Το σκληρό πρόσωπο της ζωής το ξέρει. Καιρό τώρα, οικοδομεί το καλό∙ αεικίνητη. Οι λέξεις υπηρετούν τις όμορφες ιδέες, τη φαντασία, τη συμπερίληψη.
Εκπαιδευτικός, συγγραφέας, πρόεδρος της ΙΒΒΥ Κύπρου (Κ.Σ.Π.Ν.Β.). Και παντού όλα παίρνουν το χρώμα της μάχης και της νίκης. Άλλοτε γιατί κρατά Τα έξι κλειδιά για να ξεκλειδώσεις τον κόσμο κι άλλοτε γιατί τα καταφέρνει στις πιο δύσκολες αποστολές. Τα βιβλία της ξεχωρίζουν, οι πρωτοβουλίες αποφέρουν καρπούς, η Κύπρος έχει στα χέρια της την αφίσα για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου 2026 με ένα πρωτοποριακό pr;oject.
Τα κατάφερα! είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου της που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Και είναι απολαυστικό.
#diavazoume /#diavazoume mazi τη συγγραφέα Έλενα Περικλέους σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Έλενα, τα κατάφερες. Έφτιαξες ένα βιβλίο που λέει πολλά σε πολλούς. Μίλησέ μας γι’ αυτό, για τις αφετηρίες του…
Δεν θέλησα να γράψω ένα κείμενο για ένα αυτιστικό παιδί, που να είναι και μετανάστης και να δυσκολεύεται πολύ στο σχολείο, στις σχέσεις του, στη ζωή του. Θέλησα να γράψω ένα βιβλίο για ένα αγόρι που τα κατάφερε. Γιατί θέλω όλα τα παιδιά, όλοι οι νέοι, να τα καταφέρουν. Να ανακαλύψουν τη θέση τους στον κόσμο. Υπάρχει μια θέση για τον καθένα μας. Αυτό θέλω να πιστεύω, γιατί είμαι από τη φύση μου αισιόδοξο άτομο. Φτάνει να τα καταφέρουμε. Και για να τα καταφέρουμε πρέπει να κάνουμε ένα ταξίδι μέσα μας. Για να μπορέσουμε να βγούμε έξω όπως ακριβώς είμαστε. Φορώντας τον καλύτερο μας εαυτό. Χρειαζόμαστε αγάπη, συντροφικότητα, αλήθεια, ελπίδα, σοφία, αυτογνωσία και συνείδητοποίηση του κύκλου της ζωής. Της αρχής και του τέλους. Αυτό καταθέτουν με την ενσωμάτωσή τους στην κύρια πλοκή του βιβλίου οι εφτά εγκιβωτισμένες χρωματιστές ιστορίες που βοήθησαν το αγόρι να τα καταφέρει.
Θεωρώ πως ένας συγγραφέας, όταν γράφει, ό,τι και αν γράφει, πρέπει να έχει κάτι να πει για τον κόσμο και τους ανθρώπους. Υπάρχουν εύκολα και δυσκολότερα θέματα. Θέματα που πρέπει να τα προσεγγίσεις με τρόπο αφυπνιστικό μεν, παρηγορητικό δε, κρατώντας πάντα την ελπίδα ζωντανή στην ψυχή των παιδιών και των εφήβων.
Μπορεί για κάποιους πιο ευάλωτους, για κάποιους λιγότερο τυχερούς, να φαίνεται πως οι σκάλες μόνο κατεβαίνουν. Μπορεί στην πορεία της ζωής τους να νιώθουν πως δεν αντικρίζουν ουρανό, στις καινούριες τους πατρίδες, με τις ξένες λέξεις που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να αρθρώσουν. Κάπου όμως κρύβεται «το σωσίβιο» που θα τους δώσει το στήριγμα για να πιαστούν και να επιβιώσουν δυνατοί και περήφανοι.
Θα έλεγα λοιπόν πως η αφετηρία του βιβλίου κρύβεται στη βαθιά μου πεποίθηση πως έτσι πρέπει να είναι ο κόσμος. Συμπεριληπτικός. Με μια θέση για τον καθένα και την καθεμιά. Με τρόπους και δρόμους που θα τους στηρίζουν μέχρι να τα καταφέρουν.
Ελπίζω, όντως να τα κατάφερα να προσφέρω στους νεαρούς αναγνώστες ένα βιβλίο- σωσίβιο που ενδυναμώνει ψυχικά μέσα από τη δημιουργική ανάγνωση και ενθαρρύνει τη συναλλαγή με το κείμενο αναδεικνύοντας την ερμηνευτική και εκφραστική πολλαπλότητα αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση και την αποδοχή, αναγκαιότητα αναμφισβήτητη στην πολύπλοκη και πολυδιάστατη εποχή μας.
