Μπλιαχ φορά κι έναν καιρό, ήταν η Χλουτς. Κι ήταν το πρώτο Χλουτς στο σύμπαν. Είδε την ανατολή την πρώτη, το φεγγάρι το πρώτο. Μύρισε το πρώτο λουλούδι και μάζεψε το πρώτο φρούτο. Και κάπου εκεί όλα άλλαξαν. Μια δαγκωνιά στο φρούτο της και μια μορφή σχεδόν ίδια με εκείνην, της φανέρωσαν μερικά πράγματα. Ότι κι άλλοι τρώνε φρούτα μάλλον δεν ήταν πολύ σημαντικό. Πως δεν ήταν το μοναδικό Χλουτς στον κόσμο. Ο, αυτό ναι! Αυτό παραήταν σημαντικό. Το σοκ ήταν μεγάλο. Κι ο τσακωμός τους για το φρούτο μεγαλύτερος. Ήταν άλλωστε ο πρώτος τσακωμός Χλουτς στην ιστορία και δε μπορούσε να είναι μικρότερος.
Τράβα εσύ και τράβα εγώ, το φρούτο κατρακύλησε και έπεσε στη θάλασσα, εκεί όπου το Πρώτο Σνοκ ήταν έτοιμο να καταβροχθίσει τη Χλουτς. Όμως, ο Χλουτς δεν είχε πει την τελευταία του λέξη. Θα σώσει την Χλουτς και θα αλλάξει μια για πάντα την ιστορία των Χλουτς μα και του κόσμου ολάκερου. Μια ιστορία που μπορεί να είνα η δική μου, η δική σου κι η δική μας…
Ποια είναι εκείνα τα γνωρίσματα που κάνουν ένα παιδικό βιβλίο ας πούμε… αριστουργηματικό; Καθώς “Το πρώτο Χλουτς” της Τζιν Ουίλλις έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, θα τα καταθέσω με την υποκειμενικότητά μου διάχυτη κι ανεξέλεγκτη.
Πρωτοτυπία: μια ιστορία που δεν παραπέμπει εύκολα αλλού, αυτομάτως κατακτά το πρώτο κλειδί της επιτυχίας. Θυμηθείτε το Γκρούφαλο, το Μια σκούπα μα τι σκούπα, το Τι μπορεί να κάνεις με μια ιδέα; Μοναδικά πρωτότυπα για το λόγο του το καθένα, έφτιαξαν μια ιστορία μέσα σε ένα κατάδικό τους περιβάλλον. Ήταν η πρώτη τους νίκη.
Αναγνωρίσιμοι χαρακτήρες: τα Slodge, τα Χλουτς όπως αποδόθηκαν στα ελληνικά από τον Αντώνη Παπαθεοδούλου, είναι αναμφίβολα, εικονογραφικά και κειμενικά, ήρωες που κάνουν ένα δυνατό ΜΠΑΜ στο μυαλό του αναγνώστη (ανεξαρτήτως ηλικίας). Μένουν, γράφουν, σε κρατούν πάνω τους. Παρεμπιπτόντως, slodge στα αγγλικά είναι μια μάζα ακαθόριστου σχήματος, κάτι σαν χυλός, λεκές ή πασάλειμμα. Έχω την αίσθηση ότι το Χλουτς “αποδίδει” εξαιρετικά πετυχημένα αυτή την επιλογή ονοματοδοσίας της συγγραφέα.
Χιούμορ: ένα από τα πλέον σημαντικά στοιχεία ενός picture book που πετυχαίνει όσο ίσως κανένα άλλο να πολλαπλασιάσει την αναγνωστική απόλαυση και να εγκαθιδρύσει τα ενδεχόμενα μηνύματα που φέρει. Ειδικά όταν το χιούμορ συνδυάζεται περίτεχνα με λυρικά στοιχεία, τότε το μίγμα μοιάζει εκρηκτικό. Το Πρώτο Χλουτς είναι ακριβώς αυτό και κάτι ακόμα: ένα μίγμα λυρισμού, χιούμορ, πραγματικότητας, παραβολής και συμβολισμών.
Οικονομία-απλότητα-ρυθμός στην αφήγηση: τα picture book δεν πρέπει να είναι πεδίο επίδειξης των λογοτεχνικών αρετών ή του λεξιλογικού πλούτου του συγγραφέα. Η απλότητα, η ευρυθμία, η λιτότητα είναι απείρως πιο εκκωφαντικά από τα λόγια τα πολλά και τα περιποιημένα. Στο Χλουτς: Είδε το πρώτο αστέρι. Και το πρώτο φεγγάρι. “Το αστέρι μου, το φεγγάρι μου” είπε. Αυτό καλύπτει μία ολόκληρη σελίδα. Κι είναι τόσο μαγικά όσα λέει και κυρίως όσα υπονοεί.
