Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Αρχαιολογία, Ιστορία της Τέχνης και Μουσειολογία∙ και τώρα ζωγραφική. Ασχολείται με εκπαιδευτικά προγράμματα, εργαστήρια και εκθέσεις. Αγαπά τη φύση, τα μουσεία και τα βιβλία, επίσης τα χρώματα, τις λέξεις και τις κατασκευές. Και τα… σκουπίδια που δεν είναι σκουπίδια!
Πριν λίγες εβδομάδες κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Καλέντη το βιβλίο της Ιστορίες για εφτάψυχα σκουπίδια, που περιέχει δεκαεπτά ιστορίες εφτάψυχων σκουπιδιών από την εποχή του χαλκού έως σήμερα και ουσιαστικά είναι ένα επιδραστικό εγχειρίδιο επαναπροσδιορισμού της στάσης μας απέναντι στην επανάχρηση των αντικειμένων και τα σκουπίδια.
#diavazoume /#diavazoume mazi την Αλεξάνδρα Σέλελη σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Θα ήθελα να μας συστηθείτε. Με όποιον τρόπο θέλετε. Αλλά σίγουρα θα ήθελα να μάθω αν τα παιδικά σας χρόνια είχαν βιβλία και σκουπίδια που κέρδισαν κάποια δεύτερη ζωή.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Και μοναχοπαίδι και μοναχικό παιδί. Οπότε, ναι, διάβαζα πολύ. Ήμουν επίσης από μικρή σπουδαία «σκουπιδομαζώχτρα» και ένιωθα πολύ περήφανη όταν τα ράφια στο δωμάτιο γέμιζαν με τις κατασκευές μου.
Σκουπίδια, λοιπόν. Μια λέξη βαριά, που πέρασε στη σφαίρα της βρισιάς και της προσβολής. Και τώρα βάζουμε ένα ερωτηματικό: είναι στ’ αλήθεια σκουπίδι; Οφείλουμε να αναρωτιόμαστε, δεν συμφωνείτε;
Είναι απίστευτο πόσα σκουπίδια παράγει ο καθένας μας καθημερινά. Και πού καταλήγουν όλα αυτά; Πόσα μπορεί πια να αφομοιώσει η φύση; Κι αν ο καθένας μας από τη μεριά του, προσπαθούσε περισσότερο να αφήνει πίσω του λίγο λιγότερα;
Κι αυτό το ερωτηματικό ελπίζω ότι προσθέτουν οι Ιστορίες για εφτάψυχα σκουπίδια, που κυκλοφόρησαν φέτος την άνοιξη από τις Εκδόσεις Καλέντη, με την εικονογράφηση της Πετρούλας Κρίγκου.
Επανάχρηση/επαναχρησιμοποίηση. Μείωση παραγωγής και κατανάλωσης. Μείωση πρώτων υλών. Έχει βαθύ οικολογικό αποτύπωμα όλο αυτό, έτσι δεν είναι;
Ακριβώς. Πιστεύω ότι όλα αυτά είναι αλληλένδετα, συναποτελούν μια στάση ζωής, μια κοσμοθεωρία. Νιώθω ότι ο τρόπος που ζούμε έχει φτάσει στα όριά του, και για τους ανθρώπους αλλά και για τον ίδιο τον πλανήτη.
Η γιαγιά Αλεξάνδρα το γνώριζε αυτό ή ήταν ένα συλλογικό βίωμα που περνούσε από γενιά σε γενιά και ξαφνικά χαθήκαμε μέσα στην υπερκατανάλωση;
Ήταν όπως το λέτε, ένα συλλογικό βίωμα, μια διαφορετική διαχείριση, ενστικτώδης, αυθόρμητη, που έκλεινε μέσα της άλλες εμπειρίες μα και σεβασμό: σεβασμό στο αντικείμενο, στον κόπο εκείνου που το έφτιαξε, στο κόστος να παραχθεί, στο κόστος να αγοραστεί, στο αποτύπωμα που αφήνει. Γι’ αυτό η γιαγιά Αλεξάνδρα σε πολλούς θυμίζει τη δική τους γιαγιά, όπως μου λένε.
Το πράγμα, θεωρώ, πηγαίνει και στις δεύτερες ευκαιρίες, «εφτάψυχα» τα χαρακτηρίζετε ήδη από τον τίτλο. Οι άνθρωποι τις ζητάμε, σχεδόν ικετεύουμε για μια δεύτερη ευκαιρία. Αλλά στα αντικείμενα γοητευόμαστε από το καινούργιο, ξεχνάμε. Είναι πράγματι τόσο αναλώσιμα όλα τα αντικείμενα; Δεν κουβαλούν τις δικές τους ιστορίες; Δεν έχουν τις δικές τους δυνατότητες;
Ναι, πιστεύω ότι ισχύουν όλα αυτά, και το γεγονός ότι τα ξεχνάμε αποτελεί πρόβλημα για την εποχή μας.
Το ότι μάθαμε να πετάμε πιο εύκολα από το να παράγουμε, να επισκευάζουμε, να μεταποιούμε είναι βαθιά ανησυχητικό. Το ότι θεωρούμε όλα αναλώσιμα είναι έως και επικίνδυνο.
Θα ήθελα να προσθέσω το σημείο αυτό ότι οι εικόνες της Πετρούλας Κρίγκου για το βιβλίο κατάφεραν να μεταμορφώσουν τα σκουπίδια-πρωταγωνιστές των 17 ιστοριών σε ήρωες με τη δική τους προσωπικότητα, την ξεχωριστή τους μικρή ιστορία.