Ή όμορφος ή έξυπνος ή χαριτωμένος ή ευγενικός ή πολύ καλό παιδί. Όλοι οι άλλοι δεν αξίζουν να αγαπηθούν από κάποιον; Αυτό είναι μια συνθήκη που δεν παραβιάζεται συχνά, έτσι;
Ναι, είναι μια συνθήκη που δεν παραβιάζεται συχνά. Δυστυχώς.
Δεν δίνουμε εύκολα ως ανθρωπότητα, ως κοινωνίες, ως άτομα, ευκαιρίες για να τα “καταφέρουν” άνθρωποι που δεν κουβαλούν κάτι που να μας αρέσει, που να μας συγκινεί, που να μας εντυπωσιάζει, που να ικανοποιεί την εικόνα που έχουμε φτιάξει για τους ανθρώπους που θέλουμε δίπλα μας, κοντά μας, στο χώρο που κινούμαστε και ζούμε.
Και αφού όντως δεν παραβιάζεται συχνά και αυτό είναι δεδομένο, πρέπει να βρούμε τρόπους συστηματικής παραβίασης αυτής της συνθήκης που οδηγεί αναπόδραστα συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων στην αποτυχία.
Ως άτομα, ειδικά αν δεν ανήκουμε στους τυχερούς που είναι όμορφοι ή έξυπνοι ή χαριτωμένοι ή ευγενικοί ή πολύ καλά παιδιά, πρέπει να ανακαλύψουμε τον κύκνο, το δώρο που κουβαλούμε μέσα μας, γιατί υπάρχει μέσα σε όλους μας ένας κύκνος. Όλοι έχουμε ένα θησαυρό, ένα ταλέντο, ένα δώρο. Να το βρούμε λοιπόν οφείλουμε και να το φωτίσουμε, για να το δουν όσοι δεν βλέπουν πέρα από την επιφάνεια. Να μετατραπούμε όπως λέει και ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν από ασχημόπαπα σε κύκνους.
Την ίδια ώρα, ως άνθρωποι, στις σχέσεις μας, συνειδητά, να δίνουμε ευκαιρίες σε εκείνους που δεν είναι όμορφοι ή έξυπνοι ή χαριτωμένοι ή ευγενικοί ή πολύ καλά παιδιά. Αν τους δώσουμε την ευκαιρία μπορεί και να εκπλαγούμε από τα όσα κρύβουν κάτω από την επιφάνεια. Μπορεί έτσι να τους δώσουμε την ευκαιρία να τα καταφέρουν.
Πόσο δύσκολο είναι να φτιάξεις έναν ήρωα με αυτισμό; Πόσο μελέτησες αυτούς τους ανθρώπους;
Δεν έγραψα εγχειρίδιο ψυχολογίας, έγραψα βιβλίο λογοτεχνίας. Μελέτησα φυσικά χαρακτηριστικά και δυσκολίες. Επέλεξα εκείνα τα στοιχεία που θεώρησα πως δυσκολεύουν περισσότερο τη λειτουργικότητά τους. Τις σχέσεις τους με τους ανθρώπους γύρω τους. Επέλεξα εκείνα που εξυπηρετούσαν καλύτερα την πλοκή μιας ιστορίας παρηγορητικής όπου ένα αγόρι -θα μπορούσε να είναι και κορίτσι αλλά ο αυτισμός είναι συχνότερος σε αγόρια- όπου το παιδί, ο νέος, τα καταφέρνει.
Σκάλες πάνω, σκάλες κάτω. Και κάποια ισιώματα για να κοντοστέκεσαι λίγο. Έτσι είναι η ζωή όλων μας;
Για τους πιο πολλούς. Υπάρχουν και οι πιο τυχεροί που οι σκάλες τους ανεβαίνουν πιο συχνά, γιατί έχουν “αστέρι”. Υπάρχουν και κάποιοι άλλοι, περισσότεροι δυστυχώς όπως τον καταντήσαμε τον κόσμο μας, που οι σκάλες τους όλο και κατεβαίνουν και δεν αντικρίζουν ουρανό. Εκείνο που μας σώζει είναι τα ισιώματα για να παίρνουμε ανάσες και η προοπτική του ουρανού που είναι πάντα εκεί, αφού όντως η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία.
Ο τρόπος που γράφεις έχει ποίηση μέσα του, έχει έναν λυρισμό που διαφέρει από την τηλεοπτική αφήγηση που έχουν πολλά σύγχρονα βιβλία για παιδιά και εφήβους. Πώς τον οικοδόμησες; Πώς κατέληξες -μέχρι στιγμής- σε αυτόν;
Αγαπώ την ποίηση γιατί η ποίηση οικοδομεί τον κόσμο. Γιατί η ποίηση δεν κραυγάζει, υπαινίσσεται και ο υπαινιγμός κάνει τον αναγνώστη να φαντάζεται. Γιατί η ποίηση ακούει τη σιωπή. Γιατί η ποίηση αντιστέκεται στη βεβαιότητα. Σταματά τον θόρυβο του νου και εναρμονίζει το μέσα με το έξω σου. Η ποίηση ακτινοβολεί και σημαίνει.
