Γεννήθηκε το 1958 κοντά στον Αχελώο και έλαβε την ορμή του. Στις όχθες της παιδικής και εφηβικής της ηλικίας βλάστησαν σκληρές μοίρες. Μιμήθηκε τον ποταμό της γεννέτειρας και δεν σταμάτησε πουθενά παρά στη μεγάλη θάλασσα. Το 1974 πλησίασε τα βήματα και τη ζωή της στον μεγάλο ποιητή Νίκο Γκάτσο και εκούσια γίνηκε η ομορφότερη σκιά του μέχρι το θάνατό του το 1992. Στίχους της έντυσαν με μελωδίες ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Ζουλφί Λιβανελί, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Νότης Μαυρουδής και άλλοι. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το βιβλίο της “Λιβερίνος και Ρικάρντα”, ένας αυθεντικός ύμνος στον έρωτα και την αγάπη που συγκινεί μικρούς και μεγάλους.
Η Αγαθή Δημητρούκα πάντοτε έφευγε προς τις ιδέες, ποτέ από αυτές. Θρήνησε τις απώλειες, δεν κρύφτηκε πίσω τους και επιβιώνει καθημερινά κυλώντας ή πλέοντας προς τη χαρά, μεταφράζοντας από την αγαπημένη ισπανική γλώσσα, στέλνοντας λέξεις σε απροσδόκητα ταξίδια της μουσικής και της τέχνης.
Συνέντευξη στον Απόστολο Πάππο και το ELNIPLEX.
Κυρία Δημητρούκα καλώς ήρθατε στο elniplex και σας ευχαριστώ για την τιμή. Θα ήθελα να ξεκινήσω ρωτώντας γιατί η Αγαθή Δημητρούκα αισθάνεται στιχουργός αλλά όχι ποιήτρια; Πού διαφέρει –όχι σε αξία- ο Λόρκα και ο Νερούδα από την Δημητρούκα;
Κύριε Πάππο, η τιμή είναι για μένα και σας ευχαριστώ για την απροσδόκητη πρόσκληση.
Αισθάνομαι, περισσότερο θέλω να πιστεύω πως είμαι στιχουργός που γράφει ποιητικούς στίχους. Μ’ ενοχλεί αφάνταστα να με αποκαλούν ποιήτρια, γιατί, έχοντας θαυμάσει και ζήσει με τόσο σπουδαίους ποιητές, ξέρω πως κάτι ποιηματάκια που έχω γράψει είναι απλώς παιχνίδια και δε δικαιολογούν έναν τέτοιο τίτλο.
Οι ερωτήσεις σας είναι στην κόψη του ξυραφιού. Δεν μπορεί να γίνει σύγκριση ώστε να προκύψει κάποια διαφορά. Θα σας πω απλώς ότι με τους δύο ποιητές τη συνδέει ο θαυμασμός της προς το έργο τους. Με τον Λόρκα τη συνδέει κι αυτός ο πόνος της μεσογειακής ψυχής, ο ανεξήγητος πολλές φορές κι αβάσταχτα μοναχικός.
Ο Νίκος Γκάτσος ήταν ποιητής όπως πιστεύουμε πολλοί ή ένας στιχουργός που φρόντιζε τα γραπτά του με την σχολαστικότητα και τον πόνο ενός ποιητή;
Παντού και πάντα ποιητής: Και στην ποίηση και στο τραγούδι και στο θέατρο.
Ποια ήταν η πιο ασυναίσθητη επιρροή που θεωρείτε ότι δεχθήκατε από εκείνον ως άνθρωπος και δημιουργός;
Στα «ανθρωπινά», να πιστεύω ότι καθένας κάνει αυτό που μπορεί και να μην κατηγορώ κανέναν ότι δεν υπερβαίνει τον εαυτό του.
Στα «δημιουργικά», να χρησιμοποιώ τη σταθερή, τη συμπαγή γλώσσα και να την νιώθω πατρίδα μου.
