Με τον όρο αυτοεκτίμηση εννοούμε την αξία που δίνουμε στον εαυτό μας, τη γνώση και την αίσθηση που έχουμε για όλα όσα θεωρούμε ότι είμαστε. Η αυτοεκτίμηση αποτελεί τη βάση για την υγιή συναισθηματική και ψυχική ανάπτυξη του παιδιού. Σημαίνει δηλαδή ότι το παιδί έχει εμπιστοσύνη και σεβασμό στον εαυτό του και στις δυνατότητές του.
Η θετική αυτοεκτίμηση αποτελεί προστατευτικό παράγοντα του παιδιού απέναντι στις προκλήσεις της ζωής. Τα παιδιά θα νιώσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους μόνο όταν βιώσουν τη χαρά της επιτυχίας μιας προσπάθειάς τους.
Αντιθέτως, ένα παιδί με χαμηλή αυτοεκτίμηση δυσκολεύεται στις διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομηλίκους του-βιώνοντας συχνά την απόρριψη, υποτιμά τα θετικά στοιχεία της προσωπικότητάς του και αισθάνεται ένα δυσβάσταχτο άγχος, που πιθανόν μελλοντικά μπορεί να το οδηγήσει στο αναπτύξει αγχώδη διαταραχή ή και κατάθλιψη.
Επομένως, η αυτοεκτίμηση είναι απαραίτητο συστατικό για μια επιτυχημένη και αισιόδοξη θεώρηση της ζωής. Ένα άτομο μπορεί να διαθέτει υψηλές γνωστικές ικανότητες και ταλέντα αλλά λόγω της χαμηλής του αυτοεκτίμησης να μην κατορθώσει να υλοποιήσει τους στόχους του τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική του ζωή.
Είναι σημαντικό βεβαίως να υπογραμμιστεί ότι η στάση των γονιών είναι καθοριστική στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού. Τα παιδιά από τη στιγμή της γέννησής τους μαθαίνουν ότι με αυτά που πετυχαίνουν κερδίζουν το χαμόγελο και την αποδοχή των γονιών τους. Η ενθάρρυνση και η θετική ενίσχυση των προσπαθειών τους από την πλευρά των γονιών τους είναι σημαντική για να προχωρήσουν σταδιακά στην ανίχνευση του περιβάλλοντος.
Οι σχέσεις που θα αναπτύξει το παιδί με άλλα μέλη της οικογένειας, με εκπαιδευτικούς, φίλους και «σημαντικούς» ενήλικες θα επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά την αυτοεκτίμησή του.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών;
- Να αναγνωρίσουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους παιδιού τους και να το προτρέπουν να θέτει εφικτούς και ρεαλιστικούς στόχους ανάλογους με την ηλικία του και τις δυνατότητές του.
- Να του αναθέτουν πρωτοβουλίες και να ενθαρρύνουν την αυτενέργειά του, λαμβάνοντας υπόψη ασφαλώς και το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται.
- Να το ενθαρρύνουν να λεκτικοποιεί τα συναισθήματά του και να εκφράζει ανοιχτά τα «θέλω» και τις επιθυμίες του.
- Να ακούνε με πολύ σοβαρότητα και προσοχή αυτά που τους λέει το παιδί τους.
- Να αναγνωρίζουν την προσπάθειά του παιδιού τους ακόμη και αν δεν συνοδεύτηκε με την ανάλογη θετική έκβαση.
- Οι βάσεις για την εμπιστοσύνη του παιδιού στον εαυτό του μπαίνουν από νωρίς. Όσο πιο ξεκάθαρα και πιο σταθερά είναι τα όρια που θέτουν οι γονείς στο παιδί τους τόσο πιο ασφαλές και με θετική εικόνα εαυτού θα αισθάνεται εκείνο.
- Εάν το παιδί δυσκολεύεται σε κάτι που έχει αναλάβει, οι γονείς καλό θα ήταν να ενθαρρύνουν, να υποστηρίξουν και να διδάξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, με έμφαση στις πρακτικές και εναλλακτικές λύσεις.
- Να μιλάνε θετικά για το παιδί τους σε σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του (όπως π.χ. οι εκπαιδευτικοί, ο παππούς, η γιαγιά).
Τι είναι καλό να αποφεύγουν οι γονείς να κάνουν;
- Να αποφεύγουν τις «ταμπέλες». Δεν είσαι άχρηστος, τεμπέλης, φυγόπονος, αλλά απλά δεν τα κατάφερες σε αυτή τη δραστηριότητα.
- Να επαινείτε ό,τι κάνει ή λέει το παιδί. Υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί εξάρτηση του παιδιού από τους επαίνους, σε σημείο που μόνο κατ’αυτό τον τρόπο να κινητοποιείται.
- Δεν αναλαμβάνουμε εμείς ευθύνες που του αναλογούν. Κάνοντας το αυτό, το παιδί δεν έχει το κίνητρο να προσπαθήσει, παραμένει εξαρτημένο, δεν υφίσταται τις συνέπειες και δεν έχει τελικά την ευκαιρία να δοκιμάσει τις δυνάμεις του και να εκτιμήσει τον εαυτό του.
- Να μην το συγκρίνουμε με άλλα παιδιά ή με τα αδέρφια του. Να βεβαιώνεται το παιδί σας ότι είναι μοναδικό και ιδιαίτερο με το δικό του τρόπο.
Συνοψίζοντας, ένα παιδί με υψηλή αυτοεκτίμηση μαθαίνει να γίνεται σταδιακά ολοένα και πιο αυτόνομο, να διαχειρίζεται επαρκέστερα τα δυσάρεστα συναισθήματα (π.χ. θυμός, λύπη), να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνατότητές του και να μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και με επάρκεια ψυχοπιεστικές καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν στη διάρκεια της ζωής του.
Ιωάννης Κυργιόπουλος
Ψυχολόγος (Msc Σχολικής Ψυχολογίας)
E–mail: johnkyr76@yahoo.gr
Τηλ. Επικοινωνίας: 6972868960
featured image: Theo van Rysselberghe- Woman at a Mirror (1907)
