“Books make a difference! Children’s right to read in challenging times” ήταν ο τίτλος της ομιλίας του Χαράλαμπου Δημητρίου, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Διεθνούς IBBY, Συντονιστής Οργανωτικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Περιφερειακού Συνεδρίου της IBBY (IBBY European Regional Conference) στην press conference 2025 που έλαβε χώρα στην 7η πληθυσμιακά πόλη της Ιταλίας, τη Μπολόνια, στα πλαίσια της 62ης Διεθνούς Έκθεσης Παιδικού Βιβλίου. Που σημαίνει “Τα βιβλία κάνουν τη διαφορά! Το δικαίωμα των παιδιών στην ανάγνωση σε δύσκολες εποχές”.
Ας δούμε τι ανέφερε στην ομιλία του ο εξαίρετος Κύπριος εκπαιδευτικός (μετάφραση από τα αγγλικά):
Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να διαβάζει. Για τον ήλιο και το φεγγάρι, για γοργόνες και ιππότες, για μονόκερους και αθλήματα… αλλά και για ιδέες, ιδέες που το προκαλούν, το διεγείρουν, το βοηθούν να σκεφτεί τον κόσμο γύρω του, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του.
Τα βιβλία μπορούν να προσφέρουν καταφύγιο, διαφυγή, ελπίδα και να καλλιεργήσουν επίγνωση. Οι ιστορίες μάς βοηθούν να ταυτιστούμε με άλλους, να μπούμε στη θέση τους και μας διδάσκουν πως δεν είμαστε μόνοι – και άλλοι βρίσκονται στην ίδια κατάσταση.
Τα βιβλία μπορούν ακόμα και να μας προσφέρουν ιδέες πέρα από τα όρια της φαντασίας μας, για έναν διαφορετικό, καλύτερο κόσμο.
Αυτή είναι η δύναμη των ιστοριών.
Τα βιβλία κάνουν τη διαφορά!
Αλλά τι συμβαίνει όταν η λογοκρισία και η πολιτική παρέμβαση παρεισφρύουν;
Η προστασία του δικαιώματος των παιδιών να διαβάζουν, να ακούγονται και να έχουν πρόσβαση στη μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία βιβλίων είναι το θέμα του συνεδρίου μας.
Η Ευρώπη διανύει μια περίοδο αλλαγών – πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών. Ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και η παιδική λογοτεχνία δεν μένουν στο περιθώριο σε τέτοιες στιγμές.
Τα παιδικά βιβλία είναι εργαλείο μετάδοσης πολιτικών, κοινωνικών, εκπαιδευτικών και ηθικών ιδεών, και οι ενήλικες που τα δημιουργούν ή τα διαθέτουν στα παιδιά πρέπει να είναι ελεύθεροι από λογοκρισία και πολιτική παρέμβαση.
Το Ευρωπαϊκό Περιφερειακό Συνέδριο της IBBY την Πέμπτη 3 Απριλίου 2025, εδώ στην Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια, θα αναδείξει τη σημασία της καλλιέργειας ενεργού ρόλου στα παιδιά.
Θα εξετάσει τους περιορισμούς που βιώνουν εκδότες, δημιουργοί, προωθητές της ανάγνωσης, ερευνητές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από 12 διαφορετικές χώρες.
Και θα προτείνει λύσεις για την ενδυνάμωση του δικτύου της IBBY, ώστε να κάνει τη διαφορά για τα παιδιά και όσους τα υποστηρίζουν στις σημερινές δύσκολες εποχές.
Σε όλη την ιστορία, η ανθρωπότητα αντιμετώπισε πολλές προκλήσεις. Ίσως το πιο κρίσιμο ερώτημα είναι πώς ο καθένας μας, από τη δική του μοναδική θέση, επιλέγει να αντιδράσει.
Πώς, όπως το δέντρο στην εικονογράφηση του David Pintor στην αφίσα μας, στεκόμαστε σταθεροί για να προστατεύσουμε αυτό που αγαπάμε περισσότερο:
το δικαίωμα των παιδιών στην ανάγνωση.