«Λιβερίνος και Ρικάρντα», το νέο σας βιβλίο έχει δύο πρόσωπα και έναν μεγάλο έρωτα. Γιατί θέλατε να μιλήσετε σε παιδιά και μεγαλύτερους για έναν «αταίριαστο» έρωτα;
Με ρωτάτε για κάτι που «συνέβη» πριν δώδεκα με δεκατέσσερα χρόνια, για μια ιστοριούλα που γράφτηκε το 2003 με 2005. Από τότε η Έλενα Πατάκη ήθελε να την κάνει βιβλίο, αλλά εγώ που, χωρίς να το θέλω, κάποιες φορές δυσκολεύω τα πράγματα, σκεφτόμουν μαζί κι ένα CD με το τραγούδι χωρίς ωστόσο να κάνω και τις απαραίτητες ενέργειες. Πέρασαν τα χρόνια, μπήκαν άλλα στη μέση, βγήκαν άλλα βιβλία και πέρυσι, στην παρουσίαση από τις Εκδόσεις Πατάκη βιβλίων για παιδιά με θέμα την αγάπη, ζήλεψα τόσο πολύ που ξεκόλλησα από την ιδέα του CD. Έτσι χαίρομαι μια πλουσιοπάροχη έκδοση από την Έλενα και πανέμορφη με τις ζωγραφιές της Ιφιγένειας Καμπέρη, περιμένοντας το επόμενο στάδιο: μια παιδική όπερα.
Απαντώντας στην ερώτησή σας, όταν ξεκινάω να γράφω δεν έχω από την αρχή ξεκάθαρο στόχο, το αντίθετο, νομίζω πως η συνέχεια έρχεται από μόνη της και πολλές φορές υπαγορεύεται από λόγους αισθητικής. Αυτό συνέβη κι εδώ: μου φαινόταν αντιαισθητικό μέχρι βαρβαρότητας τη γιγάντισσα Ρικάρντα να την ερωτευτεί ένας γίγαντας. Την ερωτεύτηκε το αντίθετό της, ένα «μικρό, μικρούλικο και μικροτοσοδούλικο» ξωτικό, ο Λιβερίνος, ένα πλάσμα εντελώς ποιητικό. Κι όταν η Ρικάρντα ανταποκρίθηκε, ο ίδιος ο φαινομενικά «αταίριαστος» έρωτάς τους βρήκε τον τρόπο να τους εξισώσει.
Λοιπόν, αυτή την «εξισορροπητική» δύναμη του «αμοιβαίου» έρωτα θέλησα να δείξω στα παιδιά και στους μεγάλους.
«Για να σε βρω, γιγάντισσα, / τη γη με δάκρυ ράντισα». Πίσω από το ευφυές χιούμορ κρύβεται και μια δήλωση; Έχει πόνο η αναζήτηση του μεγάλου έρωτα (και δεν αναφέρομαι στον έρωτα προς πρόσωπο απαραίτητα);
Έτσι φαίνεται. Κι εκτός από πόνο, έχει και κόπο και υπομονή. Κι ο έρωτας για τα «άυλα» μας κάνει να πετάμε χωρίς φτερά, μας κάνει να χορεύουμε χωρίς πόδια, μας κάνει να αισθανόμαστε το ρίγος των θεών.
Τελικά αναρωτιέμαι… Από τη στιγμή που υπάρχει έρωτας, μπορούμε να τον αποκαλούμε αταίριαστο λόγω φυσιογνωμικών ή άλλων εξωτερικών χαρακτηριστικών;
Μα ο έρωτας στον οποίο αναφερόμαστε, ο υγιής έρωτας, εξισώνει και εξισορροπεί. Δυστυχώς, η εποχή μας έχει πολλούς εφιάλτες ν’ αντιμετωπίσει και μας διαφεύγει ο μεγαλύτερος: η ανηδονία.
Ο έρωτας στα παιδιά τι θέση κατέχει; Γιατί τα ενδιαφέρει;
Δεν μπορώ να απαντήσω ως ψυχολόγος ούτε να αναμασήσω κάτι που έχω διαβάσει. Θα μιλήσω εμπειρικά, μέσα από το μάθημα στιχουργικής που κάνω στα παιδιά όταν με καλούν σε σχολεία.
