Με αφορμή τη διασκευή του βιβλίου της Γκασταρμπάιτερ η οδυνηρή φυγή σε θεατρικό έργο και τη συνεργασία της με το Read Library, την ψηφιακή βιβλιοθήκη Κύπρου, η βραβευμένη συγγραφέας Έλενα Αρτζανίδου μιλά στο #ELNIPLEX.
Έλενα, καταρχάς συγχαρητήρια. Μίλησέ μας για το Γκασταρμπάιτερ η οδυνηρή φυγή (εκδόσεις Manus Scripta, 2012) που μετά τη μεγάλη επιτυχία του ως βιβλίο, τώρα θα διασκευαστεί και ως θεατρικό έργο;
Το Γκασταρμπάιτερ η οδυνηρή φυγή εκδόθηκε από τις εκδόσεις Manus Scripta Cyprus. Ήταν το δεύτερο μυθιστόρημα μου για ενήλικες και κυκλοφόρησε το 2012. Είναι η ιστορία της μετανάστευσης των Ελλήνων του 1960-1972 που δεν είχαν δεύτερο παντελόνι και μπλούζα να φορέσουν. Όταν η πείνα ήταν μέσα σε κάθε σπίτι, όταν η χώρα ήταν κατεστραμμένη από τον πόλεμο, τον εμφύλιο Όταν η τότε νέα γενιά χρειαζόταν εργασία σε μια χώρα με υποτυπώδη παιδεία και η περίθαλψη. Έτσι εκείνη η γενιά όταν τους δόθηκε η οργανωμένη ευκαιρία μετανάστευσαν άνδρες και γυναίκες στη Γερμανία. Το βιβλίο το έγραψα μέσα από τη ματιά του παιδιού που γεννήθηκε στα ξένα από γονείς μετανάστες που όταν γεννήθηκα ζούσαν ακόμη στο Haim. Έχοντας, λοιπόν, βιώματα από τη στιγμή που πήρα την πρώτη ανάσα και είδα το πρώτο φως εκεί στα ξένα — γεννήθηκα στο Waldsassen, περιοχή της Βαυαρίας, με τους γονείς να εργάζονται στην Porselan Fabric. Δεν είμαι η πρώτη που έγραψε για αυτό το γεγονός σίγουρα. Το πόσο επιτυχημένο είναι το βιβλίο θα το πουν οι αναγνώστες και αναγνώστριές του. Σίγουρα από την επικοινωνία που είχαν και έχουν μαζί μου γνωρίζω πως το αγάπησαν πολύ, κρίθηκε και κρίνεται ακόμη αφού κυκλοφορεί, παρόλο που οι εκδόσεις Manus Scripta με έδρα την Πάφο και εκδότη τον Σωτήρη Χριστοδούλου την περίοδο της εκεί οικονομικής κρίσης έκλεισαν.
Τον Μάρτιο του 2020 με το πρώτο lockdown, ύστερα από πρόταση, επιμονή και καθοδήγηση του σκηνοθέτη Πάνου Κέκα κατάφερα τη θεατρική διασκευή του βιβλίου. Ο στόχος ήταν και είναι να ανέβει σε κάποια θεατρική σκηνή, ωστόσο τον Μάιο του 2023 ήρθε η πρόταση από το Read Library, την ψηφιακή βιβλιοθήκη Κύπρου, και υπέγραψα συμβόλαια μαζί τους και τώρα στην πλατφόρμα τόσο το βιβλίο όσο και το Θεατρικό βρίσκονται σε ψηφιακή μορφή για αγορά. Άρα σήμερα μπορεί αυτός που θέλει να το διαβάσει ή να διαβάσει το Θεατρικό να το αναζητήσει στην εφαρμογή Read Library. Από 13 Ιουλίου 2023 ανέβηκε στην εφαρμογή, για να γνωρίζει το αναγνωστικό κοινό μαζί με ένα δείγμα σε ψηφιακή μορφή, τόσο για το βιβλίο όσο και για το Θεατρικό.