Στο κλείσιμό του, ο Χαράλαμπος Δημητρίου ανέφερε:
Είναι συλλογική μας ευθύνη να βρούμε καινοτόμους τρόπους για να στηρίξουμε το δικαίωμα των παιδιών στην ανάγνωση. Χρειαζόμαστε μια λογοτεχνία που όχι μόνο σέβεται, αλλά και συμπονά τα παιδιά μια λογοτεχνία που αντανακλά τις εμπειρίες τους, αναγνωρίζει τα συναισθήματά τους και εμπνέει τα όνειρά τους. Κατέστη σαφές σήμερα ότι μια τέτοια λογοτεχνία πρέπει να είναι ελεύθερη από λογοκρισία και πολιτικές παρεμβάσεις, επιτρέποντας στους νεαρούς αναγνώστες να εξερευνήσουν διαφορετικές οπτικές και να αναπτύξουν κριτική σκέψη.
Καθώς ολοκληρώνουμε το συνέδριό μας, ας έχουμε κατά νου ότι οι δύσκολες εποχές δεν τελειώνουν ποτέ. Είναι μέσα σε αυτές τις επίμονες στιγμές αντιξοότητας που η αποφασιστικότητά μας να στηρίξουμε το δικαίωμα των παιδιών στην ανάγνωση γίνεται ακόμη πιο ζωτικής σημασίας. Πρέπει διαρκώς να αναζητούμε καινοτόμους και αποτελεσματικούς τρόπους για να διασφαλίσουμε αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα, ώστε κάθε παιδί να έχει πρόσβαση στη μεταμορφωτική δύναμη της λογοτεχνίας.
Σας καλούμε όλους να μετατρέψετε τις ιδέες και την έμπνευση από τις σημερινές συζητήσεις σε δράση – να χτίσετε παγκόσμιες «μηχανές μετάφρασης», να βοηθήσετε τους εκδότες να αποφεύγουν λάθη… να έχουμε τον ίδιο ορισμό για την ανάγνωση… Να υποστηρίξετε πολιτικές που προστατεύουν την πρόσβαση των παιδιών στο βιβλίο, να στηρίξετε πρωτοβουλίες που προάγουν τη φιλαναγνωσία και να δημιουργήσετε λογοτεχνία που ενδυναμώνει και αναγνωρίζει τους νεαρούς αναγνώστες.
Για να κάνουν τα βιβλία πραγματικά τη διαφορά, πρέπει να δεσμευτούμε στην υπεράσπιση του δικαιώματος κάθε παιδιού στην ανάγνωση και να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο όπου η λογοτεχνία λειτουργεί ως φάρος ελευθερίας, ενσυναίσθησης και ανάπτυξης. Είναι στα χέρια μας…
[…] Σας ευχαριστούμε όλους για τη δέσμευση και τη συμβολή σας. Μέχρι να ξανασυναντηθούμε, να προσέχετε και να δράτε.
Ο Χαράλαμπος Δημητρίου κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα (M.Ed.) στην Ανάπτυξη Αναλυτικών Προγραμμάτων και Διδασκαλία, με επίκεντρο τη Λογοτεχνία. Με 21 χρόνια διδακτικής εμπειρίας, από το 2017 εργάζεται ως σύμβουλος στο Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου, υποστηρίζοντας τη φιλαναγνωσία, δημιουργώντας υλικό και εργαστήρια. Ως ενεργός υποστηρικτής της ανάγνωσης, οργανώνει και συμμετέχει σε εκπαιδευτικά συνέδρια. Το 2019 εντάχθηκε στο διοικητικό συμβούλιο της IBBY Κύπρου, το οποίο εκπροσωπεί σε διεθνείς εκθέσεις και συνέδρια βιβλίου. Το 2023 συνέβαλε στη διοργάνωση της IBBY Ευρωπαϊκού Περιφερειακού Συνεδρίου στη Μπολόνια. Αυτή την περίοδο είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της IBBY και διατελεί σύνδεσμος για την Ευρώπη για την περίοδο 2024–2026.
