Η Ευαγγελία Κανταρτζή μας υποδέχτηκε με χαμόγελο στον όμορφο χώρο του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης και μας ξενάγησε στο νεοκλασσικό κτίριο που στεγάζεται στην οδό Τριπόδων 23. Ένα όνειρο που ξεκίνησε με τη συλλογή σχολικών βιβλίων, που γίνονταν όλο και περισσότερα και επιτέλους βρήκαν ένα χώρο για να εκτεθούν και να έρθουν στα χέρια πολλών επισκεπτών. Είναι ένα ζωντανό μουσείο σχολικών αναμνήσεων για μικρούς και μεγάλους με εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και επισκέψεις σε ιστορικά μνημεία. Σήμερα το Μουσείο έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του κόσμου με τις δράσεις του και έχει γίνει γνωστό και πέρα από τα σύνορα στην Ομογένεια. Μια ιδέα που υλοποιήθηκε και εξελίσσεται χάρη στην επιμονή και το μεράκι κάποιων ανθρώπων, με αγάπη για το σχολικό βιβλίο. Στη σύγχρονη εποχή του τάμπλετ, το σχολικό βιβλίο έρχεται να μας υπενθυμίσει πως η ανθρώπινη επικοινωνία και η αλληλεπίδραση δασκάλου και μαθητή έχει ανεκτίμητη αξία. Η Ευαγγελία Κανταρτζή είναι εκπαιδευτικός και σχολική σύμβουλος στην 6η Π.Ε Θεσσαλονίκης με σταθερή παρουσία στο χώρο της Εκπαίδευσης, συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα, εισηγήσεις, συγγραφή βιβλίων και άρθρα σε παιδαγωγικά περιοδικά.
Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης,
μια προσπάθεια να μη χαθούν πολύτιμες μνήμες
«Έχω ένα όνειρο» είχε πει ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ … το δανείστηκα από μια ομιλία σας. Το δικό σας όνειρο ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια με τη συλλογή σχολικού υλικού, λευκωμάτων, φωτογραφιών… ώστε να παραμείνει ζωντανό ένα κομμάτι της Εκπαίδευσης. Πώς ξεκίνησε αυτό το όνειρο και πώς εξελίχθηκε στην πορεία;
“Η μεγάλη αγάπη για το σχολικό βιβλίο ξεκινά από τη στιγμή που έπιασα το πρώτο μου αλφαβητάριο, παιδάκι τότε στην Α’ τάξη. Χαραγμένο στη μνήμη μου ανεξίτηλα! Ο Μίμης και η Άννα. Ίσως από εκεί να ξεκίνησε το όνειρο.
Και στην πορεία το όνειρο έγινε συλλογή με πολλά σχολικά βιβλία, που βρέθηκαν με πολύ τρέξιμο, κόπο, κόστος αλλά και μεγάλη χαρά όταν έβρισκα κάτι που δεν το είχα στη συλλογή μου. Και οι συλλογές πλήθαιναν, έφτασαν να μπουν στα ρεκόρ Γκίνες, έγιναν εκθέσεις, έγιναν εκδόσεις και μετά έγιναν και… Μουσείο. Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης στην Πλάκα. Και κάπως έτσι το όνειρο έγινε πιο χειροπιαστό και έγινε και όνειρο πολλών άλλων ανθρώπων.
Εμείς στο Μουσείο συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε….”
Αναμνήσεις που ξυπνούν μνήμες από το παρελθόν και μας μαθαίνουν για την ιστορία μέσα από προσωπικές αφηγήσεις, γεγονότα μιας άλλης εποχής και μας μεταδίδουν ιδανικά και αξίες για τη ζωή.Τι ακριβώς είναι το μουσείο προφορικής Ιστορίας της Εκπαίδευσης;
“Μια προσπάθεια να μη χαθούν πολύτιμες μνήμες από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας, από τους γονείς μας για όλα αυτά που έζησαν και βίωσαν. Φωνές, που δεν θέλουμε να χαθούν, αλλά να αφήσουν το δικό τους χνάρι. Οι εμπειρίες τους αυτές, ντοκουμέντα και αυτά μιας άλλης ιστορίας, βιωμένης από κάτω, εκτός των άλλων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ένα διαφορετικό εκπαιδευτικό εργαλείο.
Το Μουσείο, λοιπόν, Προφορικής Ιστορίας της Εκπαίδευσης φιλοδοξεί να μαζέψει τις μαρτυρίες αυτές. Ήδη μέσα από τους Μαθητικούς Διαγωνισμούς που διεξάγουμε με αντίστοιχα θέματα έχει μαζευτεί ένα υλικό το οποίο αναρτάται στην ιστοσελίδα μας προς χρήση κάθε ενδιαφερόμενου.”