Τι είναι η ψηφιακή βιβλιοθήκη της Read Library;
Η Read Libray είναι η ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Κύπρου. Στηρίζεται σε ιδιωτική πρωτοβουλία που συμβάλει στην ψηφιοποίηση και διαφύλαξη του συγγραφικού πλούτου της χώρας αλλά και την προσφορά στο ηλεκτρονικό βιβλίο. Σήμερα φιλοξενεί και διανέμει είτε δωρεάν είτε προς πώληση 1.200 τίτλους και τα περισσότερα σε μορφή e-pud3. Η προσπάθεια γίνεται με την στήριξη της Τράπεζας Κύπρου. Είναι μια πρωτοβουλία της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ Κύπρου με την τεχνολογική στήριξη και ανάπτυξη της AYLON Value Development. Σε αυτό το σημείο να σας πω, πως αν ο φορέας δεν συμμετείχε φέτος στη ΔΕΒΘ ή καλύτερα αν δεν βρισκόταν στην Έκθεση η Ανδρονίκη Λασηθιωτάκη, επιμελήτρια Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Read, για να με προσεγγίσει, να συζητήσει μαζί μου, να επιμείνει, σίγουρα η δεύτερη ευκαιρία στο βιβλίο με την ψηφιακή πλέον μορφή δε θα υπήρχε και κυρίως δε θα είχα την ευκαιρία να δημοσιεύσω, να κυκλοφορήσω το Θεατρικό «Γκασταρμπάιτερ η οδυνηρή φυγή». Η φρέσκια συνεργασία με ικανοποιεί γιατί έγινε με ξεκάθαρους όρους και κυρίως με αλληλοσεβασμό. Πιστεύω στο Read Library και νομίζω πως θα έχουμε μια υπέροχη κοινή διαδρομή σε ότι αφορά το βιβλίο, αλλά και τη Θεατρική διασκευή του. Η Κύπρος με έχει στηρίξει. Η Κύπρος κάνει βήματα, άλματα εδώ και καιρό σε ό,τι αφορά το βιβλίο.
Το βιβλίο κυκλοφορεί πλέον μετά το κλείσιμο των εκδόσεων που το έβγαλαν;
Φυσικά, όπως σας είπα κυκλοφορεί στα Βιβλιοπωλεία Ιανός. Όταν ο εκδόσεις έκλεισαν ο εκδότης Σωτήρης Χριστοδούλου μου παραχώρησε όλα τα δικαιώματα και μέχρι σήμερα κάνω ό,τι καλύτερο για την πορεία του στην αγορά του βιβλίου. Έχουν απομείνει λίγα αντίτυπα.
Τι εικόνα έχεις για την Κύπρο; Γίνονται πράγματα για το παιδικό βιβλίο εκεί τα τελευταία χρόνια ή λάθος αίσθηση έχω;
Την Κύπρο ως συγγραφέας την επισκέφτηκα πέντε φορές με μεγάλες περιοδείες σε σχολεία αλλά και χώρους για εργαστήρια με εκπαιδευτικούς, φοιτητές, παιδιά. Το 2002 θυμάμαι πρωτοπήγα με μια αποστολή συγγραφέων και εικονογράφων από την Ελλάδα με την στήριξη της Τράπεζας Κύπρου και τις τότε εκδόσεις Μικρή Μίλητος. Αργότερα, το 2010 έως και το 2013, πήγα πολλές φορές τόσο με την υποστήριξη των εκδόσεων Ψυχογιός όσο και με πρωτοβουλία του Σωτήρη Χριστοδούλου. Θυμάμαι ό,τι είχε να κάνει με φιλαναγνωστικές δράσεις, προσέγγιση βιβλίου και άλλα πολλά ήταν κάτι καινούργιο για τα σχολεία τους, τους εκπαιδευτικούς και είχαν μεγάλη θέληση να τα κατακτήσουν. Εδώ και μια πενταετία έχουν κάνει άλματα τόσο οι συγγραφείς τους, οι εμψυχωτές δράσεων, τα σχολεία, οι φιλαναγανωστικές παρεμβάσεις φορέων, το Πανεπιστήμιο. Πρόσφατα μπήκε δυναμικά σε ότι έχει να κάνει με την προβολή, τις δράσεις, τις εκθέσεις το Limmasol Book Fair, μια ιδιωτική πρωτοβουλία που πραγματικά κάνει αίσθηση με την ουσιαστική παρουσία της τόσο σε διοργάνωση εκθέσεων, στην επικοινωνία του βιβλίου, σε δράσεις με σχολεία. Πρόσφατα εντάχθηκαν στο Aldus Up, το δίκτυο Ευρωπαϊκών Εκθέσεων Βιβλίου και αποτελούν το 21ο μέλος που εντάχθηκε στη μεγάλη οικογένεια εκθέσεων βιβλίων που σημαίνει πολλά. Προσωπικά νομίζω θα παίξουν ρόλο σύνδεσης μεταξύ χωρών του Βορρά με το νότο και την Ασία. Αυτό που συμβαίνει σε κάθε πόλη, τη Λεμεσό, τη Λευκωσία, την Πάφο είναι μοναδικό. Κάθε τόπος έχει ένα δικό του κύτταρο. Κάθε φορέας εργάζεται δημιουργικά και ανεξάρτητα και συγχρόνως δείχνουν να υποστηρίζονται. Κλείνοντας δε θα μπορούσα να μην αναφερθώ και στον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου που χρόνια είναι πολύ ενεργός, δραστήριος σε ότι αφορά το βιβλίο, το παιδί,την ανάγνωση και προσφορά στην Τέχνη.