Επεκτασιμότητα: επιλέγω αυτόν τον σχετικώς αδόκιμο όρο και όχι τη διαδραστικότητα γιατί μπορεί να αποδώσει αρτίοτερα το γνώρισμα εκείνο σύμφωνα με το οποίο ένα βιβλίο σε “αναγκάζει” να ασχοληθείς μαζί του απείρως περισσότερο αμέσως μόλις το κλείσεις. Κατασκευές και εικαστικά, θεατρικό παιχνίδι/δραματοποίηση, συναισθήματα, προβολές, προβληματισμοί, συζητήσεις, δραστηριότητες, διαθεματικότητα, προεκτάσεις σε άλλα θέματα/projects, ευρύτερη διάδραση, πολυτροπικότητα. Πραγματικά μια απέραντη θάλασσα τα Χλουτς.
Εικονογράφηση: όταν μιλάς για picture book, μιλάς κατά το ήμισυ για την εικονογράφηση. Δεν είναι τόσο το εικαστικό μέρος της που έχει αρκετά τεχνικά στοιχεία τα οποία ίσως είναι σχετικά, όσο εκείνη η αίσθηση ότι ο/η εικονογράφος δεν έκανε το κομμάτι του αδιαφορώντας για το κείμενο προσπαθώντας να σε πείσει πόσο καλλιτέχνης είναι. Η εικονογράφηση, όποιο εικαστικό μονοπάτι και λογική κι αν ακολουθήσει, πρέπει να σεβαστεί έναν και μόνο κανόνα: δε χρειάζεται να συμβαδίζει απόλυτα με το κείμενο, αλλά δεν μπορεί και να το αγνοεί. Δε μπορείς να φορτώνεις με παραπανίσια κιλά ένα ωραίο φόρεμα. Γιατί οι αδυναμίες σου θα γίνουν άκρως ορατές.
Το Πρώτο Χλουτς είναι ένα από τα διαμάντια του 2016. Αναζητήστε το οπωσδήποτε και παίξτε μαζί του στο σπίτι και στην τάξη. Γιατί είναι η παραβολή της ιστορίας των ανθρώπων που… ταπεινά νόμισαν και νομίζουν πως είναι οι μοναδικοί κάτοικοι του πλανήτη ή ακόμα χειρότερα οι απόλυτοι διαφεντευτές και ένοικοι ενός τόπου. Η υπέροχη πάσα της αέναης μετανάστευσης των ανθρώπων ως δομικό στοιχείο της ιστορίας τους έναντι του “φύγε εσύ, εγώ είμαι γηγενής”.
Γιατί έχει διάχυτη τη δύναμη της σύγκρουσης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι οι πρώτοι πόλεμοι μεταξύ εκπροσώπων του ανθρώπινου είδους έγιναν λόγω συνωστισμού σε συγκεκριμένες περιοχές (μετά από αιφνίδιες κλιματικές αλλαγές που ώθησαν μεγάλους πληθυσμούς σε μέρη που ήδη κατοικούνταν από άλλους) όπου τα αποθέματα (το δαγκωμένο φρούτο στα Χλουτς) έγιναν διεκδικήσιμα από περισσότερους του ενός, άρα αυτομάτως λιγότερα.
Γιατί έχει διάχυτη την μέγιστη κουλτούρα της μοιρασιάς μπροστά στον αρχετυπικό κίνδυνο του μεγάλου ζώου (δεινόσαυρος; θαλάσσιο κήτος;) που θα εξαφανίσει και τον άλλο κι εσένα ώσπου να πεις κύμινο. Και αυτή η μοιρασιά, που είναι άσκηση και συνήθεια και μάθημα μαζί, σε οδηγεί από το “μου” και το “δικό μου” στο “μας” και το “δικό μας”. Κι έτσι ομορφαίνει ο κόσμος.
“Δικά μου, όλα δικά μου”, είπε για τα φρούτα το πρώτο Χλουτς αφού προηγουμένως είχε αποδώσει αυτό το κτητικό και για το φεγγάρι, τον ήλιο, τα λουλούδια.
Με τα παιδιά
Με την πρώτη ανάγνωση κιόλας της ιστορίας, ένα τραγούδι φωτίστηκε αμέσως στο μυαλό μου. Και ήταν το παρακάτω (προφανέστατα για όποιον -και είναι πολλοί- το γνωρίζει ήδη):
Εγώ κι εσύ μαζί
You’ve got a friend in me – Randy Newman (αγγλικοί στίχοι εδώ)
Στίχοι: Τζίμης Πανούσης
Μουσική: Randy Newman
Ερμηνεία: Τζίμης Πανούσης-Αλκίνοος Ιωαννίδης
Εγώ κι εσύ μαζί.