Αν τα κατάφερα χαίρομαι! Συνεχίζω να το παλεύω…
Τώρα το πώς οικοδομείται είναι πολύπλοκη υπόθεση. Αν ξέραμε τον τρόπο θα γινόμασταν όλοι ποιητές. Με διαβάσματα και γραψίματα το προσπαθώ. Κάποια πετυχημένα, κάποια αποτυχημένα. Τα πλείστα ακροβατούν στο μεταίχμιο.
Αισθάνεσαι κάποιες φορές ότι λίγο ή πολύ όλοι έχουμε αυτιστικές συμπεριφορές, προσδιορισμένες δυνατότητες ή αδυναμίες, απλώς δεν κουβαλάμε την ετικέτα των δυσκολιών του φάσματος;
Ισχύει. Νομίζω πως όλοι κουβαλούμε στη συμπεριφορά μας στοιχεία που μοιάζουν με αυτισμό, χωρίς όμως και να είναι αυτισμός αφού ο αυτισμός είναι μια εγγενής νευροαναπτυξιακή κατάσταση. Είναι το άγχος, η απομόνωση και οι αισθητηριακές υπερβολές της εποχής μας που πιθανόν να προκαλούν τέτοιες συμπεριφορές, κάτι που νομίζω πως σχετίζεται με τις δυσκολίες του σύγχρονου τρόπου ζωής και την πολυπλοκότητα των κοινωνικών δομών και των ανθρώπινων σχέσεων.
Τα κατάφερες! Τα καταφέρατε! Η Κύπρος του χρόνου έχει την τιμή να έχει το μήνυμα και την αφίσα του 2025. Το φωνάζω καιρό ότι είστε μια αγέλη που θα κάνει πολλά ακόμα. Πώς το καταφέρατε; Πώς αισθάνεστε για αυτό;
Είναι μεγάλη η χαρά μας που ο ΚΣΠΝΒ (Κυπριακός Σύνδεσμος Παιδικού Νεανικού Βιβλίου) έχει διεκδικήσει και έχει κερδίσει την ανάθεση για να ετοιμάσει το μήνυμα και την αφίσα της Παγκόσμιας Μέρας Παιδικού Βιβλίου. Η επιλογή του ΚΣΠΝΒ στηρίχτηκε τόσο στη δημοκρατική και συμπεριληπτική πρότασή μας για την επιλογή του/της συγγραφέα/εικονογράφου με την ενεργό εμπλοκή και των παιδιών στη διαδικασία, αλλά και στις παράλληλες υποστηρικτικές δράσεις που προτάθηκαν και αφορούν το γενικό μήνυμα:
“Plant stories and the world will blossom”
«Φυτέψτε ιστορίες και ο κόσμος θα ανθίσει”
Με λίγα λόγια δεν προχωρήσαμε με ανάθεση αλλά με ανοικτή πρόσκληση στους δημιουργούς να γράψουν και να ζωγραφίσουν.
Όλες οι εικόνες και όλα τα μηνύματα, αφού παραληφθούν από επιτροπή του ΚΣΠΝΒ, θα αριθμηθούν και θα αποσταλούν σε ειδική επιτροπή η οποία θα επιλέξει μέχρι δέκα μηνύματα και εικόνες.
Τα μηνύματα και οι εικόνες, που θα επιλεγούν σε αυτήν την πρώτη φάση, θα αποσταλούν σε αριθμό σχολείων Δημοτικής, Μέσης και Τεχνικής Εκπαίδευσης. Τα παιδιά των σχολείων, που θα λάβουν μέρος στην ψηφοφορία, αφού μελετήσουν τα μηνύματα και τις εικόνες, θα ψηφίσουν και θα επιλέξουν τα τρία καλύτερα κατά τη γνώμη τους. Η επιτροπή, αφού παραλάβει τις τρεις επιλογές των σχολείων, θα επιλέξει από τα πέντε επικρατέστερα (στη βάση της ψηφοφορίας των παιδιών) εκείνο το μήνυμα και εκείνη την εικόνα που θα επικοινωνεί με τον πιο δυνατό τρόπο το μήνυμα της ελπίδας για την Παγκόσμια Μέρα Παιδικού Βιβλίου, στις 2 Απριλίου του 2026.
Πιστεύουμε πως κάπως έτσι θα φυτέψουμε ιστορίες και ο κόσμος μας θα ανθίσει.
Tyler Feder
Τα κατάφερα!
Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο
Κι ακόμα:
Τα έξι κλειδιά για να ξεκλειδώσεις τον κόσμο
Εκδόσεις Τελεία
—–
#diavazoume/#diavazoume_mazi