Η Κύπρος άνοιξε μεγάλο δρόμο. Έναν δρόμο που έχει πυξίδα, έχει θέσει σκοπούς και στόχους τόσο από τον κρατικό φορέα όσο και από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό μόνο επιτυχία μπορεί να φέρει και ήδη δείχνει ότι η συγκομιδή τους είναι και θα είναι πλούσια. Τέλος δεν μπορώ να μην αναφερθώ ότι η χώρα είχε και έχει καταξιωμένους συγγραφείς και τα τελευταία χρόνια ανέδειξε και συνεχίζει την παράδοση με ολοκληρωμένους/ες, επιτυχημένους/ες συγγραφείς που εκδίδουν το έργο τους στην Ελλάδα και διαπρέπουν και στις δύο χώρες. Αυτό σίγουρα βοηθάει την πορεία, την εξέλιξη της Λογοτεχνίας στον τόπο τους.
Κατεβάστε την εφαρμογή Read Library από την App store και Google store και μόνο τότε θα μπείτε στην ψηφιακή βιβλιοθήκη.
Το βιβλίο στη Read Library
Γκασταρμπάιτερ η οδυνηρή φυγή, Βιβλίο
Η συγγραφέας
Η ΕΛΕΝΑ ΑΡΤΖΑΝΙΔΟΥ γεννήθηκε στη Δυτική Γερµανία. Στα εννιά της χρόνια ήρθε στο Μαυρονέρι του Νοµού Κιλκίς και αργότερα στη Θεσσαλονίκη, όπου τελείωσε το Λύκειο της Αµερικανικής Γεωργικής Σχολής. Είναι πτυχιούχος της Σχολής Νηπιαγωγών Καρδίτσας και του Παιδαγωγικού Τµήµατος Νηπιαγωγών του ΑΠΘ. Συνταξιοδοτήθηκε το 2020 από την εκπαίδευση. Ασχολήθηκε µε τη συγγραφή χρονογραφηµάτων στην εφηµερίδα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης. Δίδαξε παιδική λογοτεχνία στα Εργαστήρια του Βιβλίου του Ιανού. Το 1996 κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο στις Εκδόσεις Πατάκη, ενώ από το 2005 µέχρι σήµερα είναι στις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ. Το βιβλίο Με λένε Πρόµις συµπεριλήφθηκε στον κατάλογο The White Ravens για το 2007. Είναι δηµιουργός του βραβευµένου από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου ιστολογίου www.filanagnosiaprogram.blogspot.com. Το 2020 συµπεριλήφθηκε το έργο της Η Ξένη στον Ρήνο στη Βραχεία Λίστα του Βραβείου Εφηβικού Βιβλίου από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ενώ το 2021, το έργο της Ο Στύλιος και οι στύλοι του, βρέθηκε στη Βραχεία Λίστα του Βραβείο «Πηνελόπη Μαξίμου» σε συγγραφέα βιβλίου αφήγησης βραχείας φόρμας για παιδιά από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Με αφορµή το µυθιστόρηµά της Γκασταρµπάιτερ – η οδυνηρή φυγή, η σκηνοθέτιδα Κωστούλα Τωµαδάκη τής πρότεινε να λάβει µέρος στο ντοκιµαντέρ «Η Μητέρα του Σταθµού», που µέσα στο 2022 θα προβληθεί σε αίθουσες του εξωτερικού και εσωτερικού, κυρίως σε φεστιβάλ, ενώ θα προβληθεί και στην ΕΡΤ, που είναι χορηγός του. Το εικονογραφημένο βιβλίο της, Θα έδινα τα πάντα, συμπεριλήφθηκε στο Βραχεία Λίστα του Βραβείου σε εικονογράφο και σε συγγραφέα εικονοβιβλίου από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου το 2022. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν άλλα δεκαέξι βιβλία της.
