Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Άρθρα και διηγήματά της έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σε εφημερίδες και περιοδικά. Το 1997 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο Ιπεκτσί για την ποιητική συλλογή “Ο ναός του Καλοκαιριού”. Το βιβλίο της Το παραμύθι με τις ξεχασμένες λέξεις βρέθηκε στη βραχεία λίστα 2012 του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και εντάχθηκε στη διεθνή λίστα White Ravens.
Εδώ και λίγες εβδομάδες κυκλοφορεί από τις @εκδόσεις Καλέντη το έβδομο βιβλίο της με τίτλο Ο Ποιητής και η Σφραγίδα της Ελευθερίας για τον ακλόνητο, βραχύβιο ποιητή Κώστα Κρυστάλλη, με τη φροντίδα των εικόνων του Φίλιππου Φωτιάδη. Ένα βιβλίο που κερδίζει τον αναγνώστη με την ποιότητα, τις λέξεις και τα νάματα των ιδεών που τις διατρέχουν.
Η συγγραφέας Ιφιγένεια Μαστρογιάννη σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX. Και είναι μεγάλη μας τιμή.
Τι τόπος είναι το Συρράκο της Ηπείρου;
Η ιδιαιτερότητα του Συρράκου βρίσκεται στην ανεξέλεγκτη αφθονία της πέτρας και του νερού, στα αμφιθεατρικά χτισμένα σπίτια του.
Μοιάζει με ανοιχτό υπαίθριο θέατρο, σε άψογη συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση.
Τα σοκάκια του που είναι στρωμένα με άσπρη πελεκητή πέτρα, οι παλιές ξύλινες πόρτες με τα μπρούτζινα «χτυπητήρια» και τα γυφτόκαρφα, τα παλιά σπίτια με τη μοναδική αρχιτεκτονική και τις τοξοτές εισόδους, τα χαμηλά πεζούλια και οι λιθόκτιστες κρήνες, «όπου τις νύχτες λούζονται οι ξωτικές», σε καλούν να απαγκιάσεις στη γαλήνη τους. Το φυσικό πράσινο τοπίο και το ζεστό χαμόγελο των κατοίκων του κάνουν μοναδικό το χωριό αυτό, που είναι φωλιασμένο στην ορεινή απεραντοσύνη της Ηπείρου.
Με το πρώτο του ποίημα «Αι Σκιαί του Άδου» μόλις στα 19 του χρόνια, με το οποίο εξυμνεί τους αγωνιστές του ’21, ο Κρυστάλλης πυρπολεί τους Ηπειρώτες που δεν έχουν ακόμα ελευθερωθεί από τα δεσμά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πώς αποφασίζετε να κάνετε βιβλίο αυτή την ιστορία;
Ήθελα να μιλήσω για τον Κρυστάλλη, για την πνευματική προσφορά του στην Επανάσταση, στον Αγώνα για την Ελευθερία. Από την άλλη, ευχόμουν μέσα από την καρδιά μου ο μύθος και το όνειρο που επικρατούν στο βιβλίο αυτό να βοηθήσουν τους μικρούς αναγνώστες να καταλάβουν και να αισθανθούν ότι η Ελευθερία, για την οποία έδωσαν τη ζωή τους οι πρόγονοί μας, δεν χαρίζεται ούτε είναι δεδομένη.
Πώς γίνεται κάποιος που έζησε μόλις 26 χρόνια να προλαβαίνει να αφήσει τόσο ισχυρό αποτύπωμα;
Είναι γνωστό ότι ο ποιητής έζησε και δημιούργησε παλεύοντας σκληρά και ασταμάτητα, με δυσκολίες που μπορούν να ανακόψουν κάθε συγγραφική επιθυμία. Η ορφάνια, ο διωγμός των Τούρκων, ο σκληρός αγώνας της επιβίωσης, η ασθένεια και η ένταση της πνευματικής δημιουργίας τις νύχτες ζυμώθηκαν μέσα από τον πόνο. Για έναν άνθρωπο αισθαντικό όπως ο Κρυστάλλης, ο πόνος της ζωής μπορεί να γίνει Ποίηση.