Στην επιλογή θέματος, με αμελητέες εξαιρέσεις, όλα τα παιδιά προτιμούν το ερωτικό τραγούδι. Με συντριπτική πλειοψηφία, επικρατεί η ιπποτική διάθεση, δηλαδή, αγόρια και κορίτσια θέλουν τα λόγια που θα γράψουμε να απευθύνονται από αγόρι σε κορίτσι, από άντρα σε γυναίκα. Επίσης, ως περιεχόμενο, επικρατεί η ερωτική εξομολόγηση, η εξύμνηση και η εκδήλωση λατρείας προς το αγαπημένο πρόσωπο, πάντα ευγενικά και ποιητικά. Κι όσο προχωράνε οι στίχοι μας, τόσο μεγαλύτερη χαρά δείχνουν τα παιδιά, σχεδόν ευδαιμονία. Κι όποτε το τραγούδι βγαίνει διαλογικό, ζητάμε από τον δάσκαλο και τη δασκάλα να το απαγγείλουν και τότε ο «έρωτας» γίνεται συνώνυμο της ευθυμίας.
Σας έχει τύχει να επικοινωνήσουν μαζί σας μικρά παιδιά για δικούς σας στίχους, του Γκάτσου, του Λόρκα, του Νερούδα και να σας εκφράσουν απορίες ή θαυμασμό;
Το πιο συγκινητικό που μου έχει τύχει με δικούς μου στίχους είναι από μεγαλύτερα παιδιά, μαθητές πολυπολιτισμικού λυκείου, τα οποία, χάρη στην καθηγήτριά τους, ανακάλυψαν την «Προσευχή του ακροβάτη» ως προσωπική τους, εμψυχωτική και ανεξίθρησκη προσευχή. Βεβαίως, είναι και η μουσική του Χατζιδάκι, μην το ξεχνάμε. Τα μικρότερα παιδιά γενικά με ρωτάνε αν, με αφορμή το μάθημα στιχουργικής, έχουν ακούσει κάποιο τραγούδι μου.
Με τους στίχους του Γκάτσου, οπωσδήποτε, γίνεται μεγάλο παιχνίδι. Γιατί και ξέρουν πολλά τραγούδια του και δικούς του στίχους χρησιμοποιούμε σαν παραδείγματα στο μάθημα στιχουργικής. Κι όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά, τόσο πιο αθώες και οι απορίες τους: Γιατί λέει «ψεύτικη ακρογιαλιά»; Η ακρογιαλιά δεν είναι ψεύτικη.
Σε Λόρκα και Νερούδα δεν έχουμε αναφερθεί ποτέ.
Επικοινωνούν οι μεγάλοι έρωτες της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Υπάρχει μια διαδρομή, ένας καθρέφτης όπου κοιτάζονται όλοι και μοιάζουν;
Έτσι λένε κάποια βιβλία. Βεβαίως, πιο πρόσφοροι είναι οι τραγικοί.
Ο Λιβερίνος και η Ρικάρντα αισθάνομαι ότι έχουν μεγάλο δρόμο μπροστά τους. Σας ενδιαφέρουν τα βραβεία, οι διακρίσεις;
Μακάρι να έχουν μεγάλο δρόμο και καλοτάξιδο είτε οδοιπόροι είτε εποχούμενοι. Γιατί τι άλλο είναι τα βραβεία και οι διακρίσεις αν όχι οχήματα που οδηγούν πιο μακριά;
Αν μ’ ενδιαφέρουν; Έχω μάθει να δουλεύω και να ταξιδεύω χωρίς αυτά. Ωστόσο, αναγνωρίζω τη χρησιμότητά τους, ιδίως αν συνοδεύονται από κάποιο αξιοπρεπές χρηματικό έπαθλο.
Κυρία Δημητρούκα σας ευχαριστώ θερμά.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
