Ζάλογγο. Δήμος Ζαλλόγου. Νομός Πρεβέζης. Πάνω από το χωριό Καμαρίνα. Ένας από τους πιο ξακουστούς λόφους, στην οροσειρά των Κασωπαίων της Ηπείρου. Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 1803 -18 χρόνια δηλαδή πριν την επανάσταση του 1821- ο τόπος γίνεται “μάρτυρας” μιας συγκλονιστικής στιγμής. Γυναίκες Σουλιώτισσες- ο αριθμός τους ποικίλλει αναλόγως της πηγής- μαζί με τα παιδιά τους καταφεύγουν στη Μονή που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου. Κι όταν τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ, καταφευγουν στον περίφημο βράχο. Έχουν να διαλέξουν. Ή περιμένουν να πιαστούν αιχμάλωτες με ο,τι αυτό σημαίνει για τις γυναίκες και τα παιδιά της εποχής ή πολύ απλά πέφτουν στο γκρεμό. Διαλέγουν το δεύτερο. Ρίχνουν τα παιδιά τους και ακολουθούν κι οι ίδιες μία-μία. Ο θάνατος τις βρίσκει. Και την ίδια στιγμή περνούν στην αθανασία της ιστορίας.
Στο λόφο αυτόν σήμερα δεσπόζει από το 1961 το έργο του γλύπτη Γεωργίου Ζογγολόπουλου και του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Έξι γυναικείες, αφαιρετικές μορφές, πιασμένες χέρι χέρι, που μεγεθύνονται καθώς πλησιάζουν προς το γκρεμό του θανάτου. Το μνημείο έχει μήκος 18 μέτρα και ύψος 13 και εδράζεται πάνω σε λιθόχτιστη βάση.
Το γεγονός της αυτοκτονίας των γυναικών του Ζαλόγγου μαρτυράται από αρκετούς περιηγητές και πηγές της εποχής. Να εντάσσεται στην γνωστή εθνική μυθολογία. Δε φαίνεται ιδιαιτέρως πιθανό αυτό αφού ακόμα και περιηγητές μάλλον εχθρικοί προς τους Έλληνες της εποχής βεβαιώνουν το γεγονός (π.χ. ο Πρώσος περιηγητής Μπαρτόλντι). Ο τόπος μοιάζει σα σύγχρονος Γογλοθάς. Μερικές εκατοντάδες σκαλοπάτια (τα μέτρησα μα τα λησμόνησα) χωρίζουν τον επισκέπτη από την άνοδό του στο όμορφο μνημείο. Λαχανιάζεις. Κοντοστέκεσαι. Σχεδόν πάντα έχεις ορατότητα προς τις αγαλμάτινες γυναίκες. Όσο τις πλησιάζεις, μεγαλώνουν. Όσο τις ζυγώνεις, μεγαλώνει η λαχτάρα σου να φτάσεις. Ίσως κάπως έτσι έγινε και τότε. Τόσο δύσκολο το ανέβασμά τους εκεί, λες κι έσερναν σταυρό. Η ελευθερία ήταν στον γκρεμό. Θα κάναμε το ίδιο εμείς οι σημερινοί θαυμαστές εκείνων των μεγάλων στιγμών; Χμ! Ίσως όχι. Αλλά τι σημασία έχει; Εκείνες μάλλον το έκαναν. Κι η συνάντησή τους με την ιστορία μοιάζει τόσο μαγική όσο και τα δευτερόλεπτα που χώρισαν το σημείο της πτώσης από το σημείο του θανάτου τους. Αιωνία η μνήμη, λένε. Εδώ ισχύει, αδέρφια. Γιατί εδώ δεν είναι Κρυφό Σχολειό να φτιαχτεί μυθολογία. Δεν είναι καν μέσα σε κάποιο τουριστικό περιβόλι για να διατηρηθεί για λόγους οικονομικούς. Ένας λόφος ήταν. Ένας Γολγοθάς του τότε. Και σηκώθηκε μεμιάς.
Περισσότερες λεπτομέρειες και πηγές για το γεγονός καταγράφονται στο ωραίο άρθρο της Wikipedia.
Το πασίγνωστο σήμερα “Έχε γεια καημένε κόσμε” που έρχεται στο νου μας και έχει συνδεθεί με το γεγονός έχει πιθανότατα δημιουργηθεί το 1908, δηλαδή 105 χρόνια μετά το περιστατικό στο Ζάλογγο, σημειώνει ο καθηγητής της βυζαντινής και νεοελληνικής φιλολογίας Αλέξιος Πολίτης.
Ακούστε την εκπληκτική ερμηνεία της Φλέρυ Νταντωνάκη.
Όμορφος τόπος. Πλησιάζοντας στο μνημείο.
Ε, δεν το λες και πλησίασμα…
…γιατί μόλις φτάνεις, βλέπεις αυτήν την εικόνα. Είναι τόσο κοντά μα και τόσο μακριά.
Θα χρειαστεί να ανεβείτε πολλά σκαλιά…
…μα πλησιάζοντας, οι αγαλμάτινες μορφές των γυναικών ολοένα μεγαλώνουν.
Το μνημείο που στήθηκε στο σημείο που τελικά κατέληξαν τα σώματα των γυναικών.
Οι έξι γυναικείες μορφές. Το μνημείο του Ζαλόγγου.
Το παιχνίδι που παίζει ο ήλιος με τις μορφές…
…και τους ερασιτέχνες φωτογράφους είναι συγκλονιστικό.
Ζάλογγο. Χέρι χέρι στο θάνατο.