Σου μένει το «αν». Αν ζούσε μια πλήρη ημερών ζωή, τι θα μπορούσε να είχε γράψει. Αλήθεια, πού εκτιμάτε ότι θα μπορούσε να φτάσει ο πεζογράφος Κρυστάλλης;
«Ο Κρυστάλλης δεν είναι, γίνεται» έγραψε ο Παλαμάς, «βρίσκεται πάντα σε ψάξιμο, ανέβασμα, απόχτημα». Ακολουθώντας το λόγο του, μπορούμε να πούμε ότι ο Ηπειρώτης ποιητής δεν ήταν, είναι παρών στα Γράμματα, με το γνήσιο ποιητικό και πεζογραφικό έργο του, έργο μεγάλο για το λίγο της ζωής του.
Πέρα από την προσφορά του στην υπόθεση της Ελευθερίας, που ο ίδιος στερήθηκε και ζητούσε απεγνωσμένα, στις φυσικές περιγραφές του νιώθεις το βαθύ αίσθημα, τη μυστική και διακριτική αγάπη της γης, του αέρα, του δέντρου, που είναι το ζητούμενο στην έρημο της τεχνοκρατικής εποχής μας. Αν ακούσουμε τη φωνή του, η σχέση μας με τη φύση μπορεί να γίνει αρμονική, αγαπητική.
Η κριτική ήταν κάπως διχασμένη για τον Κρυστάλλη, ωστόσο Ξενόπουλος και Παλαμάς είδαν κάτι πολύ αυθεντικό σε αυτόν.
Αναφέρεστε στους λογοτέχνες που πρώτοι τον αναγνώρισαν και τον καθιέρωσαν. Υπολογίζοντας δίπλα τους τον ιστορικό Σπυρίδωνα Λάμπρο, τον Προβελέγγιο, τον Γαβριηλίδη, τον Παύλο Νιρβάνα, τον Φ. Πολίτη, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και άλλους, διαβάζουμε, με κάποια απορία σήμερα, τις αδέξιες ειρωνείες ορισμένων λογίων που έκριναν αβασάνιστα το έργο του.
Ο λαός μας βρήκε την ψυχή του στην ποίηση και την πεζογραφία του Κρυστάλλη, άκουσε τη γλώσσα του στη ρωμαλέα δημοτική, που χρησιμοποίησε στα έργα του, και τον έκανε αθάνατο. Επομένως, «τιμήθηκε από εκείνους που έπρεπε».
Ο ήρωας του βιβλίου σας, ο Οδυσσέας, ακολουθεί τα βήματα του Κρυστάλλη; Ποιο είναι το αποτέλεσμα όταν ακολουθείς τα χνάρια ενός ποιητή;
Ναι, ο Οδυσσέας εμπνέεται από το έργο του Κρυστάλλη. Αν ο ποιητής τρέφει αγάπη αληθινή για τον άνθρωπο κι αν ξέρει από πόνο και ολομέτωπους αγώνες για τη ζωή, όπως ο ποιητής του Συρράκου, είναι σίγουρο ότι κάθε Οδυσσέας θα βρει κοντά του έναν ιχνηλάτη, ένα καταφύγιο και τον πιστότερο φίλο.
Πώς σχετίζεται αυτός ο Οδυσσέας με εκείνον τον πολυθρύλητο ήρωα του Ομήρου; Πώς σχετίζεται εκείνος ο Οδυσσέας με τις ζωές όλων μας όταν «σκαλώνουμε»;
Διαβάζει από μικρός μια διασκευή της Οδύσσειας για παιδιά. Η ιστορία της επιστροφής στην Ιθάκη σαγήνευσε την παιδική φαντασία του. Ο Οδυσσέας του Ομήρου έγινε το ηρωικό πρότυπό του.
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, σε έναν κόσμο τεράτων, μαγισσών, Κυκλώπων και οργισμένων θεών, όπως είναι ο κόσμος της Οδύσσειας, ο μυθικός ήρωας καλείται να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις που τον ξεπερνούν και απειλούν την ύπαρξή του, όχι με την πολεμική αλκή των ηρώων της Ιλιάδας, αλλά με το «πολύτροπο» της νόησής του. Να γιατί η Οδύσσεια είναι το ώριμο Έργο του Ομήρου και ένα από τα πιο συναρπαστικά κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Εκείνο που σας είπε ο Αυγέρης για τους προπολεμικούς ποιητές με μάγεψε. Και θα ήθελα το δικό σας αποτύπωμα σε αυτή την απίστευτη διατύπωση του προλογικού σας σημειώματος.