Εσείς θυμόσαστε κάποιον δάσκαλο που σας ενέπνευσε και σας έκανε να αγαπήσετε το βιβλίο; Με ποιο τρόπο;
“Οι δάσκαλοι, πάντα, καλοί ή κακοί χαράζουν βαθιά χνάρια στις ψυχές των παιδιών. Και εγώ ευτύχησα να έχω καλούς δασκάλους που μ’ έκαναν να αγαπήσω το βιβλίο γενικότερα και μετά βέβαια να αγαπώ και να σέβομαι το σχολικό βιβλίο.
Θυμάμαι την πρώτη μου δασκάλα, την κ. Καίτη αλλά και τον δάσκαλό μου τον κ. Λάζαρο. Η συγκίνησή μου μεγάλη όταν σε κάποια σχολικά αρχεία βρήκα την έκθεση αξιολόγησης του δασκάλου μου αυτού από τον τότε Επιθεωρητή. Άριστα σε όλα είχε από τον Επιθεωρητή αλλά και άριστα από εμάς, τα παιδιά της τάξης του.”
“Οι επισκέπτες συγκινούνται όταν βλέπουν το δικό τους αναγνωστικό”
Έχετε κάποιο αγαπημένο βιβλίο από τα σχολικά σας χρόνια;
“Να πω το Αλφαβητάρι του Γραμματόπουλου θα είναι κοινοτυπία αλλά είναι η αλήθεια. Ακόμα και τώρα κάθε φορά που το ξεφυλλίζω νιώθω χτυποκάρδι. Στο Μουσείο έχουμε πολλές και διαφορετικές εκδόσεις του αλλά και πολλά αντικείμενα που εμπνεύστηκαν και επηρεάστηκαν από αυτό. Τυχαίο που ακόμα και τα κοσμήματα που φορώ συχνά είναι οι φιγούρες του Μίμη και της Άννας; Που πολλά από τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα στο Μουσείο έχουν αφετηρία τους ήρωες και τους πρωταγωνιστές των Αλφαβηταρίων;”
Το Σχολικό βιβλίο αποτελεί κομμάτι μιας ολόκληρης εποχής και έχει τη δική του ιστορία. Ποιο βιβλίο θεωρείτε ότι κεντρίζει το ενδιαφέρον των επισκεπτών του Μουσείου;
“Συνήθως είναι τα βιβλία που ο καθένας διδάχτηκε, και τα νιώθει ως κομμάτι της ζωής του.
Γι’ αυτό, αν και στο Μουσείο, έχουμε πολλές σπάνιες εκδόσεις των προηγούμενων αιώνων, οι επισκέπτες συγκινούνται όταν βλέπουν το δικό τους αναγνωστικό. Μια από τις πιο συγκινητικές στιγμές ήταν, όταν μια ηλικιωμένη Γαλλίδα κυρία, έφυγε δακρυσμένη καθώς αντίκρισε σε μια προθήκη το δικό της αναγνωστικό (στο Μουσείο έχουμε και συλλογές από σχολικά βιβλία άλλων χωρών).”
“Ο δάσκαλος είναι και θα παραμείνει το πιο σημαντικό κομμάτι στην εκπαιδευτική διαδικασία”
Ποιος ο ρόλος του δασκάλου σήμερα με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη μετάβαση από το πινάκιο στο τάμπλετ;
“Ο δάσκαλος είναι και θα παραμείνει το πιο σημαντικό κομμάτι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Καθορίζει την μελλοντική πορεία και εξέλιξη των παιδιών. Αυτό πάντα πρέπει, εμείς οι δάσκαλοι, να το έχουμε στο μυαλό μας και να μην το ξεχνάμε.
Το λέω πάντα και το τονίζω, όταν με ρωτάνε για τα τάδε βιβλία, εάν είναι καλά ή όχι. Σημασία έχει ο δάσκαλος. Το πιο «κακό» βιβλίο στα χέρια ικανού δασκάλου μπορεί να γίνει το τελειότερο μέσο αλλά και το αντίθετο όταν πέσει στα χέρια δασκάλου χωρίς έμπνευση και μεράκι”.