Όταν η τύχη σου θα `ναι φευγάτη,
και συ μακριά απ’ το ζεστό σου κρεβάτι,
Τότε θυμήσου τη χρυσή συμβουλή.
Εγώ κι εσύ μαζί,
Εγώ κι εσύ μαζί.
Εγώ κι εσύ μαζί.
Εγώ κι εσύ μαζί.
Τα βάσανά σου είναι και δικά μου,
και για τους δυο μας χτυπάει η καρδιά μου,
Δυο φιλαράκια με μια ψυχή,
Εγώ κι εσύ μαζί,
Εγώ κι εσύ μαζί.
Μπορείς αν θες
να βρεις πιο έξυπνους φίλους,
Να `ναι μεγάλοι και πιο δυνατοί.
Μπορείς!!!
Αλλά να ξέρεις τη δικιά μου αγάπη,
δε θα στη δώσει φιλαράκο κανείς…
Κι όσο περνάνε και φεύγουν τα χρόνια,
και η φιλία μας θα μένει αιώνια,
Είναι γραπτό μας μοίρα κοινή…
Εγώ κι εσύ μαζί!
Εγώ κι εσύ μαζί!
Εγώ κι εσύ μαζί…!
Είναι αυτονόητη ίσως η ενασχόληση με το γράμμα/φωνή “Χ” ειδικά τώρα που πλησιάζει ο Χειμώνας και τα Χριστούγεννα, τώρα που έφυγε η γιορτή του “οΧι”.
Είναι εξίσου αυτονόητη ίσως η δημιουργία ενός Χλουτς, κατά τον τρόπο που το μπορεί κάθε παιδί, με πράσινη πλαστελίνη ή πηλό που θα βαφτεί κατόπιν με πράσινη τέμπερα. Ακόμα και κούκλες μαρότ με το Χλουτς μπορούν να γίνουν εύκολα. Μπορείτε να φτιάξετε ασφαλώς και το δικό σας εύπλαστο μίγμα με ένα κουτί συμπυκνωμένο γάλα, μία κουταλιά της σούπας καλαμποκάλευρο και λίγο πράσινο χρώμα ζαχαροπλαστικής ανακατεύοντας για 10-12 λεπτά σε πολύ χαμηλή φωτιά για να μη σας κολλήσει). Όταν ασφαλώς κρυώσει λίγο, μπορείτε να αρχίσετε τα Χλουτς σας.
Μια ιδέα που επίσης προκύπτει είναι από το δισέλιδο σαλόνι του βιβλίου όπου τα δύο Χλουτς τσακώνονται. Αυτές οι 6-7 εικόνες που τα απεικονίζουν σε διάφορες στάσεις τσακωμού μπορούν να γίνουν το Ζάρι των Χλουτς (κατεβάστε το εδώ). Μπορούμε να το ρίχνουμε και αναλόγως της έδρας ζαριού που προκύπτει να παίρνουμε αυτή τη στάση, να φιλονικούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο, να συζητάμε για τρόπους μοιρασιάς και επίλυσης προβλημάτων, να εμβαθύνουμε σε κανόνες της τάξης ή της ζωής μας ευρύτερα αλλά και να φτιάξουμε ένα φωτογραφικό άλμπουμ ανά ζευγάρια παιδιών με τις στάσεις τσακωμού που μας υπέδειξε το ζάρι.
Όταν τα παιδιά τσακώνονται, τότε πολύ απλά έρχονται ιδέες σαν το Ανταλλακτήριο Παιχνιδιών και τα παιδιά ασκούνται στην κουλτούρα της ανταλλαγής των παιχνιδιών τους. Αυτό το ανταλλακτήριο μπορεί να γίνεται κάθέ μέρα ή τις μέρες που έχουμε ορίσει ως Μέρες Παιχνιδιού από το σπίτι (τα παιδιά φέρνουν κάθε π.χ. Δευτέρα ένα παιχνίδι από το σπίτι τους για το ελεύθερο παιχνίδι). Στην παρακάτω απλή καρτέλα γράφουν το όνομά τους καθώς και το όνομα του παιδιού με το οποίο ανταλλάσουν παιχνίδι. Τα οφέλη προφανή και περιττό να αναφερθούν.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: |
Το πρώτο Χλουτς (The first Slodge)
|
| Συγγραφέας: | Τζιν Ουίλλις |
| Εικονογράφηση: | Τζένι Ντέσμοντ |
| Μετάφραση: | Αντώνης Παπαθεοδούλου |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Μάρτιος 2016 |
| Διόρθωση: | Αντωνία Γουναροπούλου |
| Σελίδες: | 32 |
| Μέγεθος: | 24,5 Χ 28 |
| ISBN: | 978-960-16-6533-7 |