Με συγκινεί ο λόγος του Μίλτου Σαχτούρη που ορίζει ως Ποίηση τη «λανθάνουσα κοινή ανθρώπινη ανάγκη για ουρανό». Είμαι μ’ εκείνους που δέχονται ότι οι ποιητικές τεχνικές, οι ποιητικές αναζητήσεις και τα θέματα έχουν ένα λόγο, δεν κηρύττουν κανένα δογματισμό, δεν εκπίπτουν και θα έλεγα ότι η αξιολόγησή τους, που είναι ψυχική διαδικασία, έχει αξία μόνο για τον αναγνώστη τους.
Το σημαντικό είναι ότι χωρίς τους ποιητές, η ανθρωπότητα θα αγνοούσε το πιο βαθύ νόημά της, το πλάτεμα της ψυχής και της γνώσης, την αναζήτηση του ανθρώπου και του Θεού.
Κρατώντας επομένως μικρή απόσταση από τη βροντερά παλλόμενη καρδιά του Αυγέρη και απορρίπτοντας οποιαδήποτε γλυκερή εξίσωση, θα έλεγα ότι κάθε ποιητική γενιά ορίζει, στην πνευματική της περιπέτεια, με τρόπο μοναδικό την ποίηση και μας πλουτίζει με γνώση και προσμονή.
Ποια είναι η Σφραγίδα της Ελευθερίας;
Στις 22 Μαρτίου 1821 στην Πάτρα, συγκροτήθηκε ένα είδος επαναστατικού διευθυντηρίου, με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, τον Ανδρέα Ζαΐμη και τον Ανδρέα Λόντο, Ασημάκη Φωτήλα και άλλους, το οποίο συνέταξε επαναστατική διακήρυξη και χάραξε «την πολύν νουν έχουσαν» Σφραγίδα της Ελευθερίας, «με το νόημα ότι ο Έλληνας, όπως σφραγίζεται θρησκευτικά με τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, έτσι και πολιτικά σφραγίζεται με την Ελευθερία». Από τότε, κάθε επαναστατημένη ή ελεύθερη κοινότητα της Ελλάδας, χάραζε τη Σφραγίδα της Ελευθερίας της.
Ο Κρυστάλλης που εργαζόταν σε τυπογραφείο, δεν μπόρεσε στη σύντομη ζωή του να δει τη Σφραγίδα του Συρράκου, γιατί η Επανάσταση των Συρρακιωτών πνίγηκε στο αίμα.
Ακούω συνεχώς παιδιά να λένε «δε με νοιάζει τι έγινε τότε», «και τι με ενδιαφέρει εμένα τι έγινε τότε;». Αλήθεια, κυρία Μαστρογιάννη… τι τα ενδιαφέρει;
Η Εθνεγερσία των Ελλήνων, η οποία κατέληξε στην ίδρυση του Νεότερου Ελληνικού Κράτους ως Έθνους-Κράτους ύστερα από τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση μπορεί να χαρακτηριστεί.
Για μας τους Έλληνες και ιδιαίτερα για τους νέους μας, το νόημα του θαύματος του 1821 έχει ιδιαίτερη σημασία για τη συνέχιση της διαδρομής τους μέσα στον χρόνο.
Μέσα στη γενική αμφισβήτηση και σύγχυση που δοκιμάζει την εποχή μας, η μεγάλη αυτή Επανάσταση, στην οποία ο Έλληνας διεκδίκησε μέχρι θανάτου το πρώτιστο δικαίωμα της ύπαρξής του και το υπέρτατο της ελευθερίας, είμαι σίγουρη -έστω και σε πείσμα κάθε ρεαλισμού- ότι ενδιαφέρει τους νέους ανθρώπους. Δεν γίνεται να ισχύει το αντίθετο, θα ήταν αφύσικο.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς
