ΑλλάΖΩ / Εργαστήρια που αλλάζουν την αντίληψή μας για την διδασκαλία, την μάθηση και τη ζωή”, σχεδιάστηκε από τον Μικρό Οδυσσέα και την IBBY Κύπρου, μία Ημερίδα, με γνώμονα τον Γραμματισμό του Μέλλοντος. Η αλλαγή και η εξέλιξη αποτελεί βασικό στοιχείο της ευρύτερης υπαρξής μας, ωστόσο η ταχύτητα με την οποία συντελούνται οι αλλαγές στον σύγχρονο κόσμο δημιουργεί νέες εκπαιδευτικές ανάγκες, με στόχο την “Εξερεύνηση του Αγνώστου”.
Οι ήρωες και οι ηρωίδες της λογοτεχνίας διαγράφουν για μένα, πορείες κριτικής και δημιουργικής σκέψης, που μπορούν να αποτελέσουν μία καινοτόμα εργαλειοθήκη έμπνευσης, προς αυτήν την κατεύθυνση. Στην Ημερίδα αυτή πήραν μέρος συγγραφείς από Ελλάδα και Κύπρο σε μία ιδιαίτερα απολαυστική σύνθεση και συνεργασία. Περισσότερες πληροφορίες και συμπεράσματα των προτάσεων των εργαστηρίων της Ημερίδας, θα παρουσιαστούν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του ΤΕΠΑΚ, στο Open Day του Μικρού Οδυσσέα, τον Σεπτέμβριο, σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί στο τέλος Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου.
Τι άλλο ετοιμάζεις στην Δημοτική βιβλιοθήκη του ΤΕΠΑΚ;
Για ποιο πρόγραμμα πρώτα να μιλήσω! Πρωινές επισκέψεις σχολείων με τις Λαγουδότρυπες της “Αλίκης στη χώρα του συγγραφέα +”. Δράση για εφήβους με Λογοτεχνία του Φανταστικού, δράσεις για παιδιά Δημοτικού και Παιχνιδο-συναντήσεις με το παιχνίδι καρτών στη βιβλιοθήκη : “Λαγουδότρυπες, πάμε!”. Σεμινάρια & ημερίδες για γονείς και εκπαιδευτικούς. Τέλος ξεκινώ τη νέα σχολική χρονιά, μαζί με τη φίλη και εξαιρετική εκπαιδευτικό, Μαρίνα Παφίτη, ένα ελπιδοφόρο πρόγραμμα Γραμματισμού, για “τα παιδιά που έρχονται από τη θάλασσα” όπως η ίδια τα ονόμασε. Το πρόγραμμα αυτό θα πραγματοποιηθεί στην Κοφίνου και στο “Σχολείο της Κυριακής”, ένα σχολείο – όραμα, για τα παιδιά πρόσφυγες. Περισσότερες όμως πληροφορίες για όλα αυτά σε λίγες μέρες.