Πηγή bio: Εκδόσεις Ψυχογιός
Απόσπασμα από το θεατρικό έργο
ΕΛΕΝΑ ΑΡΤΖΑΝΙΔΟΥ
Γκασταρμπάιτερ
η οδυνηρή φυγή
Στους μετανάστες γονείς μου, σε όλους τους μετανάστες που μόχθησαν και μοχθούν, στα παιδιά τους που γεννήθηκαν στην ξενιτιά και έπρεπε να διαλέξουν πατρίδα και στα άλλα παιδιά που παρέμειναν πίσω, στη μητέρα πατρίδα, με συγγενείς και την ψυχή τους μόνιμα λαβωμένη.
ΠΡΟΣΩΠΑ
ΑΝΤΩΝΙΑ
ΧΑΡΗΣ
ΛΕΝΑ
ΛΕΥΤΕΡΗΣ
ΑΡΙΣΤΟΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΦΙΛΙΠΠΑΣ
ΑΓΚΝΕΣ
ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΗΣ
ΜΠΑΡΜΠΑ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΠΗΓΗ
ΜΑΡΙΚΑ
ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ
ΒΑΣΙΛΗΣ
Α ΑΝΤΡΑΣ
Β ΑΝΤΡΑΣ
—————————
ΔΙΑΝΟΜΗ
…………… ΑΝΤΩΝΙΑ
…………… ΧΑΡΗΣ
………………..ΛΕΥΤΕΡΗΣ/ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΗΣ/Α ΑΝΤΡΑΣ
……………ΛΕΝΑ/ΜΑΡΙΚΑ/ΑΓΚΝΕΣ
…………….ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ/ΠΗΓΗ/ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ
……………ΑΡΙΣΤΟΣ/ΒΑΣΙΛΗΣ/ Β ΑΝΤΡΑΣ
…………….ΦΙΛΙΠΠΑΣ/.ΜΠΑΡΜΠΑ ΓΙΑΝΝΗΣ
—————————
Ένα μακρόστενο τραπέζι στο κέντρο της σκηνής και μερικές καρέκλες διαφορετικού
στυλ και εποχής. 4 πόρτες γύρω από την σκηνή.
Η Αντωνία ο Χάρης, ο Λευτέρης, η Λένα, η Ελευθερία και ο Αρίστος. Ετοιμασίες για
αναχώρηση, βαλίτσες κ.λ.π Ο Χάρης κατευθύνεται προς το πικ απ.
ΧΑΡΗΣ Χθες το έβαλα και στο τζουκ μποξ του Γιάννου. Περίμενε να το ακούσουμε
για μια ακόμα φορά μαζί.
(Ακούγεται το ”Είμαι της γερακίνας γιός” με την φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη).
ΑΝΤΩΝΙΑ Φτώχεια καταραμένη, ούτε ένα τάλιρο για τον γιατρό. Πώς να πληρώσεις,
όταν δεν έχεις παρά μια τρύπια δεκάρα, κι αυτή δανεική; Ποιος να δεχτεί να έρθει να
σε βοηθήσει; Ποιος σε βοήθησε, μικρό μου παιδί, αδικοχαμένο;
ΧΑΡΗΣ Έλα, όχι άλλα δάκρυα. Είναι θέμα ημερών. Το πολύ σε έναν μήνα θα είμαι
κοντά σου. Υπομονή και όλα αποδώ και πέρα θα αλλάξουν, καρδιά μου.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Αντωνία, άστα πίσω αυτά, αποδώ και πέρα τέρμα το μπατιρλίκι. Στη
Γερμανία, ξαδέρφη, θα χορτάσουμε την πείνα μας. Ξέρετε τι ονειρεύομαι όταν το
στομάχι μας γεμίσει και με το καλό έρθει και το ξαδερφάκι μου; Να ράψουμε ένα
γκρι κοστούμι για μας, και για τα κορίτσια μας ένα φινετσάτο ταγέρ.
ΛΕΝΑ Ναι ακόμη δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βαφτίσαμε. Συμφωνείς, Αντωνία;
ΑΝΤΩΝΙΑ (Κουνά το κεφάλι και συνεχίζει να κοιτά τον Χάρη).