Οι σπουδές σας στην Τέχνη, τη Μουσειολογία και την Αρχαιολογία πώς επηρέασαν την αντίληψή σας για τα αντικείμενα, την επανάχρηση και την επαναξιοποίησή τους;
Πολύ! Γενικά η Αρχαιολογία σε μαθαίνει να δίνεις προσοχή στα αντικείμενα, να τα μελετάς, να αφουγκράζεσαι τις ιστορίες που έχουν να διηγηθούν. Δεν έχει σημασία αν κάτι είναι ευτελές ή πολύτιμο, όλα μπορεί να έχουν ενδιαφέρον. Η Αρχαιολογία μάς δείχνει πώς οι άνθρωποι δεν πετούσαν με τόση ευκολία όσο εμείς σήμερα, είναι γεμάτη τέτοιες ιστορίες: ένα αγγείο που επισκευαζόταν όταν έσπαγε, υλικά που έβρισκαν μια άλλη χρήση, έργα που άλλαζαν μορφή…
Μα και οι ανατροπές στην ιστορία ενός αντικειμένου (στα τεκμήρια του υλικού πολιτισμού, όπως τα λέμε), οι περιπετειώδεις διαδρομές τους, οι διαφορετικές ματιές με τις οποίες μπορούμε να τα δούμε. Για έναν αρχαιολόγο ένα ξεραμένο πηγάδι όπου οι άνθρωποι πετούσαν άχρηστα αντικείμενα είναι εύρημα αφάνταστα πολύτιμο, γιατί είναι σαν να μεταφέρει ένα σπάνιο ζωντανό στιγμιότυπο ενός χαμένου κόσμου. Για να αναφέρω μία ιστορία από αυτές του βιβλίου, όσα βρέθηκαν από τις ανασκαφές στο εργαστήριο του Φειδία στην Ολυμπία τοποθετήθηκαν με προσοχή στις προθήκες του αρχαιολογικού μουσείου, αφού είναι ό,τι πιο κοντινό έχουμε στην εργασία ενός θαυμαστού γλύπτη και των βοηθών του. Πού να το φαντάζονταν εκείνοι πως τα σκουπίδια τους θα έμπαιναν δίπλα σε τόσα και τόσα γνωστά αριστουργήματα!
Όσο για τη μοντέρνα και τη σύγχρονη Τέχνη, φέρουν τα θέματα αυτά στο προσκήνιο, εμπλουτίζοντάς τα με νέες διαστάσεις, θέτοντας ερωτήματα τόσο πολύ επίκαιρα στη γλώσσα της εποχής μας.
Το βιβλίο σας μοιράζει ιστορική γνώση με απλότητα, ανοίγει όμως και παράθυρα στο μέλλον. Όπως, για να γίνω λίγο spoiler, αλλά και για να ιντριγκάρω λίγο αφού με εντυπωσίασε, η χώρα που εισάγει σκουπίδια. Ήταν μια συνειδητή διττή επιδίωξη να υποθέσω;
Μα βέβαια! Η γνώση του παρελθόντος έτσι κι αλλιώς έχει ουσιαστική σημασία αν ακουμπά το παρόν. Αν μας κάνει να σκεφτόμαστε, πιο βαθιά και πιο ανοιχτά. Και αν μας προσφέρει παράθυρα στο μέλλον, όπως το λέτε. Σκοπός δεν ήταν να απαριθμήσουμε μερικά παραδείγματα από την αρχαιότητα ή τους μεσαιωνικούς χρόνους. Αλλά κυρίως να αναλογιστούμε τη δική μας στάση. Να δούμε τα πράγματα αλλιώς.
Μια εκκίνηση, δεκαεπτά ιστορίες με ήρωες «σκουπίδια» και στο τέλος παιχνίδια και ιδέες για μια ακόμα -τουλάχιστον- ζωή. Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας μια ιδέα, είτε από το βιβλίο είτε από όσες γνωρίσατε από τα βιώματα, τις σπουδές ή την έρευνά σας;
Κοιτάζοντας γύρω μου έχω δει (κι έχω ζηλέψει!) φοβερές ιδέες επανάχρησης. Όμως θα προτιμήσω να σταθώ στα εργαστήρια που διοργανώνονται με αφορμή το βιβλίο, κι αυτό γιατί βλέπω ότι τα παιδιά ενθουσιάζονται με τα σκουπίδια όπως κι εγώ παλιά. Έχουν τόσα παιχνίδια, κι όμως το να φτιάξουν μια κατασκευή με πράγματα που θα κατέληγαν στον κάδο, τα συναρπάζει, ίσως γιατί τους δίνει την ελευθερία να φτιάξουν κάτι χωρίς άγχος. Και με πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα!
Θα ήθελα να κλείσουμε με κάτι στο οποίο δώσατε μια ακόμα ευκαιρία και νιώθετε περήφανη γι’ αυτό. Ακόμα κι αν είναι μια φωτογραφία.
Το πιο αγαπημένο μου σκουπίδι είναι ένα κουτάκι από καραμέλες που έγινε παλέτα για ακουαρέλες, είναι μικρό και το έχω πάντα μαζί μου.
Αλεξάνδρα Σέλελη
Ιστορίες για εφτάψυχα σκουπίδια
Εκδόσεις Καλέντη
—–
#diavazoume/#diavazoume_mazi