Η σύνδεση νηπιαγωγείου και δημοτικού
Μέσα στο Μουσείο δημιουργήθηκε πρόσφατα μια αίθουσα με ενθύμια από το Νηπιαγωγείο. Υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στις δύο βαθμίδες;
“Τυπικά υπάρχει καθώς το αναλυτικό πρόγραμμα του δημοτικού και ιδιαίτερα της Α’ τάξης συνεχίζει και επεκτείνει βέβαια, το αναλυτικό πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου. Ουσιαστικά όμως η σύνδεση αυτή δεν πραγματοποιείται στον βαθμό που θα θέλαμε παρόλο που ως Σχολικοί Σύμβουλοι προσπαθούμε να ενισχύσουμε τη συνεργασία αυτή ανάμεσα στις δύο βαθμίδες: προγράμματα μετάβασης, κοινά σχέδια εργασίας, κοινές εκπαιδευτικές επισκέψεις, γιορτές κλπ. Μάλιστα αυτήν την περίοδο υλοποιούμε και ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «Μια λέξη ταξιδεύει στα σχολεία» Είναι μια πρόταση που ξεκίνησε με πρωτοβουλία από την Νηπιαγωγό και συγγραφέα Κατερίνα Τζαβάρα και υλοποιείται σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Α/θμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης δια της υπεύθυνης Πολιτιστικών Προγραμμάτων κας Βιργινίας Αρβανιτίδου. Στους στόχους του προγράμματος είναι να ταξιδέψει σε νηπιαγωγεία και δημοτικά λειτουργώντας και ως πρόγραμμα μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό.”
Πιστεύετε ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια ομαλή μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο δημοτικό και πώς μπορεί να επιτευχθεί;
“Φυσικά και μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα που θα βελτιώσουν την τραυματική για πολλά παιδιά αλλά και για γονείς μετάβαση. Θα πρέπει και οι νηπιαγωγοί και οι δάσκαλοι να ξέρουν πολύ καλά το τι γίνεται στην άλλη βαθμίδα. Είναι η άγνοια συχνά που μας οδηγεί σε λάθος εκτιμήσεις και άστοχες ενέργειες. Γι’ αυτό συχνά πραγματοποιούμε κοινά επιμορφωτικά προγράμματα Νηπιαγωγών και Δασκάλων που έχουν διπλό στόχο: και να επιμορφώσουν για τα αναλυτικά προγράμματα των 2 βαθμίδων και τις μεθοδολογίες που εφαρμόζονται αλλά και μέσα από την προσωπική επαφή να αναπτυχθεί συνεργατική κουλτούρα.”
Οι συνεργάτες του Μουσείου
Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης και η διάσωση του σχολικού υλικού διοργανώνει μια σειρά από δράσεις για μικρούς και μεγάλους. Ποιους έχετε συνοδοιπόρους στο κομμάτι της οργάνωσης και θεωρείτε αναπόσπαστο κομμάτι του Μουσείου;
“Ευτυχώς όπως είπαμε τα όνειρα αυτά πλέον τα μοιραζόμαστε με μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων.
Συνεργάτες του Μουσείου που ο καθένας από το δικό του κομμάτι μας βοηθάει αφιερώνοντας ώρες από τον προσωπικό τους χρόνο.
Ο Κώστας Στοφόρος, δημοσιογράφος και συγγραφέας, ψυχή πολλών δράσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων: Φεστιβάλ παραμυθιού, κυνήγια θησαυρού, οργανωτής του θεσμού πλέον «Συγγραφείς στα θρανία» όπου πραγματοποιούνται εργαστήρια με ελεύθερη συμμετοχή των εκπαιδευτικών, συνεργασίες με Δήμους όπως με τον Δήμο Χαλανδρίου.
Η Κατερίνα Καζέλα, Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής μας έδωσε τις γνώσεις της για τη βαθμίδα αυτή και εμπλούτισε τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα με μεθοδολογίες και τεχνικές κατάλληλες για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας.
Η κ Καζέλα, με τις ιδιαίτερες γνώσεις της πάνω στη χρήση της κούκλας, έδωσε νέα πνοή στα εκπαιδευτικά προγράμματα στα οποία χρησιμοποιούμε πολύ τις κούκλες. Αλλά και για πρώτη φορά στην Ελλάδα ξεκινάμε σεμινάρια για τη χρήση των «persona dolls» που είναι κούκλες με μια διαφορετική μεθοδολογία για την προσέγγιση της διαφορετικότητας και της πρόληψης του σχολικού εκφοβισμού.
Ο Σταύρος Γρόσδος, υπεύθυνος στα εκπαιδευτικά προγράμματα και στυλοβάτης σε κάθε προσπάθεια.
Νίκη Κάντζου, Νηπιαγωγός-Συγγραφέας πραγματοποιεί εργαστήρια και σεμινάρια με θέμα τη Μουσειακή Αγωγή.