ΑΡΙΣΤΟΣ Πιάσε, Γιάννο ένα τελευταίο ούζο πριν φτάσει το λεωφορείο.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Εσύ Αρίστο, τον χαβά σου. Κοίτα, κακομοίρη μου, να κάνεις τα ίδια
και στον ξένο τόπο να δεις πως θα μας γυρίσουν πίσω πριν το καταλάβεις καλά καλά.
(Ακούγεται η κόρνα του λεωφορείου)
ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑ ΠΛΟΙΟΥ
Αντωνία, Λευτέρης, Λένα, Αρίστος, Ελευθερία
Ηχος από σειρήνα πλοίου.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Άντε, κορίτσια, να βρούμε καμιά γωνιά να καθίσουμε. Βιάσου, Λένα,
γιατί έχουμε πάνω από μια μέρα ταξίδι μέχρι το Μπρίντεζι και γίνεται χαμός.
ΛΕΝΑ Προσπαθώ, αλλά το βλέπεις και μόνος σου, Λευτέρη, βελόνα να πέσει δεν
μπορεί. Τόσος κόσμος, Παναγιά μου, ξενιτεύεται; Όποιος και να μου το ‘λεγε, δεν θα
το πίστευα.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Λένα, Αντωνία, Ελευθερία και εσύ Αρίστο, εδώ. Καθίστε γρήγορα, σε
λίγο ούτε το πάτωμα θα είναι εύκαιρο.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Άντε, καλό μας ταξίδι. Λένα, κρατάς τις κονσέρβες που μας έδωσαν
στην είσοδο; Το ψωμί το πήρες, Αντωνία;
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ωραία, έχουμε φαΐ και τζάμπα κρουαζιέρα, χα, χα, χα.
————————-
ΑΝΤΩΝΙΑ Μπράβο, ξάδερφε, αν δεν ήσουν κι εσύ με το κέφι σου θα κατέβαινα εδώ και
τώρα από αυτό το σαπιοκάραβο, που δεν σας κρύβω πως με τρομάζει.
Ακούγονται αέρηδες, το καράβι τους πηγαίνει περαδωθε μέχρι που πέφτουν όλοι κάτω .
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Υπομονή, κορίτσια. Μασήστε το λεμόνι και ανασάνετε αργά.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Αρίστο, Αρίστο πάρε και μασούλα το λεμόνι.
ΛΕΝΑ Καλέ, αυτός είναι πιο κίτρινος και από το λεμόνι που θες να του δώσεις. Βρε, μας έκανες και τον καμπόσο. Βρε, μάγκα, της δεκάρας, άνοιξε τα μάτια σου.
ΑΡΙΣΤΟΣ Πονάω, Ελευθερία με έπιασε το ρημάδι το στομάχι μου.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ (του χαϊδεύει το κεφάλι) Ωχού, άντρα μου, κοιμήσου και σαν η θάλασσα γλυκάνει θα δεις όλα θα περάσουν.
(Μένει ασάλευτος ο Αρίστος, ακούγεται το ροχαλητό του. Γέρνουν και οι άλλοι ο ένας
κοντά στον άλλο και κοιμούνται).
Ξημέρωσε και το καράβι πλέει ήσυχα
ΛΕΝΑ Αντωνία, Αντωνία. Τι γίνεται εκεί έξω; Πού είμαστε, ξαδέρφη;
ΑΝΤΩΝΙΑ Δεν ακούς; Στην Κέρκυρα, στο ομορφότερο νησί των Επτανήσων…Με
τις χειρότερες φυλακές!
ΑΡΙΣΤΟΣ Σσσσς, σκέψου πως υπάρχουν παντού σπιούνοι, ακόμα κι εδώ, μπορεί να
πέσεις πάνω τους, να σε ακούσουν κι αν θελήσουν με το τίποτε μπορεί να
προκαλέσουν μια φασαρία και να μας στείλουν πίσω στη φτώχεια και τη μιζέρια.
ΛΕΝΑ Άνθισες εσύ; Το βράδυ βογκούσες και τώρα σε βλέπω πρόφτασες να
χτενιστείς.
ΑΝΤΩΝΙΑ (Στραμμένη στον Αρίστο) Ένας γείτονάς μας ήταν μέσα, από εκείνον
ήξερα για τις φυλακές .
Συνεχίζεται…