Νικολέτα Ψάλτη επιμελείται με τις δημιουργίες της την αισθητική βελτίωση του Μουσείου.
Σπυριδούλα Χρόνη, Άλκηστις Γεωργούλη, Αναστασία Ιορδάνη, Χαρίκλεια Θεοδωράκη είναι κάποια από τα ονόματα των συνεργατών μας. Μουσειοπαιδαγωγοί, εθελοντές, δωρητές, φίλοι, σχολεία, εκπαιδευτικοί, μαθητές που συμμερίζονται τα ίδια όνειρα μοιράζονται μαζί μας κοινούς στόχους.
Και υπάρχουν και άλλοι φορείς όπως η Παιδαγωγική Εταιρεία με τον Πρόεδρό της τον Καθηγητή του ΕΚΠΑ Κωνσταντίνο Μαλαφάντη που είναι σε κάθε δράση μας αρωγοί. Όλους αυτούς τους ανθρώπους τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα γιατί χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσαμε να λειτουργούμε.”
Το Μουσείο ανοίγει τις πόρτες του και κάνει εκπαιδευτικούς περιπάτους στην γειτονιά της Πλάκας, της Ακρόπολης, σε ιστορικά μνημεία. Μια πρόταση για όλη την οικογένεια που κερδίζει όλο και περισσότερες εντυπώσεις.
“Οι εκπαιδευτικοί περίπατοι στα στενά της Πλάκας έχουν γίνει must. Ψυχή ο Κώστας Στοφόρος που έχει ξετρυπώσει απίστευτες ιστορίες που κουβαλάνε όχι μόνο τα γνωστά μνημεία της περιοχής αλλά το κάθε σπίτι, το κάθε δρομάκι που έχει να διηγηθεί τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Μια δράση για όλη την οικογένεια και ένας ψυχαγωγικός αλλά ταυτόχρονα και εκπαιδευτικός περίπατος.
Ο Κώστας διαβάζει συνέχεια, ενημερώνεται, ρωτάει τους κατοίκους, μαθαίνει την άλλη πλευρά της ιστορίας. Και έχουμε δώσει ένα στοίχημα: να κάνουμε τους μαθητές να αγαπήσουν την ιστορία γιατί η ιστορία μπορεί να είναι και διασκεδαστική. Η Φιλαρέτη Ισταμπουλούογλου, συνεργάτιδα του Μουσείου, έκανε έως και επιτραπέζια παιχνίδια ώστε γυρνώντας να εμπεδώνουμε αυτά που μάθαμε παίζοντας.
Σε άλλους βέβαια περιπάτους συνεργαζόμαστε με έμπειρους ξεναγούς που ξετρυπώνουν άγνωστες πτυχές σε διαφορετικές επισκέψεις όπως στο Μουσείο της Ακρόπολης”
Και το όνειρο για την Ομογένεια
Πώς κάποιος που θέλει μπορεί να βοηθήσει το Μουσείο;
“Υπάρχουν πολλοί τρόποι και κάθε βοήθεια είναι για εμάς πολύ σημαντική καθώς πρέπει να τονίσουμε ότι δεν στηριζόμαστε, ούτε παίρνουμε επιχορηγήσεις από πουθενά. Στηριζόμαστε αποκλειστικά στις δράσεις που πραγματοποιούμε.
Μπορεί κάποιος να προσφέρει εθελοντική εργασία, να δωρίσει υλικό και να γίνει μέλος του Μουσείου πληρώνοντας μια μικρή ετήσια συνδρομή και λαμβάνοντας την κάρτα μέλους. Η κάρτα αυτή να σημειώσουμε ότι δίνει τη δυνατότητα πολλών προνομίων όπως μειωμένες τιμές στα σεμινάρια, στα εργαστήρια, στο πωλητήριο αλλά και εκπτώσεις σε συγκεκριμένα μαγαζιά της Πλάκας.”
Έχετε κάποια μελλοντικά σχέδια για την εξέλιξη του Μουσείου και την διάδοσή του σε όλο τον κόσμο;
“Μα βέβαια. Τα όνειρα συνεχίζονται και στόχος που ήδη έχει αρχίσει να υλοποιείται, είναι το Μουσείο και οι δράσεις του να αγκαλιάσουν και να αγκαλιασθούν από την Ομογένεια. Ήδη σχολεία από την Ομογένεια μας καλούν να πάμε εκεί, συμμετέχουν στους Διεθνείς Μαθητικούς Διαγωνισμούς μας, μάς παρακολουθούν και ενημερώνονται.”
